به گزارش پایگاه خبری یازاکو به نقل از ایرنا، تخریب مراتع ییلاقی و قشلاقی و جنگل‌های استان اردبیل در سال‌های اخیر روند نگران کننده‌ای یافته است. انواع ساخت و سازهای غیرمجاز، بریدن درختان، کشت و زرع و در نهایت چرای بی رویه طبیعت منحصر به فرد استان اردبیل را در معرض خطر قرار داده است.
نکته امید بخش اینکه در سال‌های اخیر حساسیت افکار عمومی به مسئله صیانت و حفظ منابع طبیعی افزایش یافته است در کنار آن اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان علاوه بر گشت و بازرسی مستمر یگان حفاظت منابع طبیعی، از پهبادها و دوربین‌های هوشمند استفاده می‌کند تا طبیعت استان از دست تطاول متصرفان در امان باشد.در عین حال نباید فراموش کرد که عملیات احیای مراتع و اقداماتی از قبیل بذرکاری، کپه کاری، و توزیع بذور مرتعی پاسخگوی تخریب نیست.
در استان اردبیل عوامل مختلفی در تخریب منابع طبیعی دخیل است که بنا به گفته کارشناسان، اینگونه تخریب هم از سوی دامداران، مسافران و گردشگران و بویژه آفرودسوران و از طرفی هم از سوی سودجویان برای کشتزار ، احداث بنا و ساختمان صورت می‌گیرد. در برخی شهرستان‌های استان هم برخی از تخریب مراتع به بهانه سرمایه‌گذاری و رونق تولید اتفاق می‌افتد که جلوگیری از آن منجر به اختلافات و درگیری بین نیروهای یگان و برخی از مرتعداران می‌شود.
علاوه بر این خشکسالی، بادهای شدید، آفات و بیماری‌ها، آتش سوزی، چرای زودهنگام و مازاد بر ظرفیت دام، تعجیل در ورود و تاخیر در خروج دام از مرتع، حضور بی رویه مسافران و گردشگران و بوته‌کنی از عوامل مهم تخریب مراتع استان اردبیل به شمار می‌رود.
فهرست
تجهیزات اداره کل منابع طبیعی افزایش می‌یابد/ تامین ۱۵ دوربین هوشمند
به موازات افزایش سطح تخریب منابع طبیعی ارزشمند در جنگلها و مراتع استان، اداره کل منابع طبیعی هم باید به نیروی انسانی و فناوریهای نوین مجهز شود. به گفته محمود قلی زاده مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اردبیل، عرصه‌های ملی علاوه بر بازدید و گشت‌های مستمر ۹۵ مامور یگان، بوسیله پهپادهای مجهز به دوربین‌های دارای زوم بالا، کنترل می‌شود و در نتیجه هرگونه تغییر در جنگلها و مراتع با تصاویر قبلی مقایسه شده و عوامل دخیل در تضییع این سرمایه ملی مورد پیگیرد قرار می‌گیرد.
وی با بیان اینکه در حال حاضر دو دستگاه پهباد برای حفاظت از منابع طبیعی بویژه در مناطق سخت‌گذر استفاده می شود، اضافه کرد: دوربین‌های دیجیتال در مکان‌های خاص نیز تعبیه شده که می‌تواند شعاع ۳۰ کیلومتری اطراف خود را رصد و پایش و حتی پلاک خودروی قاچاقچیان و تخریب‌گران طبیعت را با کیفیت بسیار خوب ثبت و ضبط کند. در عین حال برای حفاظت از منابع طبیعی نصب و خرید ۱۵ دستگاه دوربین هوشمند پیشنهاد شده که به محض اختصاص در نقاط مختلف مراتع استان تعبیه خواهد شد.
عمده تخریب مراتع مربوط به شهرستان بیله سوار است
مدیرکل منابع طبیعی و ابخیزداری استان اردبیل با بیان اینکه عمده تخریب مراتع مربوط به شهرستان بیله سوار است، افزود: عوامل زیادی در تخریب مراتع در سالیان اخیر موثر بوده است. در سال ۱۳۶۵ بر اساس ماده ۳۴ قانون حفاظت که مصوبه مجلس بود تعدادی از مراتع با واگذاری به اشخاص به زمین زراعی تبدیل شد. علاوه بر این مصوبه بند “واو ” هم انگیزه ای دیگر برای تصرف مراتع شد و بر اساس آن میزان قابل توجهی از مراتع در حد معیشت به زارعان واگذار شد.
وی افزود: اخیرا هم بحث ماده ۵۴ رفع موانع تولید بهانه ای برای واگذاری مراتع به سرمایه‌گذاران شده است. هیات هفت نفره بر اساس تکالیف قانونی مصوب کرد بخشی از مراتع در پایاب خداآفرین برای آبیاری مدرن واگذار شود که همه اینها در تخریب مراتع استان دخیل بوده است.
رفع تصرف از ۵۷۶ هکتار اراضی ملی استان اردبیل
قلی زاده در خصوص رفع تصرفات از اراضی ملی در سال جاری گفت: در ۶ ماه نخست امسال ۵۷۶ هکتار اراضی ملی استان اردبیل به ارزش بیش از ۴۰۳ میلیارد ریال از متصرفین رفع تصرف و به بیت‌المال بازگردانده شد.
وی از تشکیل پرونده تخریب برای اراضی ملی به مساحت ۹۰۵ هکتار در قالب ۲۲۲ فقره پرونده در این مدت افزود: پرونده‌های متشکله به مراجع استان ارجاع داده شده که در مرحله رسیدگی و صدور حکم است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اردبیل اظهار کرد: بر اساس قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگلها و مراتع، قانونگذار وظیفه حفاظت و صیانت از عرصه‌های ملی را به سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور داده و اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان نیز حسب وظیفه ذاتی و قانونی به‌طور شبانه‌روزی با سوداگران و متعدیان به اراضی ملی برخورد قانونی می‌کند.
وی ضمن تمجید از تعامل و مساعدت دستگاه قضایی استان ادامه داد: این اداره کل بر اساس تبصره یک ماده ۵۵ قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگلها و مراتع، هر گونه تخریب و تصرف عدوانی به عرصه‌های مذکور را احصا و مراتب را طی تشکیل پرونده تخلف به مرجع قضایی احاله می‌کند.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اردبیل با بیان اینکه حفاظت از منابع طبیعی طبق اصل ۵۰ قانون اساسی وظیفه عمومی تلقی می‌گردد ، افزود: مشارکت همه‌جانبه و آگاهانه اقشار مختلف و همکاری مردم ، همیاران طبیعت و نیز دستگاه‌های اجرایی در حفاظت از منابع طبیعی و اراضی ملی ضروری است.
احیاء و توسعه مراتع استان اردبیل با کشت گیاهان علوفه‌ای
احیا و توسعه مراتع ییلاقی و قشلاقی در قالب کوپه کاری و احیای پوشش گیاهی سالیان سال از زبان مسئولان مربوطه در رسانه‌ها و محافل عمومی مطرح شده است. به گفته کمال شهبازی رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اردبیل کشت گیاهان علوفه‌ای شاخص و بومی در اراضی کم بازده و پرشیب، نقش مهمی در احیا و توسعه مراتع استان دارد.
وی اظهار کرد: تبدیل اراضی مرتعی به دیمزار در سطوح وسیع و در زمانی نسبتا کوتاه و عدم رعایت اصول عملیـات زراعـی در ایـن دیمزارهـا از یکسو و حساسیت‌های فیزیوگرافی، اقلیمی و خاکی از سوی دیگر، موجب هدر رفـت روانـاب سـطحی، فرسایش خاک و افت توان تولید اراضی شده است.
شهباری برنامه ریزی اصولی و لزوم اعمال مدیریت پایدار بر مراتع بـا مشـارکت آگاهانـه و همـه جانبـه بهره برداران را اجتناب ناپذیر خواند و گفت: گیاهان علوفه‌ای چندسـاله یـا دائمـی از خانواده بقولات و گندمیان بـا ایجـاد پوشـش گیاهی و گسـترش سیستم ریشه دوانی خود از فرسـایش خـاک جلوگیـری کـرده و ضمـن افزایـش مـاده آلـی، طـی چندیـن سـال، تولید مناسـب در اقلیم‌هـای مناسـب برای رشـد خـود را نیز خواهند داشـت.
وی افزود: از طرفی دیگر تبدیل دیمزارها لـزوم رهاسـازی زمین برای یکسـال بـه عنوان آیـش و فقدان بهـره‌وری اقتصـادی زمین‌های دیـم را منتفی می‌کنـد و در ایـن راسـتا با اسـتفاده دائمـی از اراضی دیـم و بهره‌گیری از گیاهـان سـازگار و مفیـد، ضمن حفـظ رطوبت خـاک و جلوگیری از تبخیـر سـطحی با ایجاد پوشـش گیاهی، مـاده آلی خاک و ظرفیـت جـذب آب نیـز افزایـش می‌یابد.
بخشی از تخریب مراتع در استان مربوط به ورود دام مازاد از ظرفیت و چرای زودهنگام در مراتع است که همه ساله اتفاق افتاده و ادارات منابع طبیعی و امور عشایر ی استان هم تاکنون نتوانسته اند مکانیزم موثری در جلوگیری از تخریب مراتع ییلاقی به کار بگیرند.
حاتم طهماس‌پور مدیرکل امور عشایری استان اردبیل با بیان اینکه چرای زودهنگام عشایر ضربه‌ای مهلت و ویرانگر به مراتع وارد می‌کند افزود: چرای زودهنگام در فصل خشکسالی نه تنها به مراتع و دامنه‌های ییلاقات آسیب جدی وارد می‌کند بلکه در درازمدت پوشش گیاهی را نیز با آسیب جدی روبه رو خواهد کرد.
وی افزود: در حالی که در سال‌های گذشته دام عشایر در مدت یک ماه تا ۴۵ روز به ییلاقات می‌رسید در شرایط کنونی و از طریق انتقال دام با کامیون این فرآیند در کمتر از نیم روز اتفاق می‌افتد و ما ورود زودهنگام دام عشایر را به چراگاه ها و مراتع ییلاقی شاهد هستیم.
مدیرکل امور عشایری استان اردبیل گفت: با توجه به شرایط خشکسالی و بارش‌های اندک در زمستان و پاییز ما با رویش جدید مراتع روبه رو هستیم که ورود دام عشایر صدمه‌ای به این مراتع وارد می‌کند.
طهماس پور بیان کرد: هر سال زمان کوچ عشایر در اوایل خردادماه اعلام می‌شود که متأسفانه از نیمه اردیبهشت ماه به دلایل شرایط خشکسالی در قشلاقات کوچ زودهنگام در استان انجام می‌گیرد به طوری که اغلب عشایر هم اکنون در مراتع و دامنه‌های سبلان سکنا گزیده اند.
وی ضرورت همکاری با منابع طبیعی را برای احیای مراتع را یادآور شد و اضافه کرد: متأسفانه برخی افراد دارای پروانه در چرای دام در مراتع با اجاره دادن مرتع در حقیقت آسیبی جدی به این حوزه وارد می‌کنند که ضرورت دارد بحث نگهداری و حراست از مراتع به عنوان یک اولویت مورد توجه قرار گیرد.
مدیرکل امور عشایری استان اردبیل بیان کرد: تمام تلاش ما بر این است تا از تخریب و چرای زودهنگام دام عشایر در مراتع به عنوان عامل ویرانگر جلوگیری کرده و زمینه و بستر رشد و بالندگی این فضاها را مهیا کنیم.
مساحت منابع ملی استان اردبیل یک میلیون ۷۵هزار هکتار است که از قزل اوزن تا آراز و جنوب استان تا شمال استان عرصه‌ها بصورت پراکنده جزو عرصه‌های ملی است.
استان اردبیل ۹۰۲ هزار هکتار مرتع ییلاقی، قشلاقی و میان‌بند و ۶۹ هزار هکتار جنگل دارد.
