مالک رحمتی روز چهارشنبه ۱۹ اردیبهشت در آیین تجلیل از اهداگران اسناد و پژوهشگران میراث مکتوب در تبریز، اظهار کرد: حداقل ۶ گام برای احیای اسناد و میراث مکتوب و معرفی آن‌ها باید برداریم که اگر به درستی برداشته شوند، کارهای فرهنگی به نتیجه می‌رسند.
وی با اشاره به اینکه نخستین گام، نهضت شناسایی اسنادی متعلق به فرهنگ تبریز و آذربایجان است که در منازل خاندان‌های بزرگ نگهداری می‌شوند، خاطرنشان کرد: تبریز و آذربایجان به دلیل ویژگی ذاتی این منطقه همیشه تمام کننده و خط شکن در عرصه‌های مختلف بوده است و مردم این خطه همواره فعال و احساس مسئولیت می‌کنند و مطالبه گر هستند.
وی با بیان اینکه این مردم در تمامی عرصه‌های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی نقش دارند و جریان سازی و تاریخ سازی می‌کنند، اظهارکرد: در این راستا ادبیات و گفتمان‌هایی چون مقاومت و ایثار شکل می‌گیرد.
رحمتی با اشاره به اینکه گام دوم احیای اسناد تاریخی، مرمت اسناد ملی است و باید این خدمت به مردم ارائه و اسناد آن‌ها مرمت و تحویل داده شود، افزود: گام سوم، نگهداری و حفاظت از اسناد است و باید خانواده‌ها احساس کنند که منفعت نگهداری اسناد در این مرکز بهتر از منزل است.
وی با بیان اینکه تمدن نوین ایران اسلامی در همین مرکز اسناد ملی و اسناد شکل می‌گیرد، گفت: گام‌های بعدی نیز تحلیل، طبقه بندی و تفکیک اسناد است زیرا صرف نگهداری به درد نمی‌خورد بلکه باید از آن‌ها بهره برداری کنیم.
استاندار آذربایجان شرقی با بیان اینکه تمامی موارد گفته شده فقط مقدمه بودند و گام نهایی و هدف اصلی، معرفی اسناد و دانش‌های تولیدی آن‌ها است و باید در شناساندن آن‌ها گام برداشت، اظهارکرد: می‌توان یک روز در هفته را برای رویداد اسناد ملی تبریز مثلا «سه شنبه‌های فرهنگی تبریز» نام نهاد و هر هفته یک سند تاریخی این خطه رونمایی شود.
وی تاکید کرد: بسیاری از اسناد را باید متناسب با شرایط مکانی آن‌ها در معرض نمایش قرار داد تا اثرگذاری آن‌ها ۱۰ برابر شود.
رحمتی با پیشنهاد برگزاری نمایشگاه‌ها و موزه‌های فصلی و بین المللی برای معرفی اسناد تاریخی خطه آذربایجان، افزود: بسیاری از کشورها، تاریخ نداشته خود را با برگزاری رویدادهایی به دنیا تحمیل می‌کنند که جعلی است. از این طریق نیز دانشمند فارسی زبان را متعلق به کشور دیگر کرده‌اند.
استاندار آذربایجان شرقی همچنین با پیشنهاد راه اندازی باشگاه عاشقان فرهنگ و ادب و اسناد، افزود: جوانان ما دنبال چنین مواردی هستند تا هویت خود را حفظ و تقویت کنند.
وی ادامه داد: بسیاری از چالش‌ها مانند جریان خلیج فارس از طریق همین اسناد تاریخی حل و به شیطنت‌ها پاسخ داده شده است.
وی گفت: روش‌های بهره برداری از اسناد تغییر یافته و در این راستا باید از ابزار دیجیتال سازی و تهیه میکروفیلم‌ها بهره برد و برای حفاظت از آن‌ها می‌توان نسخه دیجیتالی تهیه و در اختیار عموم قرار داد.
جهانبخش سلمانیان، مدیر مرکز اسناد و کتابخانه ملی شمالغرب با بیان اینکه ۱۹ اردیبهشت ماه به نام روز اسناد ملی و میراث مکتوب نامگذارب شده است، گفت: میراث مکتوب در بسیاری از کشورها حتی از میراث فیزیکی مهمتر است.
وی با اشاره به تاسیس مرکز اسناد در سال ۱۳۴۹ و ادغام با کتابخانه ملی، افزود: مرکز اسناد شمالغرب کشور جزو نخستین مراکز استانی است که اسنادی چون اسناد اداری و اسناد تاریخی در دست خانواده‌ها را جمع آوری و نگهداری می‌کند.
وی ادامه داد: نمایندگی کتابخانه ملی و تنها نهاد حاکمیتی متولی تاریخ شفاهی کشور هستیم و خدمات انتشاری کتابخانه‌ها مثل شابک و نگهداری کتب در کتابخانه ملی را انجام می‌دهیم.
سلمانیان گفت: نزدیک ۲۵ میلیون سند داریم که هنوز فهرست نویسی نشده‌اند. حدود چهار میلیون سند را فهرست نویسی و ثبت کرده‌ایم ولی هنوز استاندارد نگهداری آن‌ها مناسب نیست.
عزیز جوانپور، مدیر کل حوزه استانداری آذربایجان شرقی و از مدیران سابق مرکز اسناد، اظهار کرد: این مرکز جزو مجموعه‌های مظلوم و شناخته نشده است و مورد کم توجهی واقع شده است.
وی افزود: اسناد بسیاری از تاریخ آذربایجان در مرکز اسناد تهران وجود دارد اما به دلیل نداشتن مکان مناسب جهت نگهداری نمی‌توانیم آن‌ها را به تبریز انتقال دهیم.
وی ادامه داد: امحای اسناد ادارات بر اساس قانون باید توسط مرکز اسناد انجام شود اما برخی ادارات در این خصوص همکاری نمی‌کنند.
رنجبر، نخستین مدیر مرکز اسناد و کتابخانه ملی شمالغرب نیز درخواست احیای مکاتب تبریز را داد و گفت: تبریز در بسیاری از مقوله‌ها هم‌چون عرفان، نگارگری و تار صاحب مکتب است و باید احیا شود.
رضا بالابیک نژاد، یکی از پژوهشگران میراث فرهنگی، با بیان اینکه پدربزرگ بنده مجموعه دار بزرگی بود و کتابخانه و اسناد بسیاری داشت، گفت: اکنون بسیاری از خانواده‌های ریشه دار در تبریز هستند که اسنادی در آرشیو خود دارند.
وی با بیان اینکه بیش از هشت هزار نامه تاریخی مرتبط به خطه آذربایجان را در خانه خاندان‌های ریشه دار تبریز یافته و عکس گرفته‌ام، گفت: ازجمله این نامه‌ها، نامه تیم ترور شهید خیابانی به نظمیه وقت درباره جزئیات ترور است.
ایوب نیک نام لاله، دیگر پژوهشگر میراث فرهنگی نیز گفت: یافتن اسناد مهمی چون نخستین بلیط فوتبال در تبریز، سیر تاریخی گذشته را بیشتر نمایش داده است.
وی افزود: تبریز، حرف‌های زیادی برای گفتن در بحث اسناد دارد ولی نیازمند حمایت و نگاه ویژه است.
