به گزارش پایگاه خبری یازاکو به نقل از خبرگزاری فارس، امروزه صنعت آبزی‌پروری به دلیل نیاز روز افزون به پروتئین از جایگاه ویژهای برخوردار است و از یک سو هم موضوع آبزی‌پروری از مباحث مهم مطرح شده در بحث امنیت غذای به حساب می‌آید.
اما آنچه که مهم است با توجه به بحران کم آبی که کشورمان با آن دست و پنجه نرم می‌کند، آینده تولید این ماده غذایی مستلزم استفاده از آب با حداکثر صرفه جویی است که در این راستا باید تمهیدات ویژهای از سوی متولیان امر اندیشیده شود.
کارشناسان بخش شیلات در کنار چالش کمبود آب، تغییرات اقلیمی و کمبود بارش‌ها را از مهمترین چالش‌های کشورمان در حوزه آبزی‌پروری اعلام کرده‌اند که به موجب آن تولید در حوزه آبزی‌پروری را با چالش بیشتری مواجه کرده است.
در برخی از مناطق کشورمان به ویژه در بخش‌های شمال و جنوب، مردم به پرورش انواع آبزی مشغول هستند و از این طریق کسب درآمد می‌کنند این در حالی است که در برخی از مناطق کشورمان به دلیل کمبود آب پرورش دهندگان چاره‌ای جز پرورش ماهی در استخر را ندارند.
استان زنجان یکی از استان‌هایی است که با وجود کمبود آب ۹۰۶ واحد آبزی‌پروری فعال دارد که این واحدهای با اشتغالزایی ۲ هزار و ۹۰۹ نفر فعالیت می‌کنند.
به گفته متولی صنعت آبزی‌پروری استان زنجان برای مقابله با بحران کم آبی و خشکسالی برنامه‌ریزی‌های انجام شده است، اما در این راستا بخش عمده‌ای از این برنامه‌ها نیازمند تامین اعتبار است.
از یک سو هم به دلیل ممنوعیت تخصیص آب به بخش کشاورزی در استان زنجان از سال ۱۳۹۷ از سوی شرکت آب منطقه‌ای، هیچگونه تخصیص آب جدید برای آبزی‌پروری صادر نمی‌شود که این موضوع موجب عدم تحقق برنامه‌های هدف‌گذاری شده در توسعه آبزی پروری استان خواهد شد.
طبق گفته شیلات زنجان سال گذشته در استان زنجان ۲ هزار تن با میزان ارز آوری۱۰ میلیون دلار انواع آبزیان به کشورهای همسایه صادر کرده است و امسال هم پیش‌بینی می‌شود یک هزار و ۲۰۰ تن انواع آبزیان به کشورهای همسایه صادر شود.
برای در جریان قرار گرفتن اقدامات و فعالیت‌های انجام شده در زمینه صنعت آبزی‌پروری در استان زنجان گفت‌وگویی را با منصور حقی‌راد، مدیر شیلات و آبزی‌پروری سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان تربیب داده‌ایم که مشروح آن در ادامه می‌آید.
فهرست
پروش ماهیان گرمآبی و سردآبی
در استان زنجان چند نوع آبزی پرورش داده می‌شود؟
آبزیان پرورشی استان شامل ماهیان سردآبی (قزل‌آلا)، ماهیان گرمابی که به صور ت ترکیبی (پلی‌کالچر) در چهارگونه شامل ماهی فیتوفاگ، ماهی کپور معمولی، ماهی آمور یا کپور علفخوار و ماهی کله‌گنده و یا بیگ‌هد با هم پرورش داده می‌شود.
پرورش ماهیان سرد آبی در استان همان قزل‌آلای رنگین کمان است، که در استخرهای خرد دو منظوره کشاورزی و با آب کشاورزی و در فصل کشاورزی پرورش داده می‌شود.
هر کدام از ماهیان گرمآبی که نام بردید در استان چقدر تولید می‌شود؟
ماهی فیتوفاگ ۶۰ درصد، ماهی کپور معمولی ۲۰ تا ۲۵ درصد، ماهی آمور یا کپور علفخوار ۱۵ تا ۲۰ درصد و ماهی کله‌گنده یا بیگ‌هد ۵ درصد تولید آبزیان استان را تشکیل می‌دهند.
پرورش ماهیان گرمابی در استخرهای خاکی با ابعاد نیم تا یک هکتاری انجام می‌شود.
برای افزایش راندمان و بهره‌وری آب، چهار گونه با هم با ترکیب اشاره شده به تعداد ۲ هزار و ۵۰۰ تا ۳ هزار و ۵۰۰ قطعه با وزن متوسط بالای ۲۰ گرم رهاسازی می‌شود.
طول دوره پرورش حدود ۹ ماه بوده که در هر هکتار ۴ تا ۶ تن برداشت می‌شود. ناگفته نماند که سدهای خاکی استان هم با این چهار گونه ماهی مایه‌دار می‌شود.
سالانه تولید ماهی گرمآبی در سدهای خاکی استان چقدر است؟
سالانه حدود یک هزار و ۵۰۰ تا ۲ هزار تن تولید ماهی گرمآبی استان از طریق پرورش ماهیان گرمآبی در سدها اتفاق می‌افتد.
کپور معمولی مهمترین ماهی پرورشی گرمآبی
مهمترین ماهی پرورشی گرمآبی در استان کدام نوع است؟
مهمترین ماهی‌های پرورشی گرمآبی در استان به دلیل کوهستانی و سردسیر و دمای پایین محیط، ماهی کپور معمولی است که برای تغذیه این ماهی از مواد غذایی کنسانتره آماده تولیدی در کارخانه‌های خوراک استفاده می‌شود.
از خانواده ماهیان گرمآبی کدام یک اقتصادی‌تر است؟
اقتصادی‌ترین ماهی گرمآبی ماهی فیتوفاگ است، چرا که این نوع ماهی از فیتوپلانگتون(گیاهان ذره‌بینی آب) تغذیه می‌کند و در راستای رشد و شکوفایی فیتوپلانگتون‌ها در آب و محیط، برای پرورش از کودهای عالی و شیمیایی استفاده می‌شود.
۹۰ درصد ماهی تولیدی استان قزل‌آلا است
فارس: در مورد پرورش ماهیان زینتی در استان هم می‌فرمایید؟
ما در استان زنجان انواع پرورش ماهیان زینتی و پرورش زالوی طبی و سایر آبزیان را داریم که ۹۰ درصد ماهی تولیدی استان قزل‌آلا است و ۹۵۰ هزار قطعه ماهی زینتی در استان در حال تولید است.
با توجه به محدودیت در تخصیص آب برای پرورش ماهی در استان نسبت به سال گذشته آیا رشدی داشته است یا خیر؟
چندان رشدی نداشته است، تنها با بهره‌وری و افزایش سطح مکانیزاسیون مزارع حدود رشد ۳ درصدی نسبت به سال گذشته را شاهد هستیم.
با توجه به بحران کم‌آبی که کشور با آن روبه روست و استان زنجان هم در این رابطه مستثنا نیست و تولید ماهی هم مستلزم استفاده از آب است در این رابطه از سوی شیلات تمهیداتی اندیشیده است؟
در بحران کم آبی و خشکسالی در این مدیریت برنامه‌ریزی شده است که بخش عمده‌ای از این برنامه نیازمند تامین اعتبار است که از جمله این برنامه‌ها عبارتند از؛ برنامه‌ریزی تامین و تولید ماشین آلات با تکنولوژی به روز برای افزایش بهره‌وری تولید و فرآوری محصولات شیلاتی، تدوین برنامه بهینه‌ساز ی مصرف آب در بخش شیلات با روش‌هایی از قبیل اصلاح مزارع سنتی با بازچرخانی آب و زه آب، توسعه صنایع تبدیلی، استفاده از گونه‌های سازگار با کم آبی و شوری یا گونه‌های تراکم پذیر، توسعه آبزی پروری ساحلی در اراضی لم یزرع و مستعد ریزگرد، پرداخت کمک هزینه‌های خرید خوراک آبزیان به صورت تسهیلات کم بهره و یا بلاعوض، پرداخت سهم بیمه شونده در راستای حمایت و تشویق آبزی‌پروران، بخشودگی سود تسهیلات بانکی مرتبط با واحدهای آبزی‌پروری(حداقل ۵۰ درصد جریمه)، برگزاری کلاس‌های آموزشی در راستای اقدامات پیشگیرانه در راستای کاهش اثرات خشکسالی به جامعه آبزی‌پروران از جمله این برنامه‌هاست.
تخصیص آب جدید صادر نمی‌شود
عمده مشکلات و چالش‌های شیلات را شما در چه می‌بینید؟
ببینید به دلیل ممنوعیت تخصیص آب به بخش کشاورزی در استان از سال ۱۳۹۷ از سوی شرکت آب منطقه‌ای، هیچگونه تخصیص آب جدید برای آبزی‌پروری صادر نمی‌شود که این موضوع موجب عدم تحقق برنامه‌های هدف‌گذاری شده در توسعه آبزی پروری استان خواهد شد.
همچنین در راستای افزایش مکانیزاسون و بهره‌وری آب در آبزی‌پروری تخصیص و تامین اعتبارات تملک دارای ملی و استانی همانند بخش آب و خاک و پروژه‌های سیستم‌های تحت فشار که ۸۰ درصد هزینه اجرا از محل اعتبارت دولتی تامین می‌شود.
پیگری اجرای تفاهم نامه فی مابین سازمان شیلات ایران و وزارت نیرو برای استفاده از منابع آب کشاورزی در آبزی‌پروری به صورت دو منظوره در فصل کشاورزی که با توجه به اینکه شرکت آب منطقه‌ای در دشت‌های ممنوعه با آبزی‌پروری با استفاده از منابع آب کشاورزی مخالفت کرده و مجوز مربوطه صادر نمی‌شود.
توسعه آبزی پروری در راستای برنامه‌های هدف‌گذاری شده با استفاده از منابع آب کشاورزی به صورت دو منظوره در فصل کشاورزی و رهاسازی بچه ماهی با متوسط وزن اولیه بالا برای جبران کاهش طول دوره پرورش در استخرهای کشاورزی، از جمله چالش‌های بخش شیلات استان است.
کاهش تقاضا
در خصوص معضلات پیش‌روی صنعت آبزی‌پروری هم بفرمایبد؟
یکی از بزرگترین معضلات پیش‌روی این صنعت کاهش نزولات جوی و خشکسالی اخیر در کشور است که در پی آن موجب کاهش تولید و توسعه این صنعت می‌شود و همچنین کاهش تقاضای مصرف آبزیان در بازار استان از جمله معضلات این صنعت است.
فعالیت ۷۴۰ واحد پرورش ماهی در ماهنشان
چند واحد آبزی پروری در استان فعال است؟
در حال حاضر ۹۰۶ واحد آبزی‌پروری در استان فعال است که از این تعداد ۸۴۲ واحد ماهیان سردآبی، ۴۳ واحد گرمآبی، ۱۰ مورد ماهیان زینتی و ۱۱ مورد مزرعه تولید بچه ماهی است.
البته لازم به ذکر است که ۷۴۰ واحد پرورش ماهیان سرد آبی در شهرستان ماهنشان فعال است.
اشاره کردید که ۹۰۶ واحد پرورش ماهی در استان فعال است بفرمایید که میزان اشتغالزایی در این واحدهای چقدر است؟
۲ هزار و ۹۰۹ نفر به صورت مستقیم در این واحد‌ها مشغول فعالیت هستند.
کدام مناطق استان برای پرورش ماهی مناسب است؟
مناطق مستعد پرورش ماهیان گرمآبی زنجان، طارم و ماهنشان و مناطق مستعد پرورش ماهیان سردآبی، همه شهرستان‌های تابعه استان هستند.
میزان صادرات استان در سال گذشته چقدر و به کدام کشورها بوده و پیش بینی برای امسال چه میزان است؟
سال گذشته ۲ هزار تن با میزان ارز آوری ۱۰ میلیون دلار انواع آبزیان به کشورهای همسایه صادرات شده است و پیش‌بینی می‌شود امسال یک هزار تن ۲۰۰ تن انواع آبزیان صادر شود.
لازم به ذکر است، شرکت سروش رفاه پارسیان (پایانه صادراتی محصولات کشاورزی ) قرارداد ۵ ساله صادرات ماهی قزل آلای استان را با تجار کشور روسیه منعقد کرده است.
همچنین تولید استان به خارج از کشور از جمله کشورهای عمان، آذربایجان، روسیه و عراق صادر می‌شود و عمده تولید ماهی استان زنجان در داخل کشور به استان‌های اردبیل، آذربایجان شرقی، قزوین، تهران، گیلان، مازندران و البرز صادر می‌شود.
سرانه مصرف ماهی در استان چقدر است و فاصله ما از سرانه متوسط کشوری به چه صورت است؟
سرانه مصرف انواع آبزیان در استان زنجان ۷.۲ کیلوگرم به ازای هر نفر است، که این میزان مصرف در کشور ۱۴.۱ کیلوگرم بوده که نسبت به متوسط کشور حدوداً ۵۰ درصد کمتر کمتر است.
استان زنجان در تولید آبزی‌پروری در کشور چه جایگاهی دارد؟
استان رتبه اول تولید ماهیان سردآبی در شمالغرب کشور، رتبه پنجم تولید ماهیان سردآبی در کل کشور، رتبه دوازدهم تولید انواع آبزیان در کل کشور را کسب کرده است.
