یازاکو، علی محمدی‌پور_ مناطق آزاد دروازه‌‌های ورود و ارتباط با بازارهای جهانی، با بهره‌گیری از پتانسیل‌ها و فرصت‌‌های اقتصاد داخلی، در تجارت بین‌الملل هستند. مناطق آزاد نیم درصد از خاک ایران را به خود اختصاص داده‌اند و بالغ بر ۷۰۰ هزار شغل در این مناطق ایجاد شده است. اگر هدف از توسعه کشور، توسعه مناطق خارج از شهر‌های بزرگ باشد به طوری که علاوه بر شهرها، تمام نواحی روستایی را در برگیرد؛ یکی از مهم‌ترین تلاش‌ها، عطف توجه به شهر‌های کوچک و به نوعی تعیین و ارزیابی نقش آن‌ها در توسعه منطقه‌ای است.
منطقه آزاد ارس در شمال غرب ایران، در حاشیه رود ارس و همچنین نقطه صفر مرزی با کشور‌های ارمنستان، جمهوری‌آذربایجان و جمهوری خودمختار نخجوان قرار دارد. منطقه آزاد ارس را یکی از ظرفیت‌‌های کم‌نظیر کشور برای توسعه صادرات می‌توان نام برد. این منطقه از جمله مناطق آزاد کشور است، که فضای مناسبی برای تولید و سرمایه‌گذاری را دارد، که در طی سالیان گذشته با مشکلات عدیده‌ای مواجه بوده است و این مشکلات جایگاه واقعی منطقه آزاد ارس را از پتانسیل واقعی آن دور نموده است. در این شرایط باید با اهتمام جدی مسئولان، زمینه توسعه و رفع موانع موجود در این منطقه را فراهم کرد.
عمده‌ترین مشکلات منطقه آزاد ارس
عمده‌ترین مشکلات منطقه آزاد ارس، صدور بخش‌نامه‌ها و آئین‌نامه‌‌های مختلف، عدم تخصیص متناسب در تامین مواد اولیه، اجرا نشدن کامل و قانونی چگونگی اداره مناطق آزاد، نامناسب بودن زیرساخت‌‌های ارتباطی و حمل‌ونقل و کمبود تجهیزات و امکانات نظارتی و ایمنی است. مسئله ترانزیت و ارتباط با شاه‌راه‌‌های بین‌المللی مهم‌ترین مشکل این منطقه است. وجود و تعریف نقشه راه برای فعالیت منطقه آزاد از اهم مسائل است. ظرفیت‌‌های صنعتی، معدنی و کشاورزی زیادی در این منطقه مورد غفلت واقع شده است که باید، ایجاد نقشه راه تجارت و صنعت در این منطقه در اولویت باشد.
موانع بروکراتیک یکی دیگر از چالش‌‌های اصلی توسعه مناطق آزاد در ایران بوده، که در این منطقه نیز مشهود است. مشکلات بوروکراتیک و قانون‌گذاری دولتی در مناطق آزاد ایران، مختص به یک بخش و منطقه نشده و اثر کلانی بر همه‌ی مناطق آزاد ایران دارد. مناطق آزاد ایران که برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی و تقویت فعالیت‌‌های اقتصادی ایجاد شده‌اند، با چالش‌‌های مهم ناشی از موانع بوروکراتیک و تناقضات در قوانین مواجه هستند. این مسائل مانع اثربخشی مناطق می‌شود و سرمایه گذاران بالقوه را دلسرد می کند. مشکلات اصلی بوروکراتیک عبارت‌اند از: مقررات پیچیده و متناقض: مناطق آزاد مختلف مقررات خاص خود را دارند، که باعث ایجاد ناهماهنگی و سردرگمی برای سرمایه‌گذاران می‌شود. این پیچیدگی مانع از تصمیم گیری‌های سرمایه گذاری شده و منجر به موازی‌کاری بین نهادهای مختلف می شود. نهادهای دولتی مختلف صلاحیت رسیدگی به مناطق آزاد را دارند، که منجر به تداخل اختیارات و تصمیمات متناقض می‌شود. این چندپارگی، کسب تاییدیه و حرکت در پیچ و خم بوروکراتیک را برای سرمایه‌گذاران دشوار می‌کند. فرآیند بوروکراسی در ایران اغلب کند است و با تأخیر‌های طولانی در اخذ مجوزها، تأییدیه‌ها همراه است. این امر مانع اجرای پروژه‌های سرمایه‌گذاران می‌شود و سرمایه گذارانی را که نیاز به اقدام سریع دارند، دلسرد می‌کند.
لزوم اتصال منطقه آزاد ارس به ترانزیت بین‌المللی
منطقه آزاد ارس باید از بن‌بست ترانزیتی بیرون آمده و به ترانزیت بین‌المللی متصل شود، اتصال مسیر جلفا به خداآفرین و جمهوری‌آذربایجان یکی از مواردی است که می‌تواند مزیت ترانزیتی مهمی برای منطقه به وجود آورد. ایجاد لجستیک و حمل و نقل بین‌المللی در این منطقه نیز یکی از دغدغه‌‌های تجّار است که در صورت عزم مسئولان منطقه می‌تواند محقق شود.
فعال‌سازی پل خداآفرین و احیای قطار جلفا-نخجوان برای احیای ترانزیت بین‌المللی دارای اولویت است. در حوزه ریلی، باز شدن خط ریلی جلفا- نخجوان- ارمنستان- گرجستان و روسیه حائز اهمیت است، که قطعا مزایای بالایی را به دنبال خواهد داشت.
ایجاد یک مرجع واحد و یکپارچه برای مدیریت منطقه آزاد ارس می‌تواند پراکندگی تصمیمات را کاهش دهد و فرآیند‌های تصمیم‌گیری را یک‌دست کند. اجرای اقداماتی جهت مبارزه با فساد، از جمله شفافیت و پاسخگویی بیشتر، می‌تواند زمینه‌ساز تحقق قانون و مشوق سرمایه‌گذاری باشد. به روز رسانی و شفاف سازی قوانین موجود، می‌تواند اطمینان و امنیت بیشتری را برای سرمایه گذاران فراهم کند..
