به گزارش پایگاه خبری یاز اکو به نقل از آذرقلم ، به دنبال درج گزارشی در سایت خبری آذرقلم با موضوع «نماد تبریز را چطور تخریب کردند؛ ارگی که تخریبش تمامی ندارد» مرتضی آبدار مدیرکل سابق میراث فرهنگی آذربایجان شرقی در طی سال های ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۸ توضیحات مهم و ناگفته های جالبی در مورد ماجرای حفاری های غیرمجاز و نقشه احداث پارکینگ در محوطه ارگ تاریخی تبریز ارائه کرد. ماجرایی که در نهایت با دخالت امام جمعه فرهنگ دوست تبریز به خیر و خوشی تبه پایان رسید و در اتفاقی نادر، اختلاف بین میراث فرهنگی و ارگان های دیگر به نفع میراث فرهنگی تمام شد. این پرونده جنجالی را یکبار دیگر مرور می کنیم:
***
مهندس مرتضی آبدار با اشاره به برخی از مکاتبات متعدد بین سازمان میراث فرهنگی استان و ارگان های ذیربط از جمله بنیاد مصلی تبریز به عنوان طراح و مجری پارکینگ در محوطه تاریخی ارگ تبریز گفت: در دهه ۷۰ بنیاد مصلی موفق شد به رغم صدور رای در دادگاه های بدوی و تجدیدنظر، محوطه ارک را به تملک خود درآورد.
در سال ۱۳۸۴ هم، خانه تاریخی فتح اله اف» توسط بنیاد مصلی تملک می شود. در طی سال های ۹۰ تا ۹۴ در سکوت مدیران وقت میراث فرهنگی، نسبت به حصارکشی در محدوده مذکور اقدام کرد و به تدریج نقشه های ساخت پارکینگ بزرگ را هم طراحی کرد. بدین ترتیب بعد از حادثه تلخ تخریب بخشی از تالار تاریخی ارگ در دهه شصت که قاطبه آذربایجانی ها از آن به عنوان یک خاطره تلخ و تراژیک یاد می کنند اتفاق ناگوار دیگری در شرف وقوع بود. تجاوز و تخریب به حریم ارک تبریز به عنوان نماد استقامت مردم آذربایجان!
گزارش آذرقلم، حاکی است: تابستان سال ۱۳۹۵، رییس وقت بنیاد مصلی دستور ساخت پارکینگ و خاکبرداری های گسترده از محل را صادر می کند. محدوده ای که احتمال پیدا شدن آثار سازه ای، تاریخی و باستانی در زیر خاک آن بسیار زیاد است. آبدار، مدیر میراث فرهنگی وقت با این اقدام مخالفت می کند و به رغم برخی فشارها، اجازه حفاری و خاکبرداری های غیرمجاز را در این محدوده نمی دهد. تا جایی که وزارت میراث فرهنگی، پیگیری های جدی مدیر وقت میراث فرهنگی ( مرتضی آبدار) را شایسته تقدیر می داند.
آبان ماه همان سال، اختلافات بین بنیاد مصلی و میراث فرهنگی بالا می گیرد. اصرار بنیاد مصلی برای ادامه حفاری و خاکبرداری در این محدوده سبب می شود تا میراث فرهنگی، به صراحت، تاریخی و باستانی بودن منطقه عملیات ساختمانی را به استاندار وقت (جبارزاده) و بنیاد مصلی گزارش نموده و درخواست توقف عملیات حفاری ها می دهد. اما کمتر نتیجه گرفته می شود. بنیاد مصلی همچنان بر روی خواسته خود اصرار می ورزد و از ورود کارشناسان ارشد فرهنگی و باستان شناسان به محوطه ارک هم جلوگیری می کند. متعاقبا نامه دیگری به وزارت مسکن و شهرسازی نوشته می شود تا شاید آبی از آنها برای صیانت از این آثار گرم شود!
در ادامه کار، دکتر طالبیان، معاون میراث فرهنگی وزارتخانه هم نامه ای به استاندار وقت نوشته و صدور دستور توقف عملیات را درخواست می کند. اما این نامه هم بی جواب و بی تاثیر می ماند. اما بالاخره با پیگیری های مکرر اداره کل میراث فرهنگی استان، بنیاد مصلی رضایت می دهد تا کاوشگران و باستان شناسانی از دانشگاه هنر اسلامی تبریز و کارشناسان پژوهشگاه ملی میراث فرهنگی تهران مستقر شوند تا چنانچه وجود آثار تاریخی در این محدوده اثبات شود، کار خاکبرداری و احداث پارکینگ متوقف شود و گرنه …!
اوایل آذرماه همان سال، کاوشگران و کارشناسان ارشد پژوهشگاه ملی، ادامه تحقیقات را منوط به نمونه برداری های علمی و کاوش های بیشتر می دانند و در نهایت با عکس برداری های فنی و ژئوفیزیکی و با استفاده از تجهیزات مدرن ثابت می شود که این منطقه کانون وجود سازه های آثار تاریخی است و این نظریه و گزارش کارشناسی خود را آذرماه سال ۱۳۹۵ به طور رسمی اعلام می کنند. این موضوع رسانه ای شده و اغلب رسانه های گروهی استان هم خواستار توقف کامل عملیات خاکبرداری در این محدوده می شوند. رسانه ها باز هم به کمک میراث فرهنگی می آیند.
در ادامه این کشمکش ها، با انتصاب و معرفی آیت ا… آل هاشم به عنوان نماینده ولی فقیه در استان و امام جمعه تبریز مصادف می شود و با توجه به علایق و روشن بینی ایشان، بلافاصله دستور توقف کامل عملیات خاکبرداری و حفاری در این محدوده صادر می شود. ورود امام جمعه مردمی تبریز به موضوع حفاری های در حریم یک اثر تاریخی را باید نقطه عطف سازمان میراث فرهنگی دانست. چرا که با اراده و و قاطعیت قابل تقدیر، اعلام می کند: اصراری به ساخت پارکینگ نداریم و قوانین میراث فرهنگی، ملاک عمل قانون است!
در نهایت، در یک فرآیند علمی و اجرایی ظریف، سازه های تاریخی مشاهده شده و آثار خارج شده از محل حفاری شده با مصالح تخصصی مجدداً لاک و مهر گردید و با تمهیدات حفاظتی پر شده و برای مطالعات علمی بیشتر به عنوان سرمایه های تاریخی و هنری بار دیگر مدفون شدند تا در فرصتی بهتر نسل های آینده بتوانند نسبت به استخراج و مطالعه دقیق تر اقدام کنند. قسمت های حفاری شده نیز با خاک و مصالح حفاری شده از تونل های قطار شهری تبریز پر شد و با تسطیح محل حفاری شده، داستان پر ماجرا و پر فراز و نشیب پارکینگ ارگ علیشاه تبریز ختم به خیر می شود. شاید بتوان این رویداد و پیگیری را از موارد نادر موفقیت میراث فرهنگی استان دانست! اما نباید از تلاش ها، حساسیت ها و دلسوزی های آیت اله آل هاشم امام جمعه تبریز غافل ماند. به عبارت دیگر: صیانت از آثار تاریخی و باستانی محوطه ارک تبریز، مدیون شجاعت، دلسوزی و فرهنگ دوستی امام جمعه تبریز است!
