دفن پسماند ها در ایران نه تنها به یک بحران زیست‌محیطی و بهداشتی تبدیل شده است. طبق گفته معاون حقوق عامه دادستان کل کشور، در حال حاضر حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد پسماندهای کشور به شیوه دفن در زمین مدیریت می‌شوند، در حالی که میانگین جهانی این آمار نزدیک به ۵۰ درصد است.
در خصوص اینکه این وضعیت چه معضلاتی را در کدام نقاط کشور در بخش سلامت و کشاورزی ایجاد می کند با محمدعلی ابراهیم زاده، پژوهشگر محیط زیست به گفت و گو پرداختیم که در ادامه می خوانید.
محمد علی ابراهیم زاده با بیان اینکه این وضعیت به وضوح نشان‌دهنده ضعف‌های فاحش در سیاست‌های مدیریت پسماند، بی‌توجهی به فرهنگ بازیافت و عدم نظارت موثر بر فرآیندهای مدیریت پسماندهاست به خبرنگار اجتماعی رکنا گفت: در حالی که بسیاری از کشورها به بازیافت و بهره‌برداری مجدد از پسماندها به‌عنوان یک اولویت استراتژیک می‌نگرند، ایران هنوز در مرحله‌ای ابتدایی در این حوزه قرار دارد و نتایج آن به‌طور مستقیم بر سلامت مردم و محیط زیست اثر می‌گذارد.این بحران زیست‌محیطی ناشی از دفن غیراصولی پسماندها نه تنها به آلودگی خاک و آب‌های زیرزمینی منجر شده است، بلکه با ورود مواد شیمیایی و فلزات سنگین به زنجیره غذایی، به سلامت عمومی تهدیدات جدی وارد کرده است.
وی با تاکید بر اینکه به‌ویژه در استان‌های صنعتی و پرجمعیت مانند تهران، اصفهان، خوزستان و کرمان، دفن پسماندها در محل‌های غیرمجاز و بدون توجه به استانداردهای بهداشتی، وضعیت محیط زیست را بحرانی کرده است ادامه داد: در این مناطق، آلودگی‌های ناشی از دفن پسماندها به‌طور مستقیم بر کیفیت زندگی مردم اثر گذاشته و بیماری‌های خطرناکی نظیر سرطان، اختلالات گوارشی، و سایر بیماری‌های مزمن را در بین ساکنان افزایش داده است.
ابراهیم زاده با اشاره به اینکه آنچه که این بحران را به ابعادی جدی‌تر تبدیل کرده، عدم توجه کافی از سوی مسئولین و ارگان‌های مرتبط است افزود: در حالی که می‌بایست اقدامات پیشگیرانه و زیرساخت‌های مناسبی برای مدیریت صحیح پسماندها ایجاد می‌شد، مشاهده می‌کنیم که نظارت بر فرآیند دفن پسماندها به شدت ضعیف است. بسیاری از مسئولین نه تنها به طور مستقیم در این معضل بی‌توجه هستند، بلکه برخی ارگان‌ها به‌دلیل عدم هماهنگی و ضعف در اجرا، عملاً مانع از اصلاحات موثر می‌شوند. در نتیجه، هر روز که می‌گذرد، بحران پسماندها عمیق‌تر و پیچیده‌تر می‌شود، و آلودگی‌های محیطی و بهداشتی گسترش بیشتری می‌یابد.
وی توضیح داد: در استان خوزستان، به دلیل تمرکز صنایع نفتی و پتروشیمی، مشکلات به‌ویژه در زمینه دفن پسماندهای صنعتی و شیمیایی بسیار بحرانی‌تر شده است. در این راستا، مسئولان باید درک کنند که بحران دفن پسماندها نه تنها یک معضل زیست‌محیطی، بلکه تهدیدی جدی برای اقتصاد کشور است. آلودگی‌های ناشی از پسماندها به‌ویژه در بخش کشاورزی، به کاهش تولیدات غذایی و افزایش هزینه‌های درمانی منجر شده است. اگر سیاست‌های صحیح مدیریت پسماندها در کشور به‌طور جدی پیگیری نشود، به‌زودی با مشکلات بهداشتی، زیست‌محیطی و اقتصادی روبه‌رو خواهیم شد که غیرقابل بازگشت خواهد بود.بنابراین، نیاز مبرم به اصلاحات اساسی و اقدامات فوری در زمینه مدیریت پسماندها احساس می‌شود. دولت و ارگان‌های مرتبط باید به جای نگاه کوتاه‌مدت و بهره‌برداری از منابع، راهکارهای نوآورانه برای جمع‌آوری، تفکیک و بازیافت پسماندها را به‌طور جدی در دستور کار خود قرار دهند. در غیر این صورت، پیامدهای منفی این بحران به‌ویژه در بخش‌های بهداشت، کشاورزی و محیط زیست، هم‌چنان کشور را درگیر خواهد کرد و نسل‌های آینده را با معضلات جدی مواجه خواهد ساخت.
