به حال گردشگری استان باید خون گریست

یازاکو، علی محمدی‌پور_ تبریز با برخورداری از انواع مزیت‌ها، ظرفیت‌ها، آثار ارزشمند تاریخی، تمدنی و فرهنگی آن‌چنان که باید در مسیر توسعه گردشگری گام برنداشته است و کارشناسان معتقدند کم‌‌کاری‌ها، سهل انگاری‌ها و ندانم کاری‌های گذشته مانع جدی بر سر راه توسعه صنعت گردشگری این کهن شهر است.

آذربایجان و شهر تبریز، ظرفیت‌های بسیاری برای جذب گردشگر و تبدیل شدن به یک مقصد توریستی داخلی و خارجی دارد. شهر تبریز به شهر اولین‌ها معروف است و این ادعا هم کاملا بجاست. اما مسیر پیش‌رفت و توسعه استان آذربایجان شرقی به بیراهه کشیده شده و هم طراز استان‌های دیگر که تخت‌گاز به‌سوی پیشرفت و ترقی حرکت می‌کنند نبوده است.

در زمینه توریسم و جاذبه‌های گردشگری نیز هرچند شاهد افزایش اندکی در تعداد گردشگران داخلی و خارجی و توسعه مراکز اقامتی هستیم، اما هیچ‌وقت این رشد میلی‌متری در شأن و اندازه این استان نبوده است.

از معضلات گردشگری استان، ضعف مدیریتی و نبود هماهنگی بین دستگاه‌های دولتی است، اما برخی نگاه‌های مغرضانه افراد کوتاه‌نظر، که صاحب اختیار و قدرت اجرایی در استان هستند همچون بیل‌مکانیکی به جان گردشگری استان افتاده‌اند. وضعیت گردشگری تبریز بسیار نامساعد است. مثل آن‌که یک طوفان سهمگین با قدرت تمام به جان آثار تاریخی و نقاط مهم گردشگری تبریز افتاده و داشته‌های این کهن شهر را از بین می‌برد. در هیاهوهای تبریز٢٠١٨ بود که هم‌جوار با ارگ علیشاه تبریز، بنایی که در سال ١٣١٠ در فهرست آثار ملی ثبت شده، بدون حفظ هیچ حریم و استانداردی طرح ساخت پارکینگ طبقاتی کلید زده شد که برای در امان ماندن از موج اعتراض‌های مردمی، به طور شبانه عملیات خاکبرداری از محوطه ارگ تبریز انجام شد.

یک سال قبل از آن هم موضوع گازکشی در مسجدکبود تبریز که به فیروزه جهان اسلام مشهور است، با انتقادها و واکنش‌های شدید مردمی همراه شد. هرچند این واکنش‌ها به مسوولان کشوری هم کشیده شد ولی هیچ کدام از این اعتراض‌ها مورد توجه قرار نگرفت و حالا لوله‌های گازکشی روی دیوارهای قدیمی فیروزه تبریز دهن‌کجی می‌کنند. ثمره این نگاه‌های بخیلانه و مدیر‌های بی‌کفایت مشکلات دیگری را نیز به وجود آورده است تا گردشگری استان را درگیر مسائل ریز و درشتی کند. هزینه‌های سنگین تورهای گردشگری به مقصد تبریز که با تور‌های خارجی برابری می‌کند، کمبود کوچک‌ترین امکانات در حد داشتن اتوبوس‌های شیک و تمیز توریستی، وضعیت نامساعد اماکن گردشگری و تاریخی چون مقبره الشعرا و بسیاری عامل ریز و درشت دیگر که بقای گردشگری در استان را تهدید می‌کند. همه‌ی این مشکلات عامل نارضایتی گردشگران بازدیدکننده از استان است و نارضایتی گردشگران به قدری دارای حساسیت زیادی است که بالغ بر ۵۳ درصد گردشگران از طریق گردشگران قبلی با مقصد آشنا می‌شوند و اگر دیدگاه توریست‌هایی که از تبریز بازدید می‌کنند، منفی باشد بالغ بر ۶۴ درصد بازار آینده از دست می‌رود!

همچنین وضعیت تبلیغات در صنعت گردشگری استان در پایین‌ترین حد خود قرار دارد و عملاً هیچ تبلیغی انجام نمی‌گیرد و اطلاعاتی که باید از شهر و استان برای معرفی جاذبه‌های گردشگری انتشار یابد، به صورتی‌که باید و شاید انجام نگرفته است. از این رو حتی بسیاری از مردم بومی تبریز حتی از جاذبه‌های گردشگری آن بی‌خبر هستند، مقدمه و پیشنهاد نخست، بهبود وضعیت گردشگری تبریز، ایجاد فرهنگ تبریزگردی برای خود تبریزی‌ها است و بایستی این امکان به وجود آید تا همه اقشار مردمی بتوانند از اماکن گردشگری استان بازدید کنند.

گردشگری سلامت:

تبریز می‌تواند قطب گردشگری سلامت ایران و منطقه باشد. هم خدمات پزشکی در این شهر در مقایسه با شهرهای هم‌جوار خارجی مطلوب‌تر است و هم این‌که از تیم‌های پزشکی ماهری برخوردار است. در کنار آن همسایگی با چند کشور خارجی مانند عراق، ترکیه، آسیای میانه و حتی کشورهای حاشیه خلیج‌فارس بهترین فرصت برای جذب گردشگر سلامت است. اما به خاطر عدم مدیریت صحیح بخش گردشگری سلامت، از سوی متولیان استانی هم اکنون بیمارستان‌های شهر‌های شمالی کشور در حال پذیرش و جذب گردشگران حوزه سلامت، هستند و روند مراجعه بیماران خارجی به استان کاهش یافته است.

سازوکارهای نامناسب ما در حال فرصت سوزی بخش گردشگری سلامت است، به عنوان مثال با دستور استانداری گیلان و همکاری همه جانبه دانشگاه علوم پزشکی و میراث فرهنگی و گردشگری گیلان هم اکنون بیماران آذربایجانی از طریق آستارا به سمت رشت می‌روند نه تبریز، چرا که با نظم‌دهی به ساختارهای پذیرش بیمار به ویژه دستور اکید استانداری آن استان مبنی بر محاسبه هزینه‌های درمان اتباع خارجی بر اساس تعرفه‌های اتباع ایرانی زمینه بسیار خوبی در هماهنگی بین دستگاه‌ها و جذب بیماران صورت گرفته است.

راهکار:

اما چرا گردشگری در دنیا صنعتی بسیار حائز اهمیت است؟ در حال حاضر گردشگری پس از صنعت نفت، گاز و خودرو به عنوان مهمترین و پردرآمدترین صنعت جهان شناخته می‌شود که این جایگاه ارزش و اهمیت روزافزون و رو به رشد آن را نمایان می‌کند.

شرایط گردشگری تفریحی در استان به دلیل آب و هوای سرد استان، فصلی است تا جایی که در نیمه دوم سال اکثر هتل‌ها و مهمان‌پذیر‌های استان خالی هستند.

با فهم این مسئله باید اقدامات لازم را جهت متنوع‌سازی سبد گردشگری استان انجام داد.

یکی از مواردی که از انواع گردشگری موجود، باید به آن توجه کرد، گردشگری سلامت است که عامل مهمی در توزیع متناسب گردشگر در تمام فصول سال خواهد بود.

استان آذربایجان شرقی، دارای نقاط قوت زیادی ازجمله پزشکان حاذق، تکنولوژی بروز و مناطق درمانی طبیعی برای جذب گردشگران سلامت است، اما با نقاط ضعف و چالش‌هایی نظیر هماهنگی نامناسب سازمان‌های مسئول گردشگری پزشکی و برنامه‌ریزی نامناسب نیز همراه است. در نتیجه می‌توان با سرمایه‌گذاری هرچه بیشتر روی نقاط قوت خود و معرفی آن‌ها به‌عنوان توانمندی‌های منحصربه‌فرد خود در ارائه خدمات، نقش خویش را در این بازار پررنگ‌تر نماید.

براساس آمار۱۴۰۰ از هدف گردشگران داخلی، نزدیک به یک پنجم از ظرفیت گردشگری ملی (درون کشوری)، متعلق به گردشگران سلامت می‌باشد.

همچنین براساس گفته‌های مسئولین وزارت بهداشت نزدیک به ۱٫۵ میلیون نفر ، گردشگر خارجی حوزه سلامت، در سال ۱۴۰۲ وارد کشور شده است. براساس این آمار، و زیرساخت‌های موجود، می‌توان اقتصاد گردشگری استان را دگرگون کرد.

همچنین دیگر راهکار‌ها، برای ارتقای صنعت گردشگری، بازسازی ساختارهای گردشگری و توسعه زیرساخت‌های توریستی اعم از اقامتی و حمل‌ونقل، لزوم توانمندسازی آژانس‌ها و مراکز گردش‌گرپذیر استان، همکاری نزدیک و تعامل دولت، بانک‌ها و بخش خصوصی جهت جلب سرمایه‌گذاری‌های این بخش و آشناسازی دفاتر گردشگری سایر شهرها و کشورها با ظرفیت‌های گردشگری استان.

امید آن است که با اهتمام مسئولان استانی و ایجاد ظرفیت‌های لازم برای بخش خصوصی، فرصت‌های از دست رفته استان در این حوزه را احیا کنند.

همچنین افزایش ظرفیت گردشگری در استان، باعث رونق گرفتن کسب و کار‌های خرد نیز می‌شود که تاثیر بسزایی در توازن درآمد دارد.