به گزارش پایگاه خبری یازاکو، روستاهای تاریخی آذربایجان‌غربی شاهکار معماری سنتی و تبلور هنر ایرانی و روایتگر تاریخ پر فراز و نشیب این سرزمین هستند؛ آنها در دل خود هزاران حرف نگفته دارند که اگر زبان به گفتن می گشودند بدون تردید موجب حیرت همگان می‌شدند.
این روستاها دیر زمانی است روزگار می گذارنند و تاریخ این سرزمین را در سینه خود ثبت کرده‌اند؛ آنها نه تنها معماری کهن را در خود جای داده‌اند بلکه از جاذبه‌های تاریخی ارزشمندی برخور دارند، چنانکه بسیاری از این روستاها گنجینه‌ایی از بناها، تپه‌ها و جاذبه‌های طبیعی بین المللی هستند که نامشان در جهان شهره است و هرساله میزبان هزاران هزار گردشگر خارجی و داخلی می شوند.
با وجود برخورداری آذربایجان‌غربی از روستاهای تاریخی بی نظیر اما در شناسایی و معرفی این روستاها همانند روستاهای تاریخی دیگر کشور برای ثبت جهانی شدن شاهد یک غفلت در دوره‌های گذشته هستیم ؛ این ظرفیت می‌توانست صنعت گردشگری در دیار رنگین کمان اقوام و ادیان را رونق و در افزایش تراز اقتصادی منطقه نقش آفرینی کند.
پس از گذشت سالیان متمادی امسال «روستای تاریخی حسنلوی نقده، بارون ماکو و قره‌کلیسای چالدران» برای ثبت در فهرست جهانی روستاهای تاریخی ایران پیشنهاد شد که از میان سه روستای فوق روستای «حسنلوی نقده» از ویژگی‌های ممتازی برخوردار است و می تواند شرایط لازم را پس از بررسی ها کسب کرده و در فهرست جهانی یونسکو قرار گیرد.
اما روستای حسنلو کجاست و از چه مزیت ها و قابلیت هایی برخوردار است؟ روستای حسنلو یکی از روستا های تاریخی شهرستان نقده آذربایجان غربی است که در ۸۴ کیلومتری ارومیه واقع شده است. این روستا طبیعت سرسبزی دارد و یکی از آثار تاریخی بی نظیر این روستا که هرساله گردشگران خارجی و داخلی را میهمان خود می کند «تپه تاریخی حسنلو» است؛ تپه‌ای که قدمت آن به چند هزار سال می‌رسد و نشان از تاریخ غنی این روستا دارد.
فهرست
محوطه تاریخی حسنلو با هشت هزار سال قدمت ظرفیت ممتاز روستای حسنلو
محوطه تاریخی حسنلو، ظرفیت ممتاز روستای هدف گردشگری حسنلو است که با حدود هشت هزار سال قدمت یکی از مهمترین سایت‌های باستان شناسی کشور محسوب می‌شود که هزاران اشیای فرهنگی و تاریخی نفیس از قبیل ظروف سفالی، اشیای مفرغی و برنزی، زیورآلات، ادوات جنگی و اشیای تزیینی در اثر کاوش‌های انجام شده از آن به دست آمده است.
تپه تاریخی حسنلو به شکل دایره‌ای به قطر ۲۸۰ متر است که در میان روستای حسنلو واقع شده و تپه‌های زیادی در اطراف آن قرار دارد و می توان گفت در اطراف این تپه، به طور تقریبی ۱۴ تپه باستانی شناسایی شده است.
بر اساس داده‌های باستان شناسی، این تپه در ۱۰ دوره مورد سکونت قرار گرفته است که دوره دهم که قدیمی ترین دوره سکونت حسنلو به حساب می‌آید مربوط به هزاره ششم تا هزاره سوم قبل از میلاد است.
بطور تقریبی ۱۴ تپه باستانی در اطراف تپه حسنلو شناسایی شده‌اند که نشان از آبادانی، آب و هوای مناسب و رشد فرهنگی انسان‌های روزگار کهن در این ناحیه دارند.
همچنین موزه پایگاه ملی حسنلو نیز در سال ۱۳۹۲ درجوار تپه تاریخی حسنلو احداث شده است.
ساکنان اولیه تپه حسنلو احتمالا قومی بوده‌اند به نام مانایی که تمدنی بس وسیع و درخشان از خود به یادگار گذارده‌اند و محل سکونت آنان سرزمین‌های جنوبی دریاچه ارومیه بوده است.
قلعه حسنلو زیباترین منطقه کشور ظرفیت دیگر روستای حسنلو
«قلعه حسنلو» هم دیگر اثر بی نظیر این روستای تاریخی است؛ این قلعه یکی از معروف ترین قلعه هایی است که قدمت آن به پیش از میلاد مسیح می‌رسد و در زمان حمله دشمن در هزاره اول پس از میلاد برای حفاظت مردم به کار گرفته می‌شد. اما در همان هزاره اول پس از میلاد بر اثر تهاجم دشمن و به دلیل آتش سوزی، قسمت‌های بسیار زیادی از آن فرو ریخت. البته جسد بسیاری از ساکنین این قلعه در زیر خاک پنهان شده‌اند که بعدها توسط کاوشگران پیدا شد و داستان‌های مختلفی از سرنوشت آنان نقل قول می‌شود.
این قلعه شامل یک بنای ۲ طبقه است که ترکیبی از معماری حکومتی مذهبی و نظامی است که بسیار مستحکم روی تپه حسنلو احداث شده در دوران پیش از انقلاب حفاری‌های در آن صورت گرفته است که طی همین حفاری‌ها قسمت های مختلف قلعه کشف شد. از بخش های مختلف قلعه حسنلو می‌توان به اتاق های بسیار زیاد، سالن، دیوار دفاعی و دیگر بخش های آن اشاره کرد.
این قلعه در قرن چهارم به عنوان یک قلعه سکونتگاهی احداث شد؛ اما قلعه حسنلو دارای یک حیاط مرکزی بسیار بزرگ به طول ۲۹ در ۱۹ است که این حیاط چند ضلعی دارای طول و عرض یکسان نیست.
جام طلایی سه هزار ساله حسنلو اثر پرآوازه روستای حسنلو
اما آنچه روستای حسنلو را پرآوازه کرد معروفترین اثر باستانی به دست آمده از تپه تاریخی حسنلو «جام زرین حسنلو”»است که سه هزار سال قدمت دارد و این کشف در تاریخ باستان شناسی ایران و جهان یکی از مهمترین اکتشافات علمی و از نادرترین آثار تاریخی، دینی و هنری دنیای باستانی به شمار می‌رود.
جام طلایی سه هزار و ۲۰۰ ساله حسنلو، اثری شگفت‌انگیز و خیره کننده است که وجود صنعتی بسیار ظریف و درخشان دراین منطقه را نشان می‌دهد، اثری که وقتی تیم آمریکایی به رهبری رابرت دایسون آمریکایی اقدام به کاوش این منطقه کرد باور نداشت چنین گنجی را یافته است چنان که طبق شاهدین با دیدن آن ذوق و شوق وافری او را فرا می‌گیرد.
جام طلایی حسنلو در آوار یک ساختمان سوخته در تپه دژ حسنلو در سال ۱۹۵۷ میلادی (۱۳۳۶ هجری شمسی) کشف شد، جایی که انگار زمان در آن متوقف شده بود؛ ۹۰۰ سال قبل از میلاد در این مکان آتش‌سوزی بزرگی روی داده بود و اجساد و اشیای زیادی در زیر لایه‌های خاکستر و آوار مدفون شده بودند.
بر روی بدنه این جام پرآوازه، نقش‌های بسیاری نگاشته شده است که گمان‌می‌رود داستانی حماسی را بازگو می‌کند؛ در پوشینه یا جلد نخست کتاب «کهن‌دیار» که بخشی از مجموعه آثار ایران باستان در موزه‌های بزرگ جهان را به تصویر کشیده است درباره این جام آمده است: «در ردیف بالایی، ایزدی بالدار سوار بر گردونه‌ای که یک گاونر آن را می‌کشد به سوی کاهنی در حرکت است که جامی در دست دارد و در این حال از دهان گاو رودی جاری است که احتمالا نماد حیات و باروری محسوب می‌شود در ردیف پایینی و زیر گردونه حیات، پهلوانی در حال نبرد با موجودی نیمه انسان و نیمه اژدها است».
تالاب بین المللی مقصد پر طرفدار روستای حسنلو
«تالاب بین‌المللی حسنلو» دیگر زیبایی روستای حسنلوست این تالاب که از مقاصد پرطرفدار برای تور تفریحی و طبیعت‌گردی گردشگران محسوب می‌شود حدود یک هزار و ۱۰۰ هکتار مساحت دارد و در ارتفاع یک هزار و ۳۰۸ متری نسبت به سطح دریا قرار گرفته است.
این تالاب دریاچه‌ای کم‌عمق دارد و از آب باران، چشمه‌ها و جوی‌ها پر می‌شود.
طی چند سال گذشته سدی روی این تالاب احداث شده که کمی کاربری آن را تغییر داده و اکوسیستم جدید دریاچه‌ای ایجاد کرده است که البته به جز سد از آب تالاب برای کشاورزی هم استفاده می‌شود؛ مرتع‌های اطراف تالاب بین‌المللی حسنلو هم چراگاهی برای دام‌ها و مقصد دامداران محلی است.
یکی از دلایلی که تالاب بین‌المللی حسنلو به عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری آذربایجان‌غربی شناخته شده و تبدیل به مقصدی پرطرفدار برای تور طبیعت‌گردی و تفریحی شده تنوع گونه‌های گیاهی بویژه پرندگانی است که در این تالاب زندگی می‌کنند. غار خاکستری، انواع حواصیل از جمله حواصیل ارغوانی و خاکستری و زرد، اردک سر حنایی، اردک سفید، مرغ ماهی‌خوار، اردک بلوطی، فلامینگو، اردک مرمری، خروس کولی، پلیکان، پرستوی دریایی و بوتیمار پرندگانی هستند که به صورت دائم یا فصلی در این تالاب بین‌المللی زندگی می‌کنند.
روستای حسنلو، پیش از روستاهای دیگر قابلیت ثبت جهانی شدن دارد
مدیر پایگاه ملی محوطه تاریخی حسنلو نقده دراین خصوص به ایرنا گفت: از بین سه روستای پیشنهادی روستای حسنلو به واسطه دارا بودن فاخرترین اثر تاریخی «تپه تاریخی حسنلو» که آنهم در انتظار ثبت جهانی شدن است و همچنین تپه‌های تاریخی و جاذبه‌های طبیعی بین المللی از شانس بالایی برای قرار گرفتن در فهرست جهانی یونسکو برخوردار است.
حسن شیری ادامه داد: هنوز هیچ روستایی از آذربایجان‌غربی در فهرست یونسکو قرار نگرفته استف بنابراین در صورتیکه این اتفاق بیفتد و روستای حسنلو ثبت جهانی شود برگ زرین دیگری به کارنامه آثار تاریخی و طبیعی ثبت جهانی شده این استان افزوده می‌شود.
وی افزود: همچنین حسنلو نخستین روستا از آذربایجان‌غربی خواهد بود که به فهرست جهانی یونسکو راه یافته است و این اتفاق می تواند زمینه‌ای برای پیوستن دیگر روستاهای دارای جاذبه تاریخی به فهرست جهانی یونسکو باشد.
برای ثبت جهانی برخی روستاها باید امکانات زیر ساختی فراهم شود
مدیرکل میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی آذربایجان غربی در گفت و گو با ایرنا با تاکید بر اینکه برای ثبت جهانی یک روستایی باید برخی ویژگی‌ها از جمله زیبایی‌های طبیعی و تاریخی وجود داشته باشد، افزود: در ایران کندوان اولین روستای ثبت جهانی شده است که در سال گذشته به ثبت رسید.
مرتضی صفری افزود: امسال نیز قرار است پرونده روستاهای جهانی ایران تهیه شود که با ارزیابی کارشناسان این اداره‌کل مشخص شد، سه روستای حسنلوی نقده، بارون ماکو و قره‌کلیسای چالدران حائز شرایط هستند که برای ثبت جهانی آنها باید برخی امکانات زیرساختی نیز در این روستاها ایجاد شود.
وی اظهار کرد: در گام نخست مستندسازی و تهیه پرونده ثبتی این روستاها انجام می‌شود و سپس هماهنگی‌های لازم برای ثبت جهانی آنها در دستور کار قرار می‌گیرد.
ثبت جهانی روستاهای پیشنهادی آذربایجان غربی دستاوردی بزرگ برای استان
معاون فرهنگی میراث فرهنگی،گردشگری وصنایع دستی آذربایجان غربی نیز با اشاره به بازدید و ارزیابی کارشناسان ملی از روستاهای پیشنهادی آذربایجان‌غربی برای ثبت جهانی شدن، اظهار کرد: ثبت جهانی روستاهای فوق از جمله روستای حسنلو فرایندی دارد که باید طی شده و کارشناسان نظرات کارشناسی خود را براساس مولفه‌هایی که دارند ارائه بدهند تا مراحل ثبت جهانی آن آغاز شود.
داوود فرازی ادامه داد: ایجاد زیر ساخت‌های لازم و تکمیل و ساماندهی چهره سنتی روستا از اقداماتی است که پس از قطعی شدن ثبت جهانی روستای فوق یا هرسه روستا از طرف میراث فرهنگی صورت خواهد گرفت.
وی افزود: ثبت جهانی روستایی از آذربایجان غربی افتخاری برای استان بوده و همچنین به لحاظ فرهنگی و اقتصادی بدون تردید آورده بسیاری برای منطقه خواهد داشت.
فرازی یادآورشد: پس از تکمیل زیر ساخت‌ها بخش خصوصی دراین روستا یا روستاهای فوق وارد عمل شده و اقدام به سرمایه گذاری و راه اندازی اقامتگاه‌های بوم گردی خواهد کرد.
آذربایجان غربی دارای ۴۹ روستای هدف گردشگری است که از جاذبه های تاریخی و طبیعی و ویژگی های ممتازی برخوردار است.
براساس این گزارش آذربایجان غربی دارای بیش از یک هزار و ۸۰۰ اثر تاریخی ثبت جهانی و ملی است که از این میان قره کلیسای چالدران، تخت سلیمان تکاب، آیین مذهبی قره کلیسای چالدران، و کاروانسرای شاه عباسی خوی در فهرست جهانی یونسکو قرار دارند.
