چهار دهه اصرار بر تقابل؛ اثر مثبت سیگنال مذاکرات بر بازار ارز

یازاکو، جعفر ساعی‌نیا – سیاستی که به جای اتکا بر منافع ملی، ریشه در گفتمان ایدئولوژیک و نگاه تقابلی به نظم جهانی داشته و هزینه‌های سنگینی را بر اقتصاد، سیاست و زندگی روزمره مردم ایران تحمیل کرده است.
این سیاست طی چهار دهه گذشته عملاً نه‌تنها دستاوردی در جهت ارتقای امنیت یا توسعه ملی نداشته، بلکه با تشدید انزوا، تحریم‌های گسترده، قطع دسترسی به بازارهای جهانی و کاهش شدید سرمایه‌گذاری خارجی، پایه‌های اقتصاد کشور را سست کرده و ایران را از بسیاری از فرصت‌های استراتژیک بین‌المللی محروم ساخته است.
در روز اخیر، تنها انتشار خبر احتمال آغاز مذاکرات میان ایران و آمریکا – بدون هیچ توافق یا پیش‌نویس رسمی – کافی بود تا قیمت دلار طی دیروز و امروز، بیش از ده هزار تومان کاهش یابد. این ریزش قابل توجه، تنها ناشی از “امید به گفتگو” بود، نه توافق، نه رفع تحریم و نه گشایش رسمی؛ تنها امید. همین موضوع به روشنی نشان می‌دهد که ساختار اقتصاد ایران، چه میزان زیر فشار روانی ناشی از بن‌بست سیاسی و خارجی است.
سؤال کلیدی اینجاست: اگر فقط شروع مذاکره، بدون تضمین و نتیجه مشخص، می‌تواند تا این حد بر انتظارات تورمی، بازار ارز، و حتی شاخص بورس تأثیر بگذارد، پس چرا چهل سال است سیاست‌گذاری کشور بر پایه‌ طرد مذاکره، حذف تعامل و استمرار دشمنی شکل گرفته؟ این یعنی مردم و بازار، برخلاف سیاست رسمی، به‌وضوح خواهان گشودن باب گفت‌وگو و پایان وضعیت فعلی هستند.
آیا وقت آن نرسیده که تعریف سیاست خارجی از «ایدئولوژی‌محوری» به سمت «منافع‌محوری» تغییر کند؟ آیا تجربه‌ی تلخ تحریم‌ها، سقوط ارزش پول ملی، فقر فزاینده و مهاجرت نخبگان کافی نیست تا تصمیم‌گیران به بازنگری در اصول سیاست خارجی روی بیاورند؟
متأسفانه، برخلاف عرف دیپلماسی که تعامل با همه کشورها – حتی دشمنان سنتی – را در مسیر تأمین منافع ملی ضروری می‌داند، سیاست خارجی ایران اغلب با شعارهای احساسی، غیرشفاف و بعضاً پوپولیستی گره خورده و جایی برای عقلانیت اقتصادی باقی نگذاشته است. خروج از این بن‌بست، بیش از هر زمان دیگری ضروری است.
در جهانی که حتی قدرت‌های متخاصم، با در نظر گرفتن منافع متقابل به میز مذاکره بازمی‌گردند، اصرار بر دشمن‌تراشی‌های فرسایشی و پرهزینه نه شجاعت است و نه سیاست؛ بلکه لجاجتی است که مردم ایران تاوانش را می‌پردازند.