به گزارش پایگاه خبری یازاکو، دکتر توحید ملک زاده در کانال خود نوشت: فدرالیسم یا آنچه که در کتب کلاسیک تاریخ مشرق زمین ملوک الطوایفی نامیده شده ساختار طبیعی حاکمیت قدیم فئودالی دارای اراضی وسیع بوده است. ترکان قدیم نیز همین شیوه را که شکلی از دموکراسی بوده اجرا می کردند.
سومریان پوروتوتورک مجلسی داشتند متشکل از ریش سفیدان و بزرگان قوم. اشکانیان یا همان آرساسیدها که در دوره پهلوی ترک بوده و بعدا یک شب آریایی شدند نیز مجلسی شبیه قورولتای داشتند.
شیوه اداره امور مملکتی در این مجالس تصمیم گیری می شد.با تشکیل امپراطوری های بزرگ سلجوقی از چین تا دریای مدیترانه، افرادی تحت عنوان آتابی(اتابک) به اداره سرزمینهای داخل امپراطوری فرستاده می شدند. اتابکان منافع سلطان را تامین می کردند و سلاطین منافع اتابکان و سرزمینهایی چون آذربایجان. یکی از مهمترین اتابکان امپراطوری سلجوقی، اتابکان آذربایجان بودند.
امپراطوری های بعدی نظیر ایلخانی نیز به همین شیوه اداره می شدند و رئیس هر سرزمینی ضمن هماهنگی با خاقان، در امور مملکتی نیز مستقل عمل می کرد. صفویان، افشاریه و قاجاریه نیز به همین شیوه عمل کرده و فرمانرواهایی چون فرمانروای آذربایجان امورات مملکتی را با لحاظ کردن مولفه های فرهنگی و بومی منطقه شان اداره می کردند.
ترکان آذربایجان با چنین دید دموکراسی و حکمرانی وارد قرن بیستم شده مشروطیت را با وارد کردن اصل انجمنهای ایالتی- ولایتی به تمام مملکت محروسه ایران به ارمغان آوردند. برای احیای این دموکراسی نوپا خونهایشان ریخته شد و برای رفع گرسنگی ناشی از محاصره توسط مستبدین یونجه ها خوردند. ولی چه فایده که قزاقی بیسواد مجری اوامر عوامل شعوبیه شده ساختار اداری کشور را متمرکز در تهران نهادند. در این ساختار استانداران و فرمانداران مجری بخشنامه های تهران شدند و مولفه های جغرافیایی مناطق اصلا لحاظ نشد. برای کل مملکت از شمال تا جنوب، روز شروع مداری اول مهر اعلام شد که برای آذربایجان مطبوع هست و برای جنوب نامطبوع. شروع ساعات اداری برای کل مملکت ساعت هشت اعلام شد که برای آذربایجان مطبوع و برای مشهد نامطبوع و کلا بخشنامه های سرتاسری که منافع ملی در آن لحاظ نمی شد.
حال که اداره مملکت از تهران که اژدهایی عظیم الجثه شده غیرقابل اداره گردیده تفویض اختیارات به مناطق جغرافیایی ایران گرچه دیر هست ولی بازهم باید به فال نیک گرفت.به شرط اینکه بدون فوت وقت به سیستم اداری دوران ناصرالدینشاه برگشت که در آن کشور توسط فرمانروایان پنج قسمت اداری آذربایجان، خراسان، اصفهان، کرمان و فارس اداره می شد. آذربایجان در دوره قاجاریه مستقیما توسط ولیعهد یعنی شاه آینده قاجار اداره می شد.
