بخوانید شوره زار اورمیه

یازاکو؛ حسین بردباری – گزارش میدانی خبرنگار خراسان در بازدید از این دریاچه دوست‌داشتنی اما غمگین، حاکی از این است که تراز آب موجود در مخزن سد کانی سیب (اصلی‌ترین پشتیبان احیای دریاچه ارومیه) اکنون به ۱۴۰ میلیون متر مکعب رسیده است؛ درحالی که این مخزن در شرایط عادی باید ۲۲۰ میلیون متر مکعب آب داشته باشد که با انتقال به دریاچه ارومیه بتواند از تداوم فاجعه زیست محیطی در منطقه جلوگیری کند. این بخشی از یک تراژدی است که به‌تدریج در پشت کوه‌های قندیل در مرزهای عراق تا شهرستان پیرانشهر و سپس نقده در حال شکل‌گیری است. به گفته مهندس میکائیل بهادری، معاون اجرایی طرح انتقال آب کانی سیب به دریاچه ارومیه، که دراین بازدید حضور دارد، باید دست‌ها را به آسمان بلند کنیم تا لطف الهی شامل حالمان شود و بارندگی‌هایی شبیه آن‌چه در سال ۹۷ روی داد، دوباره تکرار شود که طی دو هفته بارش مکرر حدود ۵۰۰ میلیون متر مکعب آب به حجم دریاچه ارومیه افزوده شد. کاهش یک تا ۲ متر از سطح آب نسبت به ۹۷ اگر این روزها با سفر به این منطقه، گذرتان به پل روی دریاچه ارومیه بیفتد که دو استان آذربایجان شرقی و غربی را به هم متصل می‌کند، می‌بینید که دریاچه نسبت به سال ۹۷ در وضعیتی کاملا متفاوت قرار گرفته است؛ به‌طوری که بدنه پایه‌های بتنی پل آغشته به بیش از یک متر نمک است. به عبارت دیگر، سطح آب در عمیق‌ترین نقاط دریاچه ارومیه یک تا دو متر کاهش یافته است. آبی که به گفته مهندس بهادری، اکنون حدود دومیلیارد متر مکعب حجم دارد و از چهارمتر در سال ۹۸ اکنون به زیر ۲متر رسیده است، این در حالی است که برای نجات واقعی این دریاچه به بیش از ۱۵ میلیارد متر مکعب آب در مخزن دریاچه نیاز داریم و این کاهش ۱۳ میلیارد متر مکعبی موجب شده است، تکه‌های بزرگ نمکی در جای جای دریاچه نمایان شود. تبخیر ۵۰۰ میلیون مترمکعبی تا پایان تابستان ماجرا آن‌جا غم‌انگیزتر می‌شود که اکنون با گرمای بیشتر هوا و فرارسیدن تابستان، تکه های نمکی وسط دریاچه ارومیه در حال اتصال به یکدیگر هستند. میکائیل بهادری برآورد می‌‌کند، این اتفاق تا پایان تابستان حدود ۵۰۰ میلیون متر مکعب از همین میزان اندک کنونی دریاچه ارومیه می‌کاهد. ما حرف‌های اهالی منطقه را هم که با این دریاچه زندگی کرده‌اند می‌شنویم که می‌گویند با گرمای بیشتر هوا به احتمال قوی طی هفته‌های آینده از سطح کنونی آب دریاچه نیز کاسته خواهد شد و این یعنی نزدیک شدن به خشک شدن دریاچه آن هم در عمیق‌ترین قسمت‌های آن؛ چرا که کیلومترها از مساحت این دریاچه در بخش‌های جنوبی و نزدیک به مخزن سد «حسن لو»، هم‌اکنون به شوره‌زاری سفیدرنگ تبدیل شده است که با انتقال آب از طریق تونلی به طول ۳۶ کیلومتر و سپس کانالی به طول ۱۱ کیلومتر، اگر آبی باشد، می‌تواند احیا شود. کاهش ۶متری تراز کانی سیب تراز مخزن پشت سد کانی سیب (اصلی‌ترین پشتیبان احیای دریاچه ارومیه) این روزها و در زمان بازدید ما و سایر خبرنگاران (پنج‌شنبه و دیروز جمعه) به ۱۳۶۷ و نیم متر رسیده است؛ در حالی که ساسان طیاری، سرپرست نظارت مهاب قدس و مشاور طرح کانی سیب در این بازدید می‌گوید، این رقم باید در شرایط عادی ۱۳۷۴ متر باشد و این یعنی کاهش ۸۰ میلیون مترمکعبی حجم دریاچه سد کانی سیب که همین شرایط مانع از انتقال آب به سمت دریاچه ارومیه می‌شود. البته با گذر از تابستان و افزایش بارش‌ها و تکمیل سه فاز طرح انتقال آب این سد، بیش از ۶۰۰ میلیون متر مکعب آب سالانه از طریق تونل به دریاچه ارومیه انتقال می‌یابد. رهاسازی آب ربطی به برداشت نمک ندارد وقتی با یکی از اهالی منطقه همکلام می‌شوم، این طور می‌گوید: تا زمانی که برداشت نمک از شوره‌زارهای کنار دریاچه ادامه داشته باشد، آبی برای نجات دریاچه رهاسازی نمی‌شود. با این حال بهادری، معاون اجرایی طرح انتقال آب کانی سیب به دریاچه ارومیه، این ادعا را تلویحا رد می کند و در پاسخ به ما می‌گوید: «هر زمان آب مازاد در دریاچه سد کانی سیب وجود داشته باشد، به سمت دریاچه ارومیه رهاسازی می‌شود.» البته او تاکید می‌کند: جزئیات بیشتر در این باره را باید از استاندار آذربایجان غربی جویا شوید.