مذاکره کافی نیست، اقتصاد ایران تشنه اصلاح است

یازاکو، جعفر ساعی‌نیا – در بحبوحه‌ی مذاکرات ایران و آمریکا، دوباره نگاه‌ها به سمت سیاست خارجی چرخیده و انتظارات عمومی به نتایج این گفت‌وگوها گره خورده است. اما واقعیت این است که حتی اگر این مذاکرات به ثبات سیاسی بینجامند، بدون اصلاحات ساختاری در اقتصاد، گره‌ای از مشکلات معیشتی مردم باز نخواهد شد. آنچه امروز مردم را بیشتر از هرچیز تحت فشار قرار داده، نه فقط تحریم‌ها، بلکه بی‌انضباطی مالی، ساختار معیوب بودجه و اقتصاد دولتی فلج است که اجازه نفس کشیدن به بخش خصوصی نمی‌دهد.
تاب‌آوری سفره مردم به آستانه‌ی صفر رسیده. قیمت دلار به کوچک‌ترین زمزمه‌ای از توافق یا اختلاف، بالا و پایین می‌رود؛ اما در نهایت، نوسان‌ها همگی به زیان زندگی روزمره مردم تمام می‌شود. دلار نه فقط یک شاخص اقتصادی، بلکه امروز متر معیشت شده است. هر رفت و برگشت آن، مستقیماً بر قیمت کالاهای اساسی، دارو، اجاره‌خانه و حتی لبنیات اثر می‌گذارد. و این یعنی تداوم بازی دلار و دیپلماسی، بدون تدبیر اقتصادی، مساوی است با تنگ‌تر شدن حلقه فشار بر خانواده‌های ایرانی.
اقتصاد ایران برای برون‌رفت از این شرایط، بیش از آنکه به امضای توافق نیاز داشته باشد، به جسارت اصلاح نیاز دارد. اصلاح ساختار بودجه، شفاف‌سازی هزینه‌ها، محدود کردن ریخت‌و‌پاش‌های دولتی و مهم‌تر از همه، قطع دست نهادهای غیرپاسخگو از منابع عمومی، لازمه بازگشت ثبات است. در کنار این، انضباط پولی و مهار نقدینگی سرگردان، وظیفه‌ای است بر دوش بانک مرکزی. بانکی که باید مستقل و قدرتمند عمل کند، نه تابع تصمیمات سیاسی.
آزادسازی اقتصادی دیگر نسخه‌ای نیست که فقط در کتاب‌های تئوری اقتصادی خوانده شود. اقتصاد ایران برای بقا، نیازمند رهایی از قیمت‌گذاری دستوری، تسهیل کسب‌و‌کار، حذف رانت و میدان دادن به بخش خصوصی واقعی است. سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی تنها در صورتی جذب می‌شود که محیط اقتصاد قابل پیش‌بینی، شفاف و رقابتی باشد. این مهم نه در سایه وعده‌های دیپلماتیک، بلکه در پرتو اصلاحات درونی قابل تحقق است.
مردم دیگر توان تحمل آزمون‌وخطا ندارند. صبر جامعه در حال لبریز شدن است و تکرار نسخه‌های بی‌اثر گذشته، فقط بحران را به آینده موکول می‌کند. این روزها زندگی مردم به تیتر اخبار مذاکرات گره خورده، اما راه نجات، پشت در اتاق‌های مذاکره نیست؛ بلکه در شجاعت تصمیم‌گیری در داخل کشور است. باید پذیرفت که ثبات سیاسی، شرط لازم است، اما نه کافی. کافی بودن، یعنی اقتصاد را از بندهای قدیمی آزاد کنیم، ساختارها را بازتعریف کنیم و اقتصاد را از حالت رانتی به رقابتی تبدیل کنیم.
اگر امروز تصمیم نگیریم، فردا حتی نتیجه موفق مذاکرات هم نمی‌تواند مانع سقوط بیشتر کیفیت زندگی مردم شود. بی‌اعتمادی به سیاست‌های اقتصادی، گسترش فقر و خروج سرمایه، زنگ خطرهایی هستند که با هر نوسان دلار بلندتر به صدا درمی‌آیند.
بنابراین، پیش از آنکه دلار دوباره اوج بگیرد و سفره‌ها کوچک‌تر شوند، باید اصلاحات را از دل اقتصاد شروع کرد. از حرف به عمل رسید و نشان داد که کشور بیش از آنکه منتظر بیرون باشد، آماده‌ی بازسازی از درون است. این‌گونه شاید بتوان امید را به زندگی مردم بازگرداند، پیش از آنکه سفره‌ها برای همیشه خالی شوند.