یازاکو، جعفر ساعی نیا_ بازار تبریز، که روزگاری قلب تپنده تجارت ایران و جهان بود، امروز در غباری از رکود و مشکلات اقتصادی فرو رفته است. این بازار که به‌عنوان بزرگ‌ترین بازارهای سرپوشیده جهان و یکی از آثار ثبت‌شده در فهرست میراث جهانی یونسکو شناخته می‌شود، با تاریخچه‌ای پرافتخار و روایت‌هایی از شکوه گذشته، اکنون با چالش‌هایی روبه‌رو است که هر روز بیشتر سایه بر رونق آن می‌افکند.
این بازار تاریخی، که در قلب شهر تبریز جای گرفته و قدمتش به بیش از سه قرن می‌رسد، روزگاری محل گذر هزاران کاروان از جاده ابریشم بود؛ کاروان‌هایی که کالاهای ارزشمند را از آسیای شرقی به اروپا و آفریقا می‌رساندند. حجره‌های[مغازه‌ها] پررونق، تیمچه‌های پرشور و سراهای پررفت‌وآمد این بازار، نماد شکوفایی اقتصاد ایران در گذشته بودند. اما امروز، این شکوه جای خود را به سکوت و نگرانی داده است.
کسبه بازار تبریز، که میراث‌دار قرن‌ها تجارت و رونق هستند، از وضعیت اقتصادی حاکم گله‌مندند. رکود اقتصادی و کاهش قدرت خرید مردم باعث شده است که بسیاری از حجره‌ها با کسادی مواجه شوند. در این میان، تورم افسارگسیخته و صعود سرسام‌آور قیمت دلار که حالا به بالای ۸۰ هزار تومان رسیده، وضعیت را برای کسب‌وکارها دشوارتر کرده است.
بازار تبریز نه فقط مکانی برای تجارت، بلکه یک میراث زنده فرهنگی است. این بازار با ۵,۵۰۰ حجره[مغازه]، بیش از ۴۰ نوع شغل، ۳۰ مسجد، ۲۵ تیمچه، و ده‌ها راسته و سرا، همواره نشان‌دهنده تنوع و پویایی اقتصادی بوده است. اما امروز، این مجموعه عظیم بیشتر شبیه به خاطره‌ای از گذشته شده است تا یک مرکز فعال اقتصادی.
کسبه‌ای که روزگاری با اشتیاق به فروش محصولات خود می‌پرداختند، اکنون با چالش‌هایی همچون افزایش هزینه‌ها، کاهش تقاضا، و نوسانات قیمت دست‌وپنجه نرم می‌کنند. این مشکلات، نه‌تنها اقتصاد بازار، بلکه روحیه کسبه را نیز تحت تأثیر قرار داده است. یکی از مغازه‌داران در گفت‌وگویی کوتاه با خبرنگار یاز اکو می‌گوید:
“هر روز صبح که مغازه را باز می‌کنم، باید با این امید باشد که شاید امروز مشتری به‌حد کافی بیاید. اما حقیقت این است که بیشتر روزها را با کسادی بازار و نگرانی از آینده به شب می‌رسانم.”
تورم، بزرگ‌ترین دشمن بازار
یکی از مهم‌ترین عواملی که به رکود در بازار تبریز دامن زده، تورم است. قیمت کالاها هر روز افزایش می‌یابد و این موضوع باعث شده تا مردم توان خرید خود را از دست بدهند.
افزایش قیمت دلار، که یکی از شاخص‌های اصلی تورم در ایران است، نه‌تنها هزینه‌های کسبه را افزایش داده، بلکه بازار صادرات و واردات را نیز دچار اختلال کرده است.
بسیاری از فروشندگان در بازار تبریز که زمانی به تجارت کالاهای وارداتی وابسته بودند، با افزایش قیمت دلار و محدودیت‌ها، واردات این کالاها سخت‌تر و پرهزینه‌تر شده است. از طرف دیگر، خریداران نیز به دلیل کاهش قدرت خرید، ترجیح می‌دهند از خریدهای غیرضروری صرف‌نظر کنند.
بازار تبریز در طول تاریخ خود، حوادث و آسیب‌های زیادی را تجربه کرده است. زمین‌لرزه تاریخی در سال ۱۱۹۳ قمری و آتش‌سوزی‌های متعدد، از جمله حادثه گسترده سال ۱۳۹۸ که بیش از ۱۰۰ مغازه را نابود کرد، از جمله مشکلاتی بوده‌اند که این بازار با آن‌ها دست‌وپنجه نرم کرده است. با این حال، این بازار همواره توانسته بود از این آسیب‌ها جان سالم به در ببرد و شکوه خود را بازیابد. اما امروز، مشکلات اقتصادی به‌مراتب بزرگ‌تر از حوادث طبیعی به نظر می‌رسند. این مجموعه عظیم، که توسط نجفقلی خان دنبلی بازسازی شد و در دوران قاجاریه نیز شاهد شکوفایی بی‌سابقه‌ای بود، می‌تواند بار دیگر به رونق گذشته بازگردد، اما این مهم مستلزم سیاست‌گذاری‌های اقتصادی دقیق و حمایتی است. دولت و مسئولان محلی باید با ارائه تسهیلات به کسبه، کنترل تورم، و ایجاد بسترهایی برای جذب گردشگر، دوباره نبض این بازار را تند کنند.
در کنار این اقدامات، حفظ و احیای فرهنگ و هویت تاریخی بازار نیز بسیار مهم است. بازار تبریز نه‌تنها یک مرکز تجاری، بلکه یک اثر هنری و تاریخی است که باید از آن به‌عنوان نمادی از میراث ایران زمین حفاظت کرد.
