به گزارش یازاکو، انتخاب تبریز به‌عنوان «پایتخت محیط زیست آسیا» در سال ۲۰۲۵، صرفاً یک عنوان افتخارآمیز نیست؛ بلکه فرصتی تاریخی و راهبردی برای بازتعریف هویت شهری، ارتقای جایگاه بین‌المللی و نهادینه‌سازی الگوی توسعه پایدار در بطن ساختارهای اجتماعی، اقتصادی و مدیریتی این کلان‌شهر است.
تبریز با ریشه‌هایی عمیق در تاریخ‌سازی، فرهنگ‌سازی و نوآوری، اکنون می‌تواند قله‌نشین سبز آسیا باشد؛ اگر همدلی و هماهنگی میان نهادهای مختلف شهری و مردمی به منصه ظهور برسد.
تجارب شهرهایی همچون استکهلم، هامبورگ، لیوبلیانا و اسلو نشان می‌دهد که تبدیل شدن به یک شهر سبز، نه یک پروژه زودگذر، بلکه مسیری بلندمدت است که نیازمند مشارکت فراگیر شهروندان، شفافیت نهادی، و زیرساخت‌های هوشمند و پاک است.
طی سه سال گذشته، تبریز با بهره‌گیری از ظرفیت‌های موجود و عزمی مدیریتی، توانسته جهش محسوسی در حوزه محیط زیست شهری رقم بزند. توسعه خطوط مترو، بهسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی، افزایش سرانه فضای سبز، ترویج انرژی‌های تجدیدپذیر و اجرای برنامه‌های آموزشی و فرهنگی از جمله اقدامات بنیادینی بوده‌اند که پایه‌گذار این انتخاب ارزشمند شده‌اند.
فهرست
نقاط طلایی در نقشه راه ۲۰۲۵ تبریز حمل‌ونقل سبز و هوشمند
توسعه ناوگان برقی، احداث پارک‌سوارها، افزایش ایستگاه‌های شارژ خودروهای الکتریکی، احداث مسیرهای ایمن دوچرخه‌سواری و پیاده‌راه‌های سبز باید در قالب طرحی منسجم دنبال شود.
مدیریت نوآورانه پسماند
از تفکیک زباله در مبدأ تا احداث نیروگاه‌های تبدیل زباله به انرژی، باید برنامه‌ای ترکیبی از فناوری، آموزش و سیاست‌گذاری دنبال شود.
افزایش فضای سبز شهری و طبیعی
احیای باغ‌شهرهای قدیمی، توسعه کمربندهای سبز پیرامونی، و اجرای پروژه‌های بام سبز در ادارات و مجتمع‌های مسکونی باید با همکاری بخش خصوصی و شهرداری عملیاتی شود.
مشارکت مردمی و عدالت محیطی
از راه‌اندازی «شورای محله‌های سبز» تا طرح‌های حمایتی مانند «کارت شهروند سبز»، باید سازوکارهایی برای حضور ساختاریافته شهروندان در تصمیم‌گیری‌های زیست‌محیطی تعریف شود.
آموزش و پرورش زیست‌محیطی
نظام آموزش‌وپرورش باید محور فرهنگ‌سازی باشد. تجهیز مدارس به انرژی خورشیدی، راه‌اندازی گلخانه‌های آموزشی، و تدوین کتاب‌های کمک‌درسی زیست‌محیطی از الزامات جدی این مسیر است.
اقتصاد سبز و اشتغال پایدار
بازارچه‌های سبز، صنایع بازیافتی، گردشگری اکولوژیک و مشوق‌های مالیاتی برای کسب‌وکارهای سبز می‌تواند تبریز را به قطب نوظهور اقتصاد محیط‌زیستی در منطقه بدل سازد.
فناوری در خدمت محیط‌زیست
سنسورهای هوشمند برای پایش کیفیت هوا، سامانه‌های یکپارچه هشدار آلودگی، و اپلیکیشن‌های مردمی برای گزارش تخلفات، ابزاری برای تقویت مشارکت و شفافیت هستند.
دیپلماسی شهری و زیست‌دیپلماسی منطقه‌ای
انعقاد تفاهم‌نامه با شهرهای سبز جهانی، میزبانی رویدادهای بین‌المللی زیست‌محیطی، و تبادل هیات‌های علمی و فنی می‌تواند موقعیت تبریز را در سطح بین‌المللی تثبیت کند.
پویش‌های فرهنگی و مردمی
برنامه‌هایی چون «تبریز بدون خودرو»، «جمعه‌های سبز»، «هر خانه، یک باغچه» و «بازیافت هنری» باید به گفتمان غالب زیست‌محیطی تبدیل شوند.
عدالت محیطی برای حاشیه‌نشینان
افزایش سرانه سبز در مناطق کم‌برخوردار، اجرای پروژه‌های تصفیه آب خاکستری در مدارس حاشیه‌نشین و تسهیل در دسترسی به خدمات پایدار برای همه شهروندان ضروری است.
رسانه‌های سبز و سواد زیست‌محیطی
نقش رسانه‌ها، از خبرگزاری‌ها تا شبکه‌های اجتماعی، در ترویج گفتمان توسعه پایدار و حساس‌سازی افکار عمومی بی‌بدیل است.
نهادسازی و شبکه‌سازی بین نهادی
تشکیل «ستاد راهبری پایتخت سبز آسیا» با حضور شهرداری، دانشگاه‌ها، استانداری، سازمان‌های مردم‌نهاد، اصناف، آموزش‌وپرورش و بخش خصوصی، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است.
عنوان «پایتخت محیط زیست آسیا» تنها یک برگ افتخار نیست، بلکه آزمونی است برای سنجش ظرفیت تعامل و هم‌افزایی میان تمامی نهادهای شهری. تحقق چشم‌انداز تبریز سبز، تنها با اراده‌ی یک سازمان یا یک نهاد ممکن نیست. همه ارکان مدیریتی، علمی، اجتماعی و فرهنگی شهر باید در قالب یک «شبکه جامع کنشگران محیط زیست شهری» به‌صورت نظام‌مند همکاری کنند.
تدوین و اجرای «سند جامع محیط‌زیست شهری تبریز ۱۴۰۵»، به‌عنوان نقشه راهی شفاف، همراه با زمان‌بندی، شاخص‌های ارزیابی و مشارکت نهادهای داخلی و بین‌المللی، می‌تواند آینده‌ای سبز را برای این کهن‌شهر تضمین کند.
تبریز سبز، آینده‌ای دور نیست؛ اگر امروز، با درایت و همت جمعی، آن را بسازیم.
