به گزارش یازاکو به نقل از تجارت نیوز، بررسی وضعیت بازار کالاهای خوراکی و قیمت مواد غذایی در پایان هر سال از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. سال ۱۴۰۳، با افزایش افسارگسیخته قیمت کالاهای اساسی خوراکی به پایان رسید. افزایش قیمت این کالاها، معیشت مردم را هدف قرار داده و باعث شده سفره مردم بیش از هر زمان دیگری کوچک شود.
افزایش بهای مواد غذایی از روغن و برنج گرفته تا انواع گوشت و لبنیات، هزینه‌های زندگی را به طرز چشمگیری بالا برده است. در کنار تبعات اقتصادی این اتفاق، تغییرات مورد اشاره باعث برهم خوردن تعادل بازار و افزایش نارضایتی‌های عمومی شد. با توجه به این شرایط، این پرسش ایجاد می‌شود که کدام کالاها بیشترین افزایش قیمت را در سال ۱۴۰۳ داشتند و چه عواملی در این افزایش قیمت‌ها تعیین‌کننده بودند؟
فهرست
بررسی میزان افزایش قیمت مواد غذایی در سال ۱۴۰۳
بررسی داده‌های مرکز آمار ایران حاکی از آن است که قیمت مواد غذایی به طرز چشمگیری افزایش یافته است. به عنوان مثال، در فروردین ۱۴۰۳ هر کیلو برنج ایرانی با قیمت ۱۱۲ هزار تومان به فروش می‌رسید، اما در بهمن ۱۴۰۳، قیمت این محصول به ۱۴۸ هزار تومان رسید که نشان‌دهنده رشد ۳۲ درصدی قیمت این محصول نسبت به فروردین‌ماه است. علاوه بر این، قیمت برنج خارجی هم در یک سال اخیر از ۵۹ هزار تومان با افزایش ۲۶ درصدی به ۷۵ هزار تومان رسید.
شیرینی خشک هم افزایش ۲۶ درصدی پیدا کرد و قیمت آن که در فروردین‌ماه ۱۳۳ هزار تومان به ازای هر کیلوگرم بود، در بهمن‌ماه با قیمت ۱۶۸ هزار تومان به فروش رسید. همچنین ماکارونی، به عنوان یک غذای ارزان‌قیمت و محبوب، با قیمت ۱۹ هزار و ۵۰۰ تومان در بازار عرضه می‌شد که در بهمن‌ماه هر ۵۰۰ گرم آن با قیمت ۲۳ هزار تومان در بازار به فروش رسید. بنابراین قیمت این کالا در ۱۱ ماهه سال ۱۴۰۳، با نرخ رشد ۱۸ درصدی همراه بوده است.
در این بازه زمانی، رشته آش هم دچار افزایش ۲۵ درصدی شد، چنان‌که قیمت هر ۵۰۰ گرم این محصول از ۳۲ هزار تومان به ۴۰ هزار و ۵۰۰ تومان رسید. در گروه نان و غلات بیشترین افزایش قیمت مربوط به برنج ایرانی با نرخ رشد ۳۲ درصدی است.
کدام یک از اقلام گوشت بیشترین افزایش قیمت را در میان سایر اقلام داشت؟
گوشت گوسفند که فروردین‌ماه سال گذشته با قیمت ۵۹۲ هزار تومان عرضه می‌شد، در بهمن‌ماه با نرخ رشد ۱۶ درصدی، با قیمت ۶۸۸ هزار تومان در میادین میوه و تره‌بار عرضه شد.
گوشت گاو و گوساله هم در این بازه زمانی، با نرخ رشد پنج درصدی همراه بود که باعث شد قیمت آن از ۵۴۷ هزار تومان در فروردین به ۵۷۴ هزار تومان در بهمن ۱۴۰۳ برسد.
علاوه بر این، قیمت گوشت مرغ هم پنج درصد افزایش پیدا کرد و نرخ آن که در ابتدای سال ۸۵ هزار تومان بود، در بهمن ۱۴۰۳ به ۹۰ هزار تومان رسید.
در یک سال اخیر، ماهی قزل‌آلا هم در فهرست کالاهای اساسی که افزایش قیمت داشتند قرار گرفت و قیمت آن با ۱۴ درصد رشد، از ۲۲۰ هزار تومان به ۲۵۱ هزار تومان رسید. کنسرو ماهی تن ۱۸۰ گرمی هم یک روند صعودی را طی کرده، چراکه فروردین سال گذشته این کالا با نرخ ۸۳ هزار تومان در فروشگاه‌های سطح شهر عرضه می‌شد، اما در بهمن‌ماه قیمت آن به ۸۹ هزار تومان رسید که این به معنای رشد هفت درصدی قیمت این محصول نسبت به ماه‌های ابتدایی سال است.
این آمار به‌خوبی گواهی می‌دهد که گوشت گوسفند با نرخ رشد ۱۶ درصدی، بیشترین افزایش قیمت را در گروه گوشت قرمز، سفید و فرآورده‌های آن داشته است.
لبنیات گران‌تر از همیشه
شیرخشک ۴۵۰ گرمی با قیمت ۱۰۵ هزار تومان در بازار عرضه می‌شد که در بهمن ۱۴۰۳ قیمت این کالای اساسی به ۱۳۷ هزار تومان رسید. این به معنی افزایش ۳۰ درصدی قیمت این محصول در این بازه زمانی ۱۱ ماهه است.
در فروردین ۱۴۰۳، خامه پاستوریزه ۲۰۰ گرمی هم با قیمت ۳۲ هزار تومان در بازار عرضه می‌شد که در بهمن نسبت به فروردین قیمت آن ۴۷ درصد افزایش یافت و با قیمت ۴۶ هزار تومان در سوپرمارکت‌ها و فروشگاه‌ها به فروش رسید.
ماست پاستوریزه نیز ابتدای سال ۴۴ هزار تومان بود که در انتهای سال قیمتش به ۵۷ هزار تومان افزایش یافت. این نشان‌دهنده رشد ۲۹ درصدی قیمت این محصول در بازه ۱۱ ماهه است.
دوغ پاستوریزه ۱٫۵ لیتری ۲۹ درصد افزایش قیمت پیدا کرده است. قیمت این محصول از ۳۴ هزار تومان به ۴۴ هزار تومان افزایش یافت. شیر پاستوریزه هم به عنوان یکی از پرمصرف‌ترین انواع لبنیات، افزایش قیمت ۲۷ درصدی پیدا کرد و قیمت آن از ۳۳ هزار تومان به ۴۲ هزار تومان رسید.
این افزایش قیمت در گروه لبنیات به اینجا ختم نمی‌شود. در این گروه کالایی پنیر ایرانی پاستوریزه با وزن ۵۰۰ گرم با قیمت ۶۲ هزار تومان در بازار عرضه می‌شد که در بهمن‌ماه به قیمت ۷۸ هزار تومان رسید و با ۲۵ درصد افزایش قیمت همراه بود.
از طرفی هر کیلوگرم تخم مرغ ماشینی در خرده‌فروشی‌های سطح شهر در فروردین‌ماه با قیمت ۶۷ هزار تومان در اختیار مصرف‌کننده قرار می‌گرفت، اما در بهمن ۱۴۰۳ قیمت آن با افزایش ۱۵ درصدی همراه بود و در نهایت با قیمت ۷۷ هزار تومان در بازار توزیع می‌شد.
کره پاستوریزه هم که قیمتش در یک سال اخیر به دلیل صادرات بی‌رویه روند صعودی داشت، در ابتدای سال گذشته هر ۱۰۰ گرم با نرخ ۳۲ هزار تومان در اختیار مشتریان قرار می‌گرفت، اما در انتهای سال قیمت کره با رشد ۷۵ درصدی به ۵۶ هزار تومان رسید. بنابراین در گروه لبنیات کره یکی از کالاهایی بود که نرخ رشد بی‌سابقه‌ای را رقم زد.
خروج صافولا از ایران علت اصلی افزایش قیمت روغن
بعد از گروه لبنیات، نوبت به بررسی قیمت انواع روغن در بازار رسیده است. در این گروه روغن مایع ۹۰۰ گرمی ۱۰ درصد و روغن نباتی جامد یک کیلوگرمی 12 درصد رشد کرده‌اند. بدین ترتیب که قیمت روغن مایع از ۶۳ هزار تومان به ۶۹ هزار تومان و قیمت روغن جامد هم از ۶۶ هزار تومان به ۷۵ هزار تومان افزایش یافته است.
دلایل مختلفی برای افزایش قیمت روغن وجود دارد که مهم‌ترین آن کمبود این محصول در بازار و خروج صافولا از ایران است.
میوه از سبد خرید مردم حذف می‌شود؟
در گروه میوه‌ها هم این روند صعودی حاکم بوده است. در بازه زمانی فروردین تا پایان بهمن ۱۴۰۳، هر کیلو انار، موز، سیب و لیموترش به‌ترتیب ۲۵، ۲۷، ۳۱ و ۶۵ درصد رشد کرد.
علاوه بر این، پرتقال هم که در فروردین ۳۲ هزار تومان به ازای هر کیلوگرم در میادین میوه و تره‌بار قیمت‌گذاری شده بود، در بهمن‌ماه با ۳۱ درصد افزایش به ۴۲ هزار تومان رسید.
در این فاصله زمانی، قیمت انار از ۵۵ هزار تومان به ۶۹ هزار تومان، نرخ هر کیلو موز از ۸۳ هزار تومان به ۱۰۶ هزار تومان و هر کیلو سیب از ۴۴ هزار تومان به ۵۸ هزار تومان رسید.
از سویی خربزه و هندوانه هم جزو میوه‌های تابستانی پرطرفدار به شمار می‌روند که به‌ترتیب نرخ رشد ۱۸ درصد و ۴۱ درصد را به ثبت رساندند. دلیل ثبت این نرخ رشد این است که قیمت خربزه در فروردین‌ماه ۲۸ هزار تومان به ازای هر کیلوگرم بود که قیمت آن در بهمن‌ماه به ۳۲ هزار تومان افزایش یافت. هندوانه هم از فروردین ماه تا بهمن ماه ۱۴۰۳، هفت هزار تومان گران‌تر شده و قیمتش از ۱۶ هزار تومان به ۲۳ هزار تومان افزایش یافته است.
در این گروه لیموترش بیشترین افزایش قیمت را در ۱۱ ماهه سال ۱۴۰۳ به ثبت رساند؛ چراکه قیمت آن از ۴۷ هزار تومان با افزایش قیمت ۶۵ درصدی به ۷۰ هزار تومان به ازای هر کیلوگرم رسید. بعد از این محصول، هندوانه با ثبت نرخ رشد ۴۱ درصدی در جایگاه دوم قرار گرفت.
کشمش پلویی هم به عنوان یک خوراکی مقوی، با قیمت ۱۸۷ هزار تومان در خرده‌فروشی‌های سطح شهر به فروش می‌رسید که در بهمن‌ماه گذشته قیمتش معادل ۲۴ درصد رشد کرد و به ۲۳۲ هزار تومان به ازای هر کیلوگرم رسید.
افزایش ۲۷ درصدی قیمت گردو در یک سال گذشته
در ۱۱ ماهه سال گذشته، مغز گردو ۲۷ درصد، پسته هشت درصد و مغز بادام درختی ۲۵ درصد رشد داشته‌اند. پسته هم به عنوان یکی از محبوب‌ترین انواع آجیل ابتدای سال با قیمت ۷۶۵ هزار تومان به ازای هر کیلوگرم به فروش می‌رسید که در انتهای سال قیمتش به ۸۲۴ هزار تومان رسید.
همچنین مغز بادام درختی هم قیمت آن در فروردین برابر با 593 هزار تومان بود که قیمت این محصول در بهمن ماه به ۷۴۱ هزار تومان افزایش یافت.
در میان این گروه از کالاهای اساسی، رکورد گران‌ترین نوع مغز متعلق به گردو است؛ چنان‌که قیمت هر کیلو از این محصول از ۵۶۸ هزار تومان در فروردین‌ماه به ۶۹۳ هزار تومان در بهمن‌ماه ۱۴۰۳ افزایش یافت.
سبزیجات و صیفی‌جات در صدر افزایش قیمت مواد غذایی
گروه سبزیجات و حبوبات هم از روند صعودی قیمت‌ها جا نماندند، به طوری که در این گروه قارچ، به عنوان یک کالای پرمصرف، در فروردین‌ماه با قیمت ۱۲۴ هزار تومان به ازای هر کیلوگرم به فروش می‌رسید که طی یک سال، قیمت آن با موج گرانی همراه شد و در بهمن ماه به ۱۴۸ هزار تومان رسید. این داده‌ها نشان‌دهنده رشد ۱۹ درصدی این محصول در این بازه ۱۱ ماهه است.
همچنین هر کیلوگرم خیار، کدو سلز و بادمجان به‌ترتیب ۶۶ درصد، ۷۵ درصد و ۱۰۲ درصد بیشترین افزایش قیمت را در این گروه به خود اختصاص دادند.
بدین ترتیب قیمت هر کیلوگرم خیار از ۳۰ هزار تومان به ۵۰ هزار تومان و هر کیلو کدو سبز از ۲۴ هزار تومان به ۴۲ هزار تومان افزایش یافت. به‌جز این موارد، گوجه فرنگی 117 درصد، فلفل دلمه‌ای ۴۲ درصد و سیب‌زمینی ۱۷۶ درصد افزایش قیمت داشتند.
با توجه به بررسی آمارها، سیب‌زمینی، گوجه‌فرنگی و بادمجان بیشترین افزایش قیمت را طی یک ماه سال ۱۴۰۳ داشتند. زیرا در این مدت، قیمت سیب‌زمینی فراز و نشیب زیادی را طی کرد و نرخ آن از ۱۸ هزار تومان به ۵۰ هزار تومان به ازای هر کیلوگرم رسید. بعد از آن، قیمت گوجه‌فرنگی این روند نجومی را ادامه داد. قیمت هر کیلو از این محصول در فروردین‌ماه ۱۴۰۳، ۱۸ هزار تومان بود که در بهمن‌ماه این رقم به ۴۰ هزار تومان افزایش یافت.
بادمجان هم از سیر صعودی قیمت‌ها عقب نماند و نرخ آن از ۲۳ هزار تومان به ازای هر کیلوگرم به ۴۸ هزار تومان رسید. به‌علاوه هر کیلوگرم پیاز رشد قیمتی ۳۴ درصد و هر کیلوگرم هویج فرنگی نرخ رشد ۶۸ درصدی را پشت سر گذاشتند.
حبوبات هم دست‌نیافتی شدند
انواع حبوبات هم از ماراتن افزایش قیمت‌ها جا نماندند؛ چنان‌که هر کیلوگرم نخود در این بازه زمانی ۶۲ درصد، لوبیا چیتی ۸۹ درصد و لوبیا قرمز ۶۸ درصد گران‌تر از فروردین‌ماه سال ۱۴۰۳ به فروش رسیدند. علاوه بر این، عدس و لپه هم به‌ترتیب افزایش قیمت ۶۵ درصدی و ۸۷ درصدی را پشت سر گذاشتند.
در این بازه زمانی، قیمت لپه از ۷۹ هزار تومان به ازای هر کیلوگرم به ۱۴۸ هزار تومان افزایش یافت. همچنین قیمت نخود از ۷۹ هزار تومان به ۱۲۸ هزار تومان، نرخ لوبیا قرمز از ۹۱ هزار تومان به ۱۵۳ هزار تومان و هر کیلو عدس از ۸۲ هزار تومان به ۱۳۶ هزار تومان رسید.
لوبیا چیتی و لپه بیشترین افزایش قیمت را در میان انواع حبوبات داشتند. چراکه هر کیلو لوبیا چیتی در فروردین‌ماه ۹۹ هزار تومان قیمت‌گذاری شده بود که این قیمت در بهمن‌ماه به ۱۸۸ هزار تومان رسید.
همچنین لپه هم رشد قیمت چشمگیری نسبت به فروردین‌ماه سال ۱۴۰۳ داشت و قیمت آن از ۷۹ هزار تومان به ۱۴۸ هزار تومان به ازای هر کیلوگرم افزایش یافت.
قیمت قند و شکر همچنان در اوج
قیمت‌ها در گروه قند و شکر هم ثابت باقی نماندند؛ به طوری که قیمت هر کیلو قند نسبت به روزهای ابتدایی سال ۱۴۰۳ رشد ۴۰ درصدی و هر کیلو شکر هم نسبت به ابتدای سال رشد ۳۰ درصدی را پشت سر گذاشتند. زیرا در فروردین هر کیلو قند و هر کیلو شکر به‌ترتیب ۴۸ هزار تومان و ۳۹ هزار تومان در بازار عرضه می‌شدند، اما حالا قیمت‌شان به‌ترتیب به ۶۸ هزار تومان و ۵۱ هزار تومان افزایش یافته است.
در این میان، رب گوجه‌فرنگی یک کیلوگرمی ۳۴ درصد، سس گوجه‌فرنگی ۵۰۰ گرمی و سس مایونز ۲۰۰ گرمی به‌ترنیب ۳۴ درصد و ۲۶ درصد رشد قیمتی داشتند.
قیمت هر کیلو رب گوجه‌فرنگی از ۶۳ هزار تومان به ۸۴ هزار و ۵۰۰ تومان رسید. همچنین قیمت هر عدد سس گوجه‌فرنگی ۵۰۰ گرمی هم از ۳۹ هزار تومان به ۵۲ هزار تومان افزایش یافت. علاوه بر این، قیمت سس مایونز هم از این روند صعودی جا نماند و از ۳۷ هزار تومان به ۴۶ هزار تومان صعود کرد.
در گروه نوشیدنی‌ها نیز چای خارجی ۵۰۰ گرمی و نوشابه گازدار ۱٫۵ لیتری وجود دارند که هر یک افزایش قیمت چشمگیری را پشت سر گذاشتند. به عنوان مثال، در این فاصله ۱۱ ماهه، قیمت چای از ۲۳۵ هزار تومان در فروردین به ۳۴۸ هزار تومان در بهمن‌ماه رسید که این به معنای رشد ۴۸ درصدی نرخ این محصول نسبت به سال گذشته است.
نوشابه گازدار هم یک نوشیدنی محبوب میان ایرانیان محسوب می‌شود که نرخ هر یک‌ونیم لیتر آن از ۲۹ هزار تومان با ۳۸ درصد رشد، به ۴۰ هزار تومان صعود کرده است
علت افزایش قیمت مواد غذایی در ۱۱ ماهه سال ۱۴۰۳
هر یک از این گروه‌های کالایی، به دلایل مختلفی افزایش قیمت پیدا کردند. به عنوان مثال، قیمت انواع صیفی‌جات و سبزیجات به‌ویژه سیب‌زمینی، به دلیل صادرات بی‌رویه، شرایط اقلیمی و کاهش سطح زیر کشت رشد قیمتی چشمگیری را پشت سر گذاشت. قند و شکر هم از این قاعده مستثنی نبودند، زیرا در سال ۱۴۰۳، کاهش سطح زیر کشت به دلیل تاخیر در اعلام نرخ خرید تضمینی و افزایش قیمت جهانی این محصول باعث شد قیمت قند و شکر رشد قابل توجهی پیدا کنند.
در گروه میوه‌ها هم دلایل مختلفی برای افزایش قیمت وجود دارد که از جمله آن می‌توان به سرمازدگی، افزایش تقاضا در آستانه نوروز ۱۴۰۴، افزایش هزینه حمل‌ونقل و… اشاره کرد. قیمت لبنیات هم در سالی که گذشت، فراز و فرود زیادی را طی کرد. افزایش غیرقانونی نرخ شیرخام و صادرات بی‌رویه کره سبب شد این محصول هم در فهرست گرانی کالاهای اساسی قرار بگیرد.
برنج هم در ۱۱ ماهه سال گذشته دستخوش افزایش قیمت چشمگیری شده است. زیرا در حال حاضر برنج را برخی از دلالان و محتکران خریداری و به صورت قطره‌چکانی وارد بازار می‌کنند. از طرفی ممنوعیت واردات برنج خارجی هم بر افزایش قیمت این محصول اثرگذار بوده است.
سوءمدیریت سازمان‌ها و وزارتخانه‌های مربوطه مشکل اصلی بازار کالاهای اساسی است. زیرا برای بسیاری از این موارد باید پیش از این برنامه‌ریزی می‌شد. ضعف در برنامه‌ریزی و کنترل بازار کالاهای اساسی باعث شده بسیاری از مردم نتوانند کالای مورد نیاز خود را تهیه کنند. تا زمانی که دولت و نهادهای مربوطه با برنامه‌ریزی درست وارد عمل نشوند، سیر صعودی قیمت‌ها همچنان ادامه خواهد داشت.
