حسن قاسم‌پور در گفت و گو با خبرنگار با تشریح اقدامات دولت سیزدهم در حوزه محیط زیست طی سه سال اخیر اظهار کرد: طرح احیای آهوی مغان با تلاش محیط‌بانان، مشارکت و همکاری جوامع محلی و فرهنگ‌سازی یکی از سه طرح موفق احیای حیات وحش در کشور است به طوری که امروز آهوان مغان که در ۵۰ سال اخیر منقرض شده بود، در سال‌های اخیر در طبیعت رهاسازی شده و در زیست طبیعی زندگی می‌کنند.
وی با بیان اینکه با اقدامات و تمهیدات اتخاذ شده آهوی مغان دوباره احیا شده و به شرایط پایدار رسیده است، اضافه کرد: اداره کل حفاظت محیط زیست استان در سال ۱۳۸۹ طرح احیای آهوی مغان را آغاز کرد و تعدادی آهوی مغان را در محدوده فنس‌کشی شده نگهداری کرد.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اردبیل با بیان اینکه پارسال ۱۰ راس گونه جدید به سایت آهوی مغان انتقال داده شد و امسال نیز ۱۰ راس دیگر به این سایت انتقال خواهد شد، خاطرنشان کرد: با انتقال این آهوان پارسال شاهد زاد و ولد این گونه بودیم و امسال نیز آهوی مغان در پارسآباد یک مورد دوقلوزایی مشاهده شده و پیش‌بینی می‌شود در روزهای آینده هم شاهد زاد و ولد این گونه باشیم.
وی با بیان اینکه هم‌اکنون ۳۳ راس آهو در سایت مغان وجود دارد، اظهار کرد: طبق بررسی‌ها و پایش‌های صورت گرفته آهوهای مغان با شرایط محیطی منطقه کاملا سازگار شده است ، ضمن اینکه طی یک سال اخیر هیچ شکار، صید و تلفاتی گزارش نشده است.
قاسم‌پور همچنین از رونمایی از فیلم مستند آهوی مغان در هفته جاری خبر داد و با اشاره به پیوند دیرینه آهوی دشت مغان با فرهنگ اصیل عشایر منطقه، اضافه کرد: در این فیلم مستند سعی شده تمام مراحل انتقال و احیای این گونه ارزشمند، از انقراض آهو تا بازگشت آهو به طبیعت زیبای دشت مغان، در معرض نمایش علاقه‌مندان و مخاطبان قرار گیرد تا جلب مشارکت مردم به خصوص عشایر منطقه بیش از گذشته در حفاظت از این گونه شاخص و ارزشمند افزایش یابد.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اردبیل در خصوص طرح دیگر احیای حیات وحش در استان اظهار کرد: در سال‌های گذشته در سایت فندقلوی نمین که زیستگاه منتخب کشوری است، طرح احیای مارال یا گوزن قرمز تعریف شده بود و چون گونه عادی و در معرض خطر نبود، ادامه آن توجیه نداشت برای همین ۲ سال پیش تصمیم گرفته شد طرح احیای گوزن زرد ایرانی که گونه حمایت شده و در حال انقراض است در این سایت اجرا شود.
وی گفت: تنها دغدغه و نگرانی در سایت فندقلوی نمین زمستان‌های سرد منطقه بود و برای همین پارسال در این سایت اقدامات حفاظتی و زمستان گذرانی مانند احداث سرپناه و تجهیز سایت انجام شد تا گوزن‌ها از سرما در امان بمانند.
این کارشناس محیط زیست با بیان اینکه وضعیت جایگزینی گونه گوزن زرد ایرانی با گونه مارال در سایت فندقلوی نمین مناسب است، افزود: هفته گذشته اولین نوزاد گوزن زرد در سایت احیا و تکثیر فندقلو متولد شد.
وی خاطرنشان کرد: در حال حاضر هشت راس گوزن زرد ایرانی در این سایت نگهداری می‌شود و قرار است سه راس دیگر به این تعداد اضافه شود.
طرح احیای دریاچه نئور در سایر تالاب‌های کشور هم قابلیت اجرا دارد
مدیرکل محیط زیست استان اردبیل در بخش دیگری از این گفت و گو گفت: طبق نظر کارشناسان و ناظر طرح، احیای دریاچه نئور نه تنها در کشور بلکه در دنیا بی‌نظیر است.
قاسم‌پور خاطر نشان کرد: پاکسازی تالاب از گونه مهاجم کاراس به نوعی به صورت پایلوت در اردبیل اجرا می‌شود و این طرح علاوه بر تالاب‌های کشور، در تالاب‌های کشورهای خارجی هم قابلیت اجرا خواهد داشت.
وی با اشاره به نتایج موفقیت‌آمیز مبارزه با گونه مهاجم کاراس در تالاب نئور افزود: مبارزه فیزیکی و بیولوژیک منجر به کاهش قابل ملاحظه این گونه مهاجم و افزایش اردک ماهی در این تالاب شده و در مجموع با اقدامات انجام شده در این تالاب، کفه ترازو به نفع محیط زیست و طرح احیا شده است.
مدیرکل محیط زیست استان اردبیل اظهار کرد: از حدود ۱۲ سال قبل طرح احیای این تالاب نوشته شده بود و اجرا می‌شد اما این برنامه از سال گذشته با شدت بیشتری اجرا شد که تاکنون نتایج امیدبخشی داشته است.
قاسم‌پور با بیان اینکه طرح احیای تالاب نئور در ۲ بخش مبارزه فیزیکی و بیولوژیکی در حال اجراست، اضافه کرد: پارسال از نظر حجم، تعداد و اندازه ماهی چندین برابر سال‌های قبل، گونه مهاجم کاراس از تالاب صید شد.
وی گفت: در گذشته با توجه به حجم بالای کاراس فضا برای رشد و نمو اردک ماهی فراهم نمی‌شد اما مبارزه فیزیکی باعث شد که همزمان با کاهش شدید کاراس شرایط برای حیات اردک ماهی مساعد و کفه ترازو به نفع این گونه باشد به طوری که هم‌اکنون مبارزه بیولوژیکی توسط دشمن طبیعی نیز به نحو احسن در حال انجام است.
مدیرکل محیط زیست استان اردبیل افزود: البته با وجود این اقدامات گونه کاراس از بین نخواهد رفت ولی گونه کاراس در اقلیت می‌گیرد و شرایط اکوسیستم تالاب نئور بهبود خواهد یافت.
قاسم‌پور خاطرنشان کرد: اردک ماهی هم گران‌تر از قزل‌آلاست و هم پروتئین بیشتری نسبت به قزل‌آلا دارد و از نظر اقتصادی هم پرورش آن در مقایسه با قزل‌آلا به صرفه‌تر است.
وی بیان کرد: تدابیر شدید حفاظتی در تالاب در حال اجراست و محیط‌بانان سازمان محیط زیست استان در منطقه حضور دارند و پیش‌بینی می‌شود طی ۲ تا سه سال آینده تعداد اردک ماهی در تالاب نئور به قدری افزایش یابد که حتی به ماهی‌گیران برای تفریح و ماهی‌گیری با تور و قلاب مجوز داده شود.
تجهیز یگان‌های حفاظت محیط زیست استان اردبیل به ابزارهای نوین نظارتی
مدیرکل محیط زیست استان اردبیل گفت: یگان‌های حفاظت محیط زیست این استان در ۲ سال اخیر با اختصاص ۲۰ میلیارد ریال به ابزار و تجهیزات نوین مجهز شدند.
قاسم‌پور افزود: با توجه به اینکه امروز دیگر گشت، کنترل و پایش‌های زیست محیطی با ابزارهای سنتی و قدیمی جوابگو نیست سه ست دوربین مداربسته، بی‌سیم دیجیتال، هلی‌شات، هشت دستگاه دوربین تله‌ای، دوربین‌های عکاسی و تصویربرداری خریداری شد.
مدیرکل محیط زیست استان اردبیل بیان کرد: علاوه بر این در مناطق صعب‌العبور زیستگاه‌های استان از پهبادها برای پایش و رصد زیستگاه‌های حیات وحش استان استفاده می‌شود.
قاسم‌پور ادامه داد: با تهیه و نصب هشت دوربین تله‌ای جدید برای پایش وضعیت حیات وحش در مناطق مختلف این استان، محیط‌بانان در ۲ سال اخیر بیش از ۱۰ بار موفق به ثبت تصاویر و فیلمبرداری از حیات وحش استان از جمله پلنگ و کفتار راه راه شدند.
وی گفت: دوربین‌های تله‌ای از ابزارهای اصلی ثبت حضور حیات وحش، ردیابی گونه‌های کمیاب، تخمین جمعیت، جمع‌آوری اطلاعات رفتاری گونه‌ها و تولید نقشه‌های پراکندگی حیات وحش به‌شمار می‌روند و با استفاده از دوربین‌های تله‌ای نصب شده در منطقه شکار ممنوع دربند مشکول و منطقه حفاظت شده آق‌داغ خلخال به اطلاعات خوبی از وضعیت حیات وحش استان رسیدیم.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اردبیل افزود: علاوه بر این ۲ پاسگاه محیط‌بانی یکی در دریاچه نئور و دیگری در منطقه شکار ممنوع دربند مشکول شهرستان کوثر در حال تجهیز و احداث است که در آینده نزدیک افتتاح خواهد شد.
پساب و فاضلاب از مهم‌ترین عوامل تهدیدکننده محیط زیست اردبیل است
مدیرکل محیط زیست استان اردبیل در بخش دیگری از این گفت و گو با بیان اینکه پساب شهری و فاضلاب همچنان از مهم‌ترین عوامل تهدید کننده و معضلات محیط زیست در این استان است، اضافه کرد: مدیریت پساب و فاضلاب در این استان برابر با سرعت توسعه پیش نرفته است و امروز حجم پساب و فاضلاب شهری تولیدی اردبیل با ظرفیت تصفیه‌خانه موجود همخوانی ندارد.
وی ادامه داد: به طور مثال تصفیه‌خانه فاضلاب شهری اردبیل واقع در روستای کرکرق ظرفیت تصفیه پساب ۱۲۵ هزار جمعیت را دارد این در حالی است که هم‌اکنون جمعیت شهر اردبیل به بیش از ۶۰۰ هزار نفر افزایش یافته است.
قاسم‌پور با اشاره به شرایط حاد تصفیه‌خانه فاضلاب شهری اردبیل بیان کرد: محیط زیست استان طبق وظیفه ذاتی و نظارتی خود از اداره کل آب و فاضلاب شهری استان به مراجع قضایی شکایت کرده است.
مدیرکل محیط زیست استان اردبیل اضافه کرد: مسئولان آب و فاضلاب استان وعده داده بودند که مشکل تصفیه‌خانه شهر اردبیل را تا خرداد ماه امسال حل کنند اما به وعده خود عمل نکردند و قول دادند تا شهریورماه امسال این مشکل را حل کنند.
وی با اشاره به مشکلات تصفیه‌خانه شهرک صنعتی اردبیل، ادامه داد: محیط زیست از شرکت شهرک‌های صنعتی نیز قبلا شکایت کرده است و متولیان این شرکت اقداماتی برای حل مشکل تصفیه‌خانه شهرک صنعتی اردبیل انجام داده‌اند.
از مجموع مساحت استان اردبیل حدود ۱۱ درصد آن جزو مناطق حفاظت شده و تحت مدیریت اداره کل محیط زیست استان است.
هم‌اکنون در مجموع ۴۶۱ هزار هکتار از مساحت استان اردبیل تحت حفاظت محیط زیست است که از این مقدار ۱۸۴ هزار هکتار از مساحت استان جزو مناطق حفاظت شده و ۲۷۷ هزار هکتار نیز منطقه شکار ممنوع می‌باشد.
مناطق حفاظت شده این استان شامل پنج منطقه حفاظت شده آق‌داغ خلخال، دربند مشکول شهرستان کوثر، منطقه حفاظت شده مغان واقع در شهرستان‌های اصلاندوز ، پارسآباد و بیله‌سوار ، منطقه حفاظت شده انزان مشگین‌شهر و منطقه حفاظت شده نئور و ۲ اثر طبیعی ملی کوه سبلان وغار یخکان خلخال می‌باشد.
همچنین پنج منطقه شکار ممنوع در استان برای حفظ گونه‌های در خطر انقراض مشخص شده است، منطقه شکار ممنوع شورابیل در اردبیل با ۲۰۰ هکتار مساحت، گندیمن در مشگین‌شهر با ۳۰ هزار هکتار، دربند مشکول در گیوی با ۲۳ هزار هکتار، انزان در مشگین‌شهر به مساحت ۴۲ هزار و ۵۰۰ هکتار و خروسلو در بیله‌سوار به مساحت ۱۶ هزار و ۶۰۰ هکتار نیز جزو مناطق شکار ممنوع ثبت شده است.
تفاوت منطقه حفاظت شده و منطقه شکار ممنوع در این است که در منطقه شکار ممنوع محیط‌بانان فقط از شکار و صید جلوگیری می‌کنند اما در مناطق حفاظت شده علاوه بر جلوگیری از صید و شکار از تخریب اراضی، بوته‌کنی، قطع اشجار و آتش‌سوزی جلوگیری می‌کنند.
