به گزارش پایگاه خبری یازاکو، با افزایش روزافزون جمعیت و توسعه شهرنشینی، تعداد خودروها و وسایل نقلیه نیز به طور چشمگیری افزایش یافته و این افزایش، منجر به انتشار آلاینده‌های هوا و به خطر افتادن سلامت انسان و محیط زیست شده است.
به گفته کارشناسان خودروهای شخصی با سوخت های بنزینی و دیزلی از اصلی‌ترین منبع آلودگی هوا در شهرهای بزرگ هستند این خودروها با ناقص سوزاندن سوخت‌های فسیلی، گازهای گلخانه‌ای مانند دی اکسید کربن، مونوکسید کربن، اکسیدهای نیتروژن و ذرات معلق را وارد هوا می‌کنند و در این میان وسایل نقلیه سنگین مثل کامیون‌ها، اتوبوس‌های فرسوده سهم قابل توجهی در آلودگی هوا دارند.
این وسایل نقلیه به دلیل مصرف سوخت بیشتر و دارا بودن موتورهای بزرگ‌تر، آلاینده‌های بیشتری را نسبت به خودروهای شخصی تولید می‌کنند.
بر اساس آمار منتشر شده تعداد ۱.۲ میلیون دستگاه انواع خودرو با سوخت های مختلف در آذربایجان شرقی وجود دارد که روزانه تا ۴.۵ میلیون لیتر بنزین مصرف می کنند از این تعداد حدود ۷۵۰ هزار دستگاه در تبریز مرکز این استان تردد می کنند و بنا به گفته کارشناسان بیش از ۷۰ درصد آلودگی هوای این شهر ناشی از تردد این خودروها در معابر و خیابان ها و مابقی مربوط به سوخت نیروگاه، صنایع و خانه هاست.
همچنین حدود ۱۱ هزار تاکسی و ۳۰۰ دستگاه اتوبوس در این شهر تردد می کنند که بالای ۵۰ درصد آنها فرسوده است و با ناقص سوزی، دود و ذرات معلق خطرناک را از طریق اگزوزهای خود وارد هوا می کنند که هر بار تنفس آن، سلامت افراد جامعه به ویژه گروه های حساس را به خطر می اندازد.
فهرست
خودروها ۷۰ درصد در آلودگی هوای تبریز نقش دارند
سرپرست محیط زیست آذربایجان شرقی با بیان اینکه وسائط نقلیه حدود ۷۰ درصد در آلودگی هوای تبریز نقش دارند، گفت: در این رابطه کیفیت خودروهای تولیدی داخل، کیفیت پایین سوخت خودروها، فرسودگی و نوع خودروها نقش مهمی در ایجاد آلودگی دارند که برای از میان برداشتن آنها نیازمند اتخاذ تصمیمات کلان و بزرگ هستیم.
محمدحسین حسن زاده افزود: مازوت سوزی نیروگاه حرارتی تبریز نیز در این امر بی تاثیر نیست اما با توجه به شرایط موجود کشور مجبوریم بین بد و بدتر انتخاب کنیم و در این زمینه باید مازوت سوزی نیروگاه را برای تامین برق منطقه تحمل کنیم و ما تلاش داریم تا برای سال آینده این مشکل را حل کنیم.
وی با بیان اینکه منشاء آلودگی هوای کشور استفاده بیش از حد و نادرست از سوخت های فسیلی است، گفت: صنایع تبریز ۳۰ تا ۴۰ درصد در آلودگی هوای این کلانشهر نقش دارند و بدون تردید آلودگی هوا ارتباط مستقیم با سوخت فسیلی دارد و در این میان صنایعی همچون نیروگاه حرارتی، کارخانه ها و واحدهای صنعتی در افزایش میزان آلودگی ها نقش دارند و نمی توان از آنها چشم پوشی کرد.
وی، رفع آلودگی هوا در تبریز و تعدادی دیگر از شهرهای استان را یکی از دغدغه های مهم حفاظت محیط زیست برشمرد و اظهار کرد: متاسفانه امسال میزان و تعداد روزهای آلوده در کلانشهر تبریز نسبت به سال های قبل افزایش یافته است که موضوعی نگران کننده برای سلامت شهروندان به شمار می رود.
بر اساس آمار منتشر شده از ابتدای امسال تاکنون شهروندان تبریزی شاهد ۳۶ روز هوای آلوده بودند که این رقم نسبت به کل سال گذشته ۱۰ روز افزایش یافته است.
کاهش آلودگی هوا نیازمند توسعه سامانه های انرژی تجدیدپذیر است
سرپرست محیط زیست آذربایجان شرقی توسعه سامانه های انرژی تجدیدپذیر را یکی از اولویت های اصلی و مهم سازمان حفاظت محیط زیست کشور برای کاهش آلودگی های هوا در کلانشهرها اعلام و اظهار کرد: بر همین اساس برنامه ریزی برای تولید ۳۰ هزار مگاوات انرژی خورشیدی در کشور صورت گرفته است و می شود با ارایه بسته های تشویقی نسبت به حضور و مشارکت بخش خصوصی در این حوزه اقدام کرد.
حسن زاده سهم آذربایجان شرقی برای تولید مزارع خورشیدی را ۲ هزار و ۵۰۰ تا سه هزار مگاوات بیان کرد و یادآور شد: اداره کل حفاظت محیط زیست استان برای حمایت و تشویق سرمایه گذاران در این زمینه با تمام توان و امکانات خود وارد میدان شده و برای ارایه مجوزهای مربوطه در سریع ترین زمان ممکن اقدام می کند.
به گفته وی استقبال بخش خصوصی از ایجاد و راه اندازی مزارع خورشیدی و تولید انرژی تجدیدپذیر در آذربایجان شرقی بسیار خوب است و همکاری ادارات صمت و برق نیز در این رابطه وارد عمل شده و نسبت به صدور مجوزهای لازم اقدام کرده اند.
بهره‌مندی از یافته‌های علمی لازمه مقابله با آلودگی هواست
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان همچنین برای حل معضل آلودگی هوای تبریز بهره مندی و تعامل هر چه بیشتر بین این مجموعه و سایر دستگاه های اجرایی با دانشگاه ها و یافته های علمی پژوهشگران را ضروری دانست.
حسن زاده با تاکید بر اینکه مقابله با آلودگی هوا راهکارهای علمی و عملیاتی دارد، دانشگاه تبریز و بهره مندی از پژوهشگران این مرکز علمی را بهترین و سهل ترین مسیر برای اجرای طرح ها دانست و اظهار کرد: اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی از هر گونه همکاری در این زمینه استقبال می کند، چون معتقد به نتیجه بخشی همکاری های دوسویه هستیم.
وی یکی از چالش های اصلی و مهم آلودگی هوای تبریز را مازوت سوزی نیروگاه حرارتی این شهر اعلام و اظهار امیدواری با ایجاد نیروگاه جدید شاهد حذف مازوت از هوای شهر باشیم.
حسن زاده از فعالیت حداقل ۶ هزار واحد تولیدی و صنعتی در آذربایجان شرقی خبر داد و با تاکید بر اینکه رصد و کنترل این تعداد واحد نیازمند نیروی انسانی مکفی است، اظهار کرد: متاسفانه اداره کل حفاظت محیط زیست استان با ۴۰ درصد چارت سازمانی تعدیل شده فعالیت می کند که این تعداد به هیچ عنوان نمی تواند پاسخگوی چنین رصدها و پایش هایی باشد.
کیفیت بنزین و آلودگی هوا ارتباط مستقیم باهم دارند
سرپرست حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی همچنین به پایین بودن کیفیت بنزین مصرفی در کشور اشاره کرد و گفت: در کنار این مشکل بزرگ، چند سال است که توزیع بنزین سوپر در استان متوقف شده است که این مساله عاملی مهم در آلودگی هوای تبریز محسوب می شود و نمی توان آن را کتمان کرد.
حسن زاده به افزایش روز افزون تعداد خودروها در استان اشاره کرد و یادآور شد: زمانی در تبریز با خیابان ها و معابر موجود تعداد خودروها از یکصد هزار دستگاه فراتر نمی رفت، اما اکنون با همان خیابان ها شاهد تردد روزانه چند صدهزار خودرو در این کلانشهر هستیم.
وی خواستار تلاش و همت همگانی برای کاهش آلودگی های زیست محیطی شد و با تاکید بر اینکه دستیابی به این هدف مهم و داشتن هوای پاک در طول سال جز با همکاری و هماهنگی بین دستگاهی میسر نمی شود، ادامه داد: فرهنگ سازی از سوی رسانه ها در این زمینه بسیار تاثیرگذار است.
حسن زاده یکی از برنامه های اولویت دار اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی را بهره مندی از ظرفیت های تشکل های مردمی اعلام و اضافه کرد: در این راستا با توجه به کمبودهای مالی و نیروی انسانی در مجموعه، باید به سمت استفاده از توانمندی ها و مزیت های نهفته در بین تشکل های مردم نهاد برویم تا بخش قابل توجهی از مشکلات زیست محیطی در حوزه های مختلف زیستی، جانوری، انسانی و محیط طبیعی حل و فصل شود.
تبعات اقتصادی آلودگی هوا در کنار اثرات ریست محیطی
معاون پژوهش و فناوری دانشگاه تبریز نیز با بیان اینکه آلودگی هوا موضوعی است که همه انسان‌ها را در برمی‌گیرد و آثار آن خیلی دیرتر قابل مشاهده است، گفت: اگر عوامل دخیل در این پدیده زیست محیطی را بررسی کنیم، ثابت می شود آثار این عوامل صرفا” در تاثیر منفی بر بیماران ریوی و قلبی خلاصه نمی‌شود، بلکه بسیاری از مشکلات عصبی، تخریب زیست محیطی، تخریب اکوسیستم شهری و حتی تخریب اقتصادی شامل کاهش گردشگر، افزایش هزینه‌های درمانی و کاهش بهره‌وری را سبب خواهد شد.
اصغر عسگری با اشاره به جایگاه علمی دانشگاه تبریز در کشور، منطقه و جهان، یادآور شد: دانشگاه تبریز از اولین مراحل آغاز آلودگی تا قدم آخر در خدمت شهر، استان و کشور است و این توانایی را دارد که با انجام انواع تحقیقات، پژوهش‌ها و تعریف پروژه در موضوعات مختلف از جمله کنترل و تصفیه آلاینده‌های صنعتی، مازوت‌سوزی، ایجاد سامانه پایش لحظه‌ای، نصب انواع فیلترهای صنعتی، نانو و پلاسما در کنار سازمان‌های مختلف و از جمله حفاظت محیط زیست باشد.
به گفته وی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز با بیش از ۱۳۰ عضو هیات علمی یکی از بزرگترین دانشکده‌های کشاورزی کشور و حتی خاورمیانه است که می‌تواند نقش بسیار مهمی در تعریف و توسعه کمربند سبز تبریز ایفا کرده و ارایه کننده راهکارهای علمی برای کاهش آلودگی هوا باشد.
عسگری دانشگاه تبریز را محل اصلی پژوهش‌های بین رشته‌ای دانست و افزود: این مجموعه می‌تواند با ارائه راهکارهای مقابله با اثر وارونگی هوا و با هماهنگی سازمان‌های مختلف پروژه‌های بین رشته‌ای تعریف کند.
دانشگاه تبریز ظرفیت بسیار بالایی در راه اندازی سلول‌ها و پنل‌های خورشیدی، از نقطه اول یعنی سنتز مواد تا تولید پنل و طراحی و ایجاد نیروگاه ها با ظرفیت‌های مختلف را دارد و ما می‌توانیم در حوزه نسل سوم پنل‌های خورشیدی در خدمت استان و کشور باشیم.
وی نقش علوم انسانی در آگاهی‌بخشی و فرهنگ‌سازی در آلودگی هوا را بسیار مهم خواند و با تاکید بر اینکه پیوست های فرهنگی برای آگاه سازی بیشتر مردم در علوم مختلف باید در اولویت قرار بگیرد، ادامه داد: برخلاف تصور بسیاری از افراد که علوم انسانی را جدا از تکنولوژی می‌دانند، علوم انسانی جزو جدایی ناپذیر این علوم است و ما می‌توانیم از علوم انسانی در فرهنگ‌سازی و آگاهی‌بخشی برای رفع مشکل آلودگی هوا بهره ببریم.
عسگری گفت: دانشگاه تبریز ظرفیت بسیار بالایی در راه اندازی سلول‌ها و پنل‌های خورشیدی، از نقطه اول یعنی سنتز مواد تا تولید پنل و طراحی و ایجاد نیروگاه ها با ظرفیت‌های مختلف را دارد و ما می‌توانیم در حوزه نسل سوم پنل‌های خورشیدی در خدمت استان و کشور باشیم.
برای رهایی از آلودگی هوا به ویژه در فصول سرد سال و داشتن هوایی پاک و تمیز برای تنفس، توسعه حمل و نقل عمومی، کنترل صنایع، توسعه فضای سبز، استفاده از انرژی های پاک، بهبود کیفیت سوخت ها و ترویج فرهنگ استفاده از خودروهای عمومی و دوچرخه در شهرهای بزرگ و صنعتی ضروری است و دولتمردان و مسئولان شهری باید در این زمینه هزینه یا در اصل سرمایه گذاری کنند.
فقدان برنامه‌های اصلاحی عامل اصلی آلودگی هوای تبریز است
فعال محیط زیست با بیان اینکه آلودگی هوا در کلانشهرها پدیده جدیدی نیست، گفت: بسیاری از شهرهای بزرگ جهان مانند لندن، پاریس، نیویورک و استانبول در دوره‌هایی با این معضل دست‌وپنجه نرم کرده‌اند اما تفاوت اصلی این شهرها با شهرهای ایران، از جمله تبریز، در نحوه مدیریت شهری آن‌هاست.
احمد رحمانی مقدم ادامه داد: مدیران شهری در کشورهای پیشرفته با شناسایی دقیق منابع آلاینده و اجرای برنامه‌های اصلاحی کوتاه‌مدت و بلندمدت توانسته‌اند آلودگی را کاهش دهند و روزهای سالم بیشتری به شهروندان هدیه کنند. اما در تبریز، به دلیل انباشت مشکلات و عدم برنامه‌ریزی مؤثر، شاهد روزهای ناسالم بیشتری هستیم که سلامت مردم را تهدید می‌کند.
وی تاکید کرد: عوامل مختلفی در آلودگی هوای تبریز تاثیر دارند از جمله صنایع فرسوده و غیراستاندارد با جانمایی نادرست، ناوگان حمل‌ونقل شهری فرسوده، خودروهای شخصی و دولتی غیراستاندارد و نبود برخورد جدی با منابع آلاینده و این مشکلات باعث شده‌اند که در ۲ دهه اخیر، هر سال بدون استثنا با آلودگی هوا مواجه باشیم و این در حالی است که اگر مدیران شهری برنامه ریزی درستی داشتند می توانستند با تمرکز بر کاهش آلاینده‌ها، سالانه میزان آلودگی را به حداقل برسانند.
کاهش عمر ناوگان عمومی شهری تبریز از ۱۳ به هفت سال
در همین راستا، شهردار تبریز ادعا می کند که اقداماتی را در سال های گذشته از جمله توسعه حمل و نقل عمومی و نوسازی ناوگان عمومی و استفاده از سوخت پاک انجام داده است و بنا به گفته شهردار این شهر ۴۸۰ دستگاه اتوبوس در ۳۰ ماه گذشته خریداری شده است و به مروز زمان به شبکه ناوگان حمل و نقل عمومی و درون شهری افزوده می شود.
یعقوب هوشیار ادامه داد: از سال ۱۳۹۱ تا ۱۴۰۱، کل اتوبوس خریداری شده در تبریز ۵۱ دستگاه بود در حالی که در سه سال گذشته بیش از ۹ برابر رشد داشته است.
وی افزود: در سه سال اخیر، ۲۳۰ دستگاه اتوبوس جدید به خطوط اتوبوسرانی تبریز اضافه شده که این موضوع عمر ناوگان اتوبوسرانی را از ۱۳ به هفت سال کاهش داده است.
هوشیار با بیان اینکه حمل و نقل دانش‌محور پیش‌نیاز توسعه زیرساخت‌های شهری است، یادآور شد: طرح جامع حمل و نقل شهری تبریز را با دانشگاه تربیت مدرس به عنوان یکی از مراجع مطالعاتی کشور قرارداد بسته‌ایم که تا خرداد سال آینده به اتمام می‌رسد.
شهردار تبریز همچنین با اشاره به نوسازی ۲ هزار دستگاه تاکسی فرسوده این شهر در ۲ سال گذشته گفت: با نوسازی ۲ هزار تاکسی فرسوده شهری عمر ناوگان تاکسیرانی تبریز از ۱۴ به هفت سال رسیده که این امر با حمایت شورای اسلامی شهر و اعطای وام کم‌بهره به مالکان تاکسی‌های فرسوده شهری انجام شده است.
وی با اشاره به سهم حمل و نقل عمومی در سفرهای درون شهری اعلام کرد: روزانه چهار میلیون و ۲۰۰ هزار سفر درون شهری تبریز انجام می شود که سهم ناوگان حمل و نقل عمومی شامل مترو، اتوبوس و تاکسی از این سفرها ۴۳ درصد است.
وی با اشاره به افزایش استفاده از ناوگان حمل و نقل عمومی در سه سال اخیر اضافه کرد: سهم حمل و نقل عمومی در سفرهای درونشهری از ۲۹ درصد در سال ۱۴۰۰ به ۴۳ درصد در سال جاری رسیده که تلاش داریم تا پایان دوره فعلی مدیریت شهری این عدد به ۵۵ درصد افزایش یابد.
افزایش سهم حمل و نقل عمومی در سفرهای درون شهری در کنار حذف مازوت سوزی نیروگاه و افزایش استفاده از انرژی های تجدیدپذیر چشم انداز زندگی با هوای پاکتر در کلانشهر تبریز را روشن تر می کند.
