یاز اکو؛ ساناز شهابی – رئیس گروه سرمایه گذاری و مشارکتهای مردمی سازمان مدیریت آذربایجان‌شرقی گفت: تمرکزگرایی به شدت باعث افزایش فساد شده است.
به گزارش خبرنگار پایگاه خبری یاز اکو، عباس بشیری طی گفتگویی با نشریه انجمن تصریح کرد: سیستم بانکی استان ها اختیارات کافی برای اعطای تسهیلات به پروژه های نسبتا بزرگ را ندارد. بحثی که همین هفته پیش یکی از سرمایه گذاران با من مطرح کرد و گفت که برای اخذ یک وام ۱۰ میلیاردی از تهران، تقاضای دریافت ۴۰۰ میلیون تومان کرده بودند که من قبول نکردم. ولی همین سرمایه گذار اقرار می کرد که کاش همین مبلغ را می دادم چرا که با توجه به افزایش تورم، هنوز هم به نفع من بود. بنابراین مشاهده می کنیم که تمرکزگرایی به شدت فساد را افزایش می دهد. در حالی که اگر ما مقداری از تمرکزگرایی فاصله بگیریم کارایی دولت و بخش عمومی به شدت افزایش پیدا می کند.
وی با بیان اینکه قانون اساسی ایران ضد تمرکز زدایی است و دولتمردان در قانون اساسی، اعتقاد عجیبی به کارایی دولت داشتند، افزود: من در اینجا گفته ای از دکتر کاتوزیان را وام می گیرم که می فرمایند «قانون اساسی ایران تنها قانون اساسی دنیاست که نوشته انسان کرامت دارد» یعنی این را حاکمیت برای انسان درنظر می گیرد درحالی که در سایر نقاط جهان این یک اصل بدیهی برای انسان است.
بشیری با اشاره به شعار «نه شرقی نه غربی» گفت: با سر دادن این شعار در واقع ما یک گام بزرگ به عقب برداشتیم. این چنین روندی که انتخاب کرده بودیم، مزیتها را از بین می برد، اتلاف منابع داشتیم و… قانون اساسی ما هم در مقابل طریقه مصرف دولت، کاملا سکوت کرده و هیچ قید و بندی را برای دولت درنظر نمی گیرد.
تلاش برای جذب سرمایه گذاری در استان به دلیل تمرکزگرایی به نتیجه نرسید
وی در خصوص بحث تمرکزگرایی در اداره کشور گفت: من در این چند سالی که در سازمان برنامه بوده ام، شاهد تاثیری که این تمرکز شدید در ایران بر استان ما گذاشته بودم. تلاشی که دکتر جبارزاده – استاندار وقت آذربایجان شرقی- برای جذب سرمایه گذاری خارجی انجام داد، به خاطر همین تمرکزگرایی به نتیجه نرسید درحالی که می‌توانست تحولات خیلی موثری در بخش انرژی، راه و… ایجاد بکند.
رئیس گروه سرمایه گذاری و مشارکتهای مردمی سازمان مدیریت استان اذعان کرد: ما اصطلاحی داریم تحت عنوان رأی دادن با پا. یعنی مردم به جایی حرکت می کنند که در آنجا مطلوبیت ناشی از سبد درآمد مخارج، خیلی بیشتر باشد. یعنی در مقابل پرداخت مالیات، حجم بیشتری از خدمات را دریافت کنند یا در مقابل خدمات مشخص، مالیات کمتری پرداخت کنند. این امر در چه صورتی اتفاق می افتد؟ درصورتی که حکومت بتواند به سلایق مردم مناطق مختلف آشنا بوده و کارایی خود را افزایش دهد. لازم به ذکر است که شناخت حکومتهای محلی از سلایق مردم خود خیلی بیشتر از حکومتهای مرکزی است.
توسعه با تمرکززدایی رابطه تنگاتنگ دارد
بشیری گفت: مطالعات صورت گرفته نشان دهنده رابطه تنگاتنگ توسعه در جهان با تمرکززدایی است. شاخص تمرکززدایی در کشورهای توسعه یافته ۳۲ است. در حالی که این شاخص برای کشورهای در حال توسعه ۱۹/۷ است. مقایسه کشورهایی که تمرکززدایی را سرلوحه کار خود قرار داده اند با کشورهایی که این کار را نکرده اند- در حوزه اروپا- نشان می دهد که درآمد سرانه کشورهای توسعه یافته حدودا ۸ برابر بیشتر از کشورهای بلوک شرق بوده است.
وی ادامه داد: طبق مطالعات انجام شده، تنش های اجتماعی و قومی هم با تمرکززدایی کمتر می شود. مثلا بعد از ژنرال فرانکو، در اسپانیا ۱۷ ایالت وجود دارد که هر یک از این ایالت ها برای خود رئیس‌جمهور، پرچم و قانون خاص خود را دارند. در نتیجه این امر از تنش‌های بین ایالت‌های باسک و کاتالونیا با دیگر مناطق اسپانیا به شدت کاسته است و یا در آلمان غربی که تمرکززدایی را حدودا از سال ۱۹۲۰ شروع کردند، در سال ۱۹۸۰ اعتراف کردند که اختلاف زیرساخت‌ها در نقاط مختلف آلمان از بین رفته است، که این همه را ناشی از سیاست های تمرکززدایی می دانند.
بشیری با تاکید بر وجود مشکلات متعدد در برنامه های توسعه کشور افزود: یکی از مشکلات این است که ما در تعیین اهداف محدودیت ها را لحاظ نمی کنیم، در حالی که منابع اجرای برنامه ها متکی به نفت است و قیمت نفت به شدت متغیر است، بایستی برنامه ها انعطاف پذیر و بر اساس چند سناریو تهیه شوند.
برنامه جامع علمی کشور ما ۳۵۷ اولویت دارد! یعنی عملاً اصلاً اولویتی وجود ندارد
وی ادامه داد: مورد بعدی این است که برنامه های توسعه باید با هدف رفع چالش های اساسی طراحی بشوند. مثلا وقتی چالش ما بحران کم آبی است بایستی هدف برنامه ریزی ما رفع بحران کم آبی باشد. من به یادم هست که در انتخابات ایتالیا، برلوسکونی صرفا وعده حل زباله های شهر ناپل را داد. یعنی به صورت کمی چالشی را مطرح می کند و مردم هم بر اساس این چالش کمی نظر می دهند. ما در برنامه ریزی های خود در مورد چالش ها این چنین عمل نکرده ایم. به عنوان نمونه، برنامه جامع علمی کشور ما ۳۵۷ اولویت دارد! یعنی عملاً اصلاً اولویتی وجود ندارد تا ما بر اساس آن چالش ها را شناسایی کنیم.
بشیری گفت: مورد بعدی این است که برخی از اهداف تعیین شده به هیچ عنوان قابل پایش و در نتیجه قابل اندازه گیری کمی و کیفی نیستند و مورد دیگر این که برنامه ها را دولت تدوین می کند اما ما می دانیم که خیلی از مفاد برنامه دست دولت نیست. مثلا دولت در سیاست خارجی افزایش تعامل با دنیا را مطرح می کند، در حالی که خیلی از مولفه های سیاست خارجی در دست دولت نیست که بر اساس آن بتواند صادرات غیرنفتی را افزایش بدهد و یا بتواند به جذب سرمایه گذاری های خارجی اقدام کرده تا بتوانیم ارتقاء فناوری را داشته باشیم.
بشیری تصریح کرد: بنده تقریبا میزان دسترسی به اهداف همه برنامه ها را بررسی کرده ام و اکنون می توانم ادعا کنم که تقریبا نتوانسته ایم در هیچ یک از برنامه های خود به اهدافمان برسیم، به جز در برنامه سوم که توانستیم در رشد اقتصادی بیشتر از برنامه عمل کنیم. برنامه ریزی منطقه ای- همان طوری که در سند تدبیر هم آمده- مبتنی بر تمرکز زدایی است، اما تمرکز زدایی در چنین حالتی حاوی دو مشکل اساسی است.
بشیدی ادامه داد: یکی این که ما اگر می خواهیم تمرکززدایی کنیم باید مقدمات دموکراتیک بحث را در نظر داشته باشیم. یعنی بدون زیرساخت های لازمه دموکراسی، تمرکززدایی به نتیجه نمی رسد. مشکل دیگر هم این که وقتی ما تمرکززدایی می کنیم سیاست های فقرزدایی (یعنی گرفتن مالیات از ثروتمند و دادن آن در قالب مالیات منفی به فقرا و یا سوپسید به فقرا) باعث مهاجرت ثروتمندان شده و در نتیجه سطح فقر را گسترده تر می کند. اینها مواردی هستند که در خصوص برنامه ریزی منطقه ای و همچنین آفت های تمرکز زدایی باید مد نظر گرفته شوند.
