یه گزارش پایگاه خبری یاز اکو به نقل از تبریز امروز، در منطقه روستای خانه گاه یا خانقاه جلفا از توابع جمهوری خودمختار نخجوان که از نظر آثار تاریخی غنی است، بنای بسیار باشکوهی وجود دارد که گواهی از تاریخ است. این مجموعه بنای یادبود خانقاه است. که نمونه دیگری از مکتب معماری نخجوان متعلق به قرن ۱۲ تا ۱۵ میلادی است. در اسناد ذکر شده است که خانقاه در قرن هجدهم فعالیت داشته است. در ورودی خانقاه از المان های آرامگاه مومینه خاتون استفاده شده است. پس از کشته شدن فضل الله نعیمی یکی از بنیانگذاران مکتب حروفی در سال ۱۳۹۴، شاگردانش پیکر او را در اینجا دفن کردند و اکنون آرامگاه او در این محل واقع است.
هدف اصلی خانقاه ها تربیت انسان کامل در مناطق مختلف آذربایجان بوده است. در قرون وسطی فعالیت چنین مراکز علمی و اطلاعاتی گسترده بود. روستای خانه گاه دهستان جلفا نیز یکی از اصلی ترین نقاط گسترش علم تصوف در قرون وسطی بوده است. در روزگاری که مردم نمی‌توانستند آموزش انبوه بگیرند و جهل فراگیر شده بود، خانقاه‌ها به نوعی مرکز آموزش تبدیل شدند.
اندیشه مولانا جلال‌الدین رومی مبنی بر «بیا ای یار که هستی باش»، در مکتب تصوف آن دوره مردم را به پاکی، عشق، عدالت و رحمت فرا می‌خواند: «از آنجایی که خانقاه‌ها در راه تربیت یک انسان کامل، کمال معیار اصلی بود. از این رو مردم کشورهای مختلف دنیا در خانقاه احساس راحتی می کردند. اینجا به محلی برای آن مردم تبدیل شده است.»
خانقاه ها علاوه بر تربیت رزمندگان عدالت خواه و درویشان که چراغ حکمت را روشن می کنند، در شکل گیری شخصیت هایی که در اداره کشور نقش داشتند، نقش بسزایی داشتند. از این منظر تصور اینکه عمارت ها برای آن دوره چقدر اهمیت داشته اند کار سختی نیست. بنابراین، در زمان حکومت دولت هایی که در قرون وسطی وجود داشتند – سلجوقیان، آتابای ها، قاراقویونلوها و آق قویونلوها – خانقاه ها اهمیت زیادی داشتند. زیرا خانقاه ها نقش مهمی در حفاظت و تقویت سنت های کشورداری داشتند.
به گفته کمال گلمالیف، تاریخ خود روستای خانقاه به هزاره دوم و سوم قبل از میلاد می رسد. بنابراین، شاید زمانی در اینجا بناهای تاریخی دیگری وجود داشته است. در مورد مجموعه بنای خانه‌گاه، اگرچه تعداد ستون‌های آن ۶ ستون است، اما پنج ستون آن تا به امروز باقی مانده است: «تصویر انسان در هر یک از محراب‌های موجود در آرامگاه خانه‌گاه را می‌توان نماد اصلی خوشنویسی دانست. این تصاویر بیانگر مفهوم «انسان کامل» در تصوف و حروف گرایی است. کمال گلمالیف می گوید : علینجای خانقاه با سبک معماری و غنای نظام نمادهای فلسفی یکی از بزرگترین مجتمع های معماری خاورمیانه است.
قسمت مسجد خانه گاه در سال ۱۴۹۵ توسط خانبیکا خاتون ساخته شد. همسر خانبیکا دختر یکی از شیوخ ساکن خانقاه بود. احتمال وجود ساختمان های دیگر در مجاورت منتفی نیست.
اما چگونه است که فضل الله نعیمی در این خانقاه دفن شده است؟ بنا به گفته منابع، پس از اعدام شیخ فضل‌الله نعیمی در سال ۱۳۹۴ در نزدیکی قلعه علینجه توسط تیموری‌ها، شاگردانش جسد وی را در این خانق دفن کردند. یکی از پرسش‌های جالب، مربوط به علت مبارزه حُروفیه و تیموریان است. که این مبارزه ناشی از حوادث تاریخی بوده است. تهاجمات امیر تیمور، آواره شدن هزاران نفر از آذربایجان و غارتگری باعث تبدیل حروفی گری به جنبش اجتماعی شد. حروفیه که مبتنی بر اصول اسلامی با نگرشی خاص بودند، با تیمور که در زیر پرچم اسلام برای رسیدن به هدف خود تلاش می کند، مخالفت و انتقاد می کنند. حروفی ها که در دفاع از قلعه الینجای شرکت داشتند، از تصرف قلعه توسط تیموریان جلوگیری کردند. این دلیل اصلی اعدام نعیمی در اطراف قلعه بود. بنابراین، تاریخ خونین متولد می شود.
در خلال سرکوبی که در قرن گذشته و پس از آن رخ داد، ادبیات نگهداری شده در خانگاه که گمان می‌رود متعلق به اندیشه‌های حروفی باشد، از بین رفت. در نتیجه، مطالعه اندیشه‌های حروفی تقریباً غیرممکن بوده است: «تعریف نادرست اندیشه‌های حروفی که اغلب سرشار از نمادهای رمزگذاری شده است، باعث شده است که مردم این جریان را یک تفکر ضد اسلامی بدانند. اما از تحقیقات به عمل آمده روشن شد که حروفی جریانی فکری است که هم بر اساس ریشه های تاریخی و هم از منابع اسلامی است.
محیط اطراف کاروانسرا که در مجاورت قلعه علیجا قرار دارد با آراستگی چشم نوازی می کند. در اینجا درختان میوه و بوته های گل به تلاش انسان کاشته شده است. اینجا درخت گردوی کهنسال است که صدها سال قدمت دارد
در سایه خود پذیرای بازدیدکنندگان است. کسانی که به این مکان می آیند این فرصت را دارند که از نظر روحی شاداب شوند، از لذت معنوی لذت ببرند و تاریخ را از نزدیک بشناسند
