یاز اکو؛ افخم ابراهیمی – مرتضی محمدزاده مدرس دانشگاه و کارشناس روابط بین الملل با بیان اینکه امضای تفاهم نامه ایران و چین یک نقشه‌ی راه است، تاکید کرد: برای یک رابطه‌ی بلند مدت ۲۵ ساله اگر بازیگر خوبی باشیم قرار نیست که منجی اقتصاد ما باشد یا یک ترکمنچای دیگر.
به گزارش خبرنگار یاز اکو، این مدرس دانشگاه در خصوص امضای تفاهم‌نامه همکاری ایران و چین گفت: در محافل عمومی و مجازی ۲ دیدگاه در خصوص توافقنامه همکاری ایران و چین وجود دارد. ابراز رضایت و خوشحالی یا نگرانی.
وی افزود: خط زمانی آنچه در ۷ فروردین امضا شد این است که این توافق، حاصل یک بازه‌ی زمانی میان مدت از سال ۹۴ و سفر رئیس جمهور چین به کشور بوده است و در نهایت تبدیل به این توافق شده است.
محمدزاده ادامه داد: باور عمومی این است که این قرارداد امضا شده و طرفین امتیازهایی داده و گرفته‌اند؛ حال آنکه آنچه امضا شد در واقع یک نقشه‌ی راه است. توافق بر کلیات روابط بلند مدت ۲۵ ساله است و آنچه مشخص است در این توافقنامه بحث اعداد و ارقام و واگذاری نیست بلکه توافق‌هایی در محورهای سیاسی امنیتی، اقتصادی، فرهنگی و روابط چند سویه مطرح شده است.
وی گفت: باید اذعان داشت عرصه‌ی نظام سیاسی بین‌الملل، عرصه‌ی مبارزه‌ی بی‌امان برای کسب منافع بیشتر است. فراموش نکنیم طرف ما هرکس یا هر کشوری باشد برای منافع ملی خود می‌جنگد.
محمدزاده تاکید کرد: در نظام بین‌الملل و جهانی شدن، امور تمام کشورها در هم تنیده شده و ما ناچار هستیم تا با قدرت‌های بزرگ ارتباط برقرار کنیم.
وی افزود:این یک واقعیت است که این تفاهم‌نامه قرار نیست در این مرحله به خودی خود منجی اقتصاد ما باشد و قرار هم نیست معاهده‌ی ترکمنچای باشد، بلکه این یک شروع و توافق کلی دو طرفه بین دو کشور است که منافع مشترکی دارند و عملاً در مواجهه با ابرقدرتی همچون آمریکا در یک جبهه قرار گرفته‌اند.
اصل برد-برد به مفهوم سهم ۵۰-۵۰ از منافع یک توافق نیست
این مدرس دانشگاه با بیان اینکه ما نمی‌توانیم ادعا کنیم منافع حاصل از این توافق ۵۰-۵۰ خواهد بود بلکه اصل بر برد برد است گفت: معنای اصل برد-برد به مفهوم سهم ۵۰-۵۰ از منافع یک توافق نیست بلکه آنچه مهم است توان بازیگری یک کشور مشخص کننده نتیجه و سهم اوخواهد بود.
وی تاکید کرد: اگر ما هوشمندانه، فنی و منطقی رفتار کنیم، از منافع حاصل از این توافق بهره‌مند خواهیم شد.
الزامی به انتشار جزئیات این سند نیست
محمدزاده افزود: بزرگترین هجمه‌ی وارد بر سند همکاری ایران و چین که این روزها بیشتر شنیده می‌شود این است که چرا جزئیات این توافق افشا نمی‌شود؟ واقعیت این است که الزامی به انتشار جزئیات این سند با توجه به محورهای امنیتی و سیاسی وجود ندارد.
وی تصریح کرد: نباید نگران چرایی افشان شدن جزئیات این تفاهم باشیم اما انتظار به‌حقی است که مردم بدانند در سیاست خارجی آنها چه اتفاقی می‌افتد.
محمدزاده افزود: من به شخصه نگرانی ندارم چون می‌دانند که این تفاهم و توافق در بالاترین سطح تصمیم‌گیری این کشور مطرح و به اجماع رسیده و پذیرفته شده است و می‌تواند منافع ملی را تامین کند و طبیعتاً محورهای مختلف و جزئیات آن در قالب توافق قرارهای حقوقی بعدها مشخص خواهد شد.
وی ادامه داد: باید بدانیم که قدرت اقتصادی چین به عنوان یک تهدید برای آمریکا محسوب می‌شود و اینکه دستگاه سیاسی ما توانسته با چنین بازیگر قدرتمندی در عرصه‌ی جهانی وارد توافق و همکاری شود اتفاق خوبی است.
وی افزود: کشور ایران و چین برای هم ارزش و جایگاه مساوی ندارند. ایران کمتر از نیم درصد تجارت خارجی چین را به خود اختصاص داده است، یعنی ما در سبد تجاری خارجی چین کمتر از نیم درصد سهم داریم و چهل و نهمین شریک تجاری چین محسوب می‌شویم.
اهمیت توافق برای چین
محمدزاده اضافه کرد: چین کشوری است که برای رسیدن به قدرت اول جهان خیز برداشته است و طبیعتاً این مسیر الزاماتی دارد.
وی ادامه داد: دسترسی به منابع انرژی که همچنان سوخت‌های فسیلی هستند و البته ده برابر شدن واردات نفت چین در طول ۲۰ سال گذشته موجب شده تا چین به دنبال یک منبع مطمئن و پایدار برای واردات نفت باشد و در شرایط فعلی گزینه‌ای بهتر از ایران وجود ندارد.
این استاد دانشگاه افزود: وقتی روابط ما با غرب در یک جا بند نشده موجب شده تا چین در کمین نشسته و از این فرصت استفاده کند تا با تامین مالی پروژه‌های زیرساختی ما گردش مالی و سرمایه برای خود داشته باشد.
منافع ایران در همکاری ۲۵ ساله با چین
این کارشناس حوزه‌ی سیاست بین‌الملل در ادامه گفت: در تنگنای حاضر ایران نیز به دنبال یک مشتری پایدار و با ثبات برای نفت خود است و در واقع هدف اصلی ایران مکمل هدف چین هم هست. در قدم بعدی ایران به دنبال افزایش ظرفیت ذخیره‌سازی نفت است.
وی افزود: شکی نیست که الزام توسعه در جنبه‌های اقتصادی بحث سرمایه‌گذاری بین‌المللی است و ایران به دنبال گشایشی جدید از طریق کانال چین در اقتصاد خود است.
محمدزاده همچنین با بیان اینکه ایران به دنبال اهداف سیاسی هم در امضای تفاهم‌نامه با چین است، گفت: برگ وتوی چین، کمک بزرگی برای ایران خواهد بود تا مانع از تصویب قطعنامه‌های علیه ایران از سوی شورای امنیت سازمان ملل شود و همچنین عضویت رسمی ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای از دیگر اهداف ایران برای نزدیک شدن و همکاری با چین است.
چین جایگزین غرب نخواهد بود
وی گفت: باور راهبرد جایگزین کردن چین به جای خلاء روابط با غرب اشتباه است هرچند این توافق رقبای اقتصادی ما را در تنگنای نسبی قرار خواهد داد، ابراز نگرانی‌ها نتیجه‌ی این اتفاق است.
محمدزاده افزود: ما همچنان باید تلاش کنیم تا با قدرت‌های جهان یک ارتباط مشخص داشته باشیم. این توافق یک تنفس‌گاه برای ایران زیر فشار تحریم‌ها است ولی باید با آمریکا و غرب به یک توافق مشخص و نه عام و کلی برسیم. چرا که اگر به یک توافق حداقلی نرسیم یک چالش جدی در برابر این توافق خواهد بود.
وی با ابراز تاسف از اعلام نظرهای غیرکارشناسانه در این تفاهم‌نامه در محافل مختلف کشور، گفت: ورود در مباحث سیاست بین‌المللی نیازمند تخصص است.
ایران باید بازیگر خوبی در عرصه‌ی بین‌الملل باشد
وی تاکید کرد: برای موفقیت در عرصه‌ی بین‌المللی باید فنی، علمی و اصولی بازیگری کرد.
وی افزود: الزاماتی باید در قراردادهای بعدی مورد توجه قرار گیرد که موجب شود تکنولوژی وارد کشور شود.
چینی‌ها در بحث سرمایه‌گذاری در حوزه‌ی نفت و گاز به دنبال سرمایه‌گذاری در اکتشافات هستند و باید تلاشمان بر این باشد تا سرمایه‌گذاری‌ها را جذب صنایع پایین‌دستی کنیم.
محمدزاده گفت: صنعت خودروسازی به عنوان یکی از محورهای همکاری و توجه قرار خواهد گرفت و لازم است تا به مدد تجربه‌ی سال‌های گذشته و حضور شرکت‌های بین‌المللی خودروسازی در کشور به دنبال وارد کردن تکنولوژی باشیم نه صرفا یک مونتاژکار.
