یازاکو، محمد فرج پور باسمنجی ـ ۷ شهریورماه روز شمس تبریز و ۸ شهریور روز مولانا جلال الدین رومی است.ادیبان و دوستداران شعر و عرفان در این روزها با برپایی نشست های ادبی به بررسی آرا و نظرات و اندیشه های این دوچهره متعلق به ملل می پردازند.و در کشورهای ترک زبان و ایران محافل شعر و ادب و بزرگداشت برپا می شود.
محمد بن علی بن ملک داد ،ملقب به شمس تبریزی (۶۴۵ه.ق-۵۸۲ ه.ق) تبریز
از عارفان و صوفیان جهان شرق است و به قول فیلسوف معاصر استاد غلامحسین دینانی’شمس تبریز از بزرگان عرفای جهان اسلام و به اندازه ای بزرگ است که شناختش برای ما ساده نیست.کم سخن و خاموش در تاریخ.اما تاثیر ات فکری او به اکناف عالم رسیده است.
در تبریز آموختن و پختن وسوختن و نشست و برخاست با اهل دانش وعرفان داشته و به نقاط مختلف جهان سفر کرده و آبدیده شده است.در قونیه/بغداد/حلب/ دمشق/بیت المقدس و کرمان رد پایش در تاریخ مستند دیده می شود.
در قونیه با مولانا مریدش، در رقص های صوفیانه و سماع شرکت می جسته و شمس، نزدیکی به بزرگ پروردگار عالمیان را از طریق موسیقی و رقص تجربه می کرده است.عرفان را راه رسیدن به حق می دانست.و بی اعتنا به دنیا به معنای واقعی بود.و سجده بر پروردگار عالمیان و احساس حقارت در برابر خدای بزرگ را مایه مباهات خود می دانست.
در تاریخ، شمس تبریز شخصیت عارفانه و دانایی داشته و عادت به نوشتن در او نبوده ولی اهل صحبت و سخن و مجلس بود.به موسیقی عرفانی، صوفی و سماعی عشق می ورزید و روحش صیقل می یافت و پرواز می کرد. با مولانا به زبان مادریشان ترکی مراوده و مباحثه و مناظره می کرده است.ولی نوشتار به زبان فارسی است.
غزلیات شمس تبریزی و مناقب العارفین از آثار منحصر بفردی بوده که مقالات شمس به اکثر زبانهای زنده جهان ترجمه و با تشریح و توضیحات ساده اهل فن و سخن به میان مردم کوچه بازار کشیده شده است. البته نظم و نثر مولانا و آب و تاب دادن به سخنان شمس و استادانه به نظم کشیدن ایده های شمس در اشتهارش کار ساز شده است.
نظرات جالب و تازه شمس در زمان خود در تاویلات و برداشت های بدیع پاره ای از آیات شریفه قرآن عظیم، مفسران و دوستداران شنیدن تازه های عرفانی و تفسیری قرآن کریم را هنوز هم شیفته خود کرده است که نشان از تسلط این فرزند بزرگ سنی تبریز از مفاهیم بلند کلام الهی دارد.
فیلم سینمایی《 مست عشق 》در سینمای ایران در سال ۹۸ در تهران با فیلم‌نامه نویسی مستند محققان و پرداخت هنری و تصویری به دیدار شمس با مولانا در قونیه-غیبت اول شمس-بازگشت مجدد به قونیه-غیبت دوم شمس و شایعه قتل وی و….کلید خورد.که با مخالفت برخی مراکز مذهبی به بهانه شائبه ترویج فرقه صوفیه ساخت آن متوقف شده است.
در دانشکده های شرق شناسی ‘ادبیات و الهیات آمریکا، اروپا و آسیا از جمله در محافل آکادمیک آمریکا، فرانسه، انگلیس، آلمان و کانادا سالهای طولانی است که آثار شمس تبریز و مولانا تدریس و بررسی و بازخوانی می شود و در برخی سال ها آثار شمس و مولانا به زبانهای بین المللی در آمریکای شمالی پر فروشترین کتابهای سال لقب گرفته اند.
در نشست تیر ماه ۱۴۰۰ ه.ش گروه دوستی ایران و ترکیه کنگره بین المللی شمس تبریزی، مهر ماه همان سال در تهران /قونیه/و خوی بر پاشد و همه بدنبال بهره برداری از فرزند عارف پیشه و مجذوب حق و حقیقت تبریز اند ولی هیچ تحرکی در زادگاه شمس یعنی تبریز دیده نمی‌شود.
در گذشته از محل اعتبارات ملی ۳۰ میلیارد تومان برای ساخت بارگاه شمس تبریز و توسعه آرامگاه منسوب به وی در خوی اختصاص و ساخت و توسعه آن شبانه روزی شد و کارهای در وسع توان انجام شد که جای شکر دارد.
فرهنگستان ها ،انجمن های مفاخر ، وزارتخانه ها و سازمان های فرهنگی و هنری ایران ما نیز ۷ مهر را روز بزرگداشت شمس تبریزی و ۸ مهر ماه را روز بزرگداشت مولانا در تقویم رسمی کشورمان ثبت کرده اند که با استقبال و تحسین بزرگان ادب و اهل شعر و سخن مواجه شده است.
متاسفانه شمس با آن آوازه جهانی در غرب و شرق عالم و دنیای ترک،
در زادگاه خود، تبریز این شهر هنر خیز و فرهنگ پرور مظلوم بوده و حتی به دلایلی توسعه‌ی طرح احداث مجموعه فرهنگی شمس که از سوی جناب علی پولاد در باغ گلستان تبریز اجرا شده ، دیگر هیچ خبری از طراحی و اجرای نماد های فرهنگی و ادبی در زادگاه شمس دیده نمی شود و فرزندان و مفاخر بزرگ تبریز که نامی بلند در جهان دارند با بی مهری متولیان فرهنگی و هنری ملی و محلی و شهرداری کلانشهر مواجه شده است.
ترکیه سالهاست که با همکاری یونسکو و اتحادیه کشورهای ترک و مراکز فرهنگی بین المللی به جهانی شدن افکار و اندیشه های مولانا و شمس تبریز در قونیه مبادرت می کند وسرازیر شدن میلیون‌ها گردشگر به قونیه در هر سال، صنعت توریستی ترکیه را رونق خاصی بخشیده است.
