یاز اکو؛ ساناز شهابی – مدیر شرکت شهرک‌های کشاورزی آذربایجان‌شرقی در گفتگویی تلویزیونی با اشاره به اینکه در بخش کشاورزی دارای اشتغال کاذب هستیم، گفت: بیشتر از آنچه در این بخش نیاز است، نیروی کار وجود دارد. همین الان هم ما می‌توانیم در استان تولیدات بخش کشاورزی را افزایش دهیم اما نتیجه‌ی این امر فاجعه‌ی زیست محیطی به بار می‌آورد چنانچه این اتفاق در کرمان افتاده است و به دلیل استفاده‌ی بی‌رویه از منابع آب شاهد نشست دشت هستیم، این اتفاق در آذربایجان‌شرقی هم می‌افتد اما نشست‌ها در استان ما تدریجی و پنهان هستند، بنابراین کمتر به چشم می‌آیند.
میر محسن موسوی تاکید کرد: استان ما پتانسیل توسعه‌ی کشاورزی را ندارد؛ ما حتی یک مترمربع هم نباید به اراضی خود اضافه کنیم بلکه بسیاری از اراضی موجود نیز باید از چرخه‌ی تولید خارج شوند. ما باید سعی کنیم از اراضی موجود بهترین بهره‌وری را با کمترین میزان مصرف آب و آسیب به خاک ببریم.
وی پیر بودن جامعه‌ی کشاورزی استان را از چالش‌های فراروی این بخش دانست و افزود: در بیشتر کشورهای دنیا تکنولوژی باعث به وجود آمدن نیروهای انسانی باسوادتر و به‌روزتر شده است اما در کشور ما به دلیل عدم جذابیت بخش کشاورزی علیرغم افزایش ضریب تکنولوژی کیفیت و کمیت نیروهای انسانی در سطح پایین قرار دارد. همچنین ما نتوانسته‌ایم نخبگان و تحصیل را به سمت بخش کشاورزی جذب کنیم و هر کس هم در این رشته‌ها تحصیل کرده است از سر ناچاری بوده است.
موسوی کمبود تزریق سرمایه به بخش صنعت کشاورزی را از مسائل و چالش‌های پیش رو در این حوزه عنوان کرد و گفت: سرمایه‌گذاری هم شامل سرمایه‌گذاری حاکمیتی باشد و هم سرمایه‌گذاری خصوصی است. مسئولان کشور باید با تزریق منابع مالی به اصلاح الگوی کشت در مزارع کمک کنند، چرا که غذا در زنجیره‌ی اول نیازهای روزمره و اساسی انسان‌ها است لذا سرمایه‌گذاری در این بخش باید دغدغه‌ی مسئولان استانی و کشوری باشد اما اعداد و ارقام چنین چیزی را ثابت نمی‌کند.
وی با اشاره به اینکه ما نمی‌دانیم دقیقاً در سال ۱۴۱۰ چه میزان آب برای تخصیص به بخش کشاورزی داریم، افزود: ما هیچ چشم‌اندازی نسبت به ۱۰ یا ۲۰ سال آینده نیز نداریم و در این زمینه باید مطالعات اساسی انجام شود چرا که آب به عنوان رکن اساسی توسعه است.
موسوی ادامه داد: با توجه به شرایط موجود ما باید به سمت کشاورزی حفاظتی نیز حرکت کنیم و روشهای سنتی را به حفاظتی تغییر دهیم و این امر نیازمند تزریق منابع مالی به بخش کشاورزی است. خوشبختانه تعداد قابل توجهی سرمایه‌گذار در استان به‌خصوص در شهرستان‌های جلفا، اهر و کلیبر وارد کشت در محیط‌های کنترل شده یا همان کشت گلخانه‌ای شده‌اند و امیدواریم این امر در تمام شهرستان‌های ما نیز رواج پیدا کند.
استقرار صنایع تبدیلی کنار مزارع، حلقه‌ی مفقوده‌ی کشاورزی استان
معاون برنامه و بودجه سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی، عدم استقرار و تراکنش صنایع تبدیلی و تکمیلی، نظام بهره‌برداری خرد و پراکنده‌ی دهقانی و اقتصاد معیشتی را از موانع عمده‌ی سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی عنوان کرد.
بیگ زالی ادامه داد: مسئله‌ی مهم دیگر تکمیل زنجیره‌های تولید و ارزش مازاد تولید در استان است که باید در کنار محصولات کشاورزی وجود داشته باشد، این امر حلقه‌ی مفقوده تولیدات کشاورزی است چرا که صادرکنندگان و صاحبان صنایع بزرگ می‌توانند با حذف واسطه‌ها، محصولات کشاورزی را مستقیماً به سمت بازارهای جهانی هدایت کرده و ارزش افزوده‌ی کشاورزان را چندین برابر کنند.
وی در خصوص تعارض‌های موجود در بخش کشاورزی گفت: در حال حاضر قسمت اعظم اراضی کشاورزی در استان تحت پوشش کشت دیم است. به عبارتی نسبت کشت دیم به کشت آبی دو به یک است.
میزان دام در استان ما سه برابر مراتع است
بیگ زالی، عوامل اقلیمی و تنش‌های آبی را خصیصه‌ی عمده‌ی کشت در منطقه‌ی شمال‌غرب و مناطق زاگرس‌نشین دانست و تاکید کرد: سطح زیر کشت در استان ما با منابع آبی همسو پیش نرفته است. این امر در عرصه‌ی امور دام و مرتع نیز مشاهده می‌‌شود به طوری که میزان دام در استان ما سه برابر مراتع است همین امر موجبات فشار عرصه‌های منابع طبیعی را فراهم کرده است.
وی منشأ چالش‌های کنونی را غفلت از مدیریت آب در سطح کلان و نبود دیدگاه غالب در مورد کشاورزی پایدار دانست و تشریح کرد: همانطور که می‌دانید محیط‌زیست بستر توسعه است و ما باید طوری عمل کنیم که کمترین آسیب به محیط‌زیست وارد شود. منابع آب و خاک باید پایداری داشته باشند تا برای نسل‌های آتی نیز مورد استفاده قرار بگیرند ما باید از روش‌هایی استفاده کنیم که میزان بهره‌وری را افزایش دهد و در عین حال صدمه‌ی کمتری به محیط‌زیست وارد کند که در این زمینه توسعه‌ی اراضی کشت مخلوط و اصلاح الگوی کشت گزینه‌های مناسبی به شمار می‌روند. ما باید اقتصاد معیشتی را به اقتصاد تجاری تبدیل کنیم و همچنین روی صادرات محصولات دامی به‌خصوص دام‌های سبک که در کشورهای حاشیه‌ی خلیج فارس مشتری‌های زیادی دارد متمرکز شویم.
وی با تاکید بر اینکه ما در بسیاری از محصولات استراتژیک به خودکفایی قابل اعتمادی رسیده‌ایم، گفت: علیرغم تمام پیشرفت‌ها اما در مورد تولیدات خوراک دام و علوفه همچنان واردکننده‌ایم چرا که از لحاظ منابع آبی امکان تولید این محصولات را نداریم.
