به گزارش یازاکو، بیش از صد سال از اجرای سیاست آسیمیلاسیون یا همسان سازی زبانی در ایران همزمان با روی کارآورده شدن رضاخان میرپنج به عنوان شاه ایران می گذرد. بیش از صد سال از اجرای برنامه سیاسی فراگیر برای حذف و محو زبانهای غیر فارسی در ایران می گذرد، ولی سوال اینجا است، نتیجه چه بوده است و چرا همچنان خواست آموزش زبانهای مادری و بویژه استقبال از آموزش زبان ترکی در بین مردم و بویژه جوانان آذربایجان همه جانبه و فراگیر است؟
بعد از پیروزی انقلاب ۱۳۵۷، اصل ۱۵ قانون اساسی جمهوری اسلامی، با گذشت ۴۶ سال هنوز اجرا نشده و حتی بطور ضمنی علیه آن عمل شده است، لکن خود اولین لرزه ای بود که بر ستونهای خیمه سیاست همسان سازی زبانی پهلوی در ایران وارد شده است.
صیانت و حفظ یک زبان و انتقال آن به نسل های آینده که به عنوان یک حق مسلم بشری و منشعب از اصل آزادی و برابری شهروندی در یک ملت_ دولت مدنی مدرن در نظر گرفته می شود، بدون آموزش آن زبان امکان پذیر نیست و حامیان سیاست همسان سازی زبانی همواره نسبت به آموزش زبانهای غیر فارسی در ایران حساس بوده و به مخالفت با آن پرداخته اند.
بدین ترتیب زبان فارسی به عنوان تنها زبان رسمی و اداری به عنوان تنها “زبان ملی” و سایر زبانهای ملت ایران به عنوان “زبانهای قومی یا محلی” معرفی شده اند و مطابق با آن انواع حمایت های قانونی، نهادی،اداری، مالی و تبلیغاتی صرفا معطوف به آموزش و ترویج زبان فارسی شده و بقیه زبانهای ملت ایران نه تنها از چنین فرصتی برخوردار نبوده اند، بلکه در معرض انواع و اقسام طرد و تبعیض و بی عدالتی که بارزترین آن مخالفت با آموزش این زبانها بوده است، قرار گرفته اند.
در چنین شرایطی، آموزش، یادگیری و ترویج زبان فارسی مشمول تشویق و ترفیع اقتصادی، اجتماعی و سیاسی برای افراد بوده و در مقابل، ابراز علاقه برای صیانت و آموزش دیگر زبانهای ملت ایران مشمول تنبیه، تقبیح و حتی تهدید بواسطه انواع و اقسام انگ زنی های سیاسی و امنیتی بوده است.
این درحالی است که با وجود همه این محدودیت های ناشی از سیاست همسان سازی زبانی، زبانهای غیرفارسی ملت ایران نه تنها از بین نرفته و نابود نشده اند، بلکه همواره به مثابه یکی از مسائل مهم سیاسی کشور تداوم یافته اند. با آگاهی از همین مساله و اهمیت آن بوده است که در مقاطع انتخابات مجلس و ریاست جمهوری، توجه و بهره گیری از طرح مساله آموزش زبانهای غیر فارسی به عنوان عامل مهمی در میزان مشارکت در انتخابات و موفقیت کاندیداها مورد توجه بوده است.
انتخابات ریاست جمهوری اخیر و شرکت قابل توجه مردم در شهرهای مختلف آذربایجان و رای قاطع و تعیین کننده آنان در پیروزی شعار عدالت و رفع تبعیض مسعود پزشکیان، گواهی بر همین حقیقت بود که خواست آموزش زبان های غیر فارسی ملت ایران خواستی همیشگی و تعیین کننده در معادلات سیاسی جامعه ایران است. با این حال، همانگونه که شعار وفاق ملی پزشکیان، زمینه را برای نفوذ و تحمیل برخی جریانها و افراد مخالف با شعار عدالت طلبی و رفع تبعیض وی فراهم نمود، در زمینه آموزش زبانهای مادری ملت ایران نیز، برخی چهره های شاخص حامی سیاست همسان سازی زبانی بر ساختار وزارت آموزش و پرورش تحمیل شدند و حتی نماینده دولت علیه طرح آموزش زبان مادری در مجلس سخنرانی نمود که تعجب همگان را برانگیخت و موجب تاکید و تصریح مجدد دکتر پزشکیان بر آموزش زبانهای مادری و وعده ارائه لایحه دولت در این زمینه شد.
اظهارات نادرست، مدیرکل آموزش و پرورش آذربایجان شرقی در پاسخ به سوال خبرنگار، علیه اجرای اصل ۱۵ قانون اساسی و بویژه علیه آموزش زبان ترکی در مدارس نیز سمبلی از گفتار همین سنخ تحمیل شدگان مخالف گفتمان عدالت طلبی و رفع تبعیض دکتر پزشکیان است.
این شخص در اظهاراتی ، به طرح این مغالطه می پردازد که با وجود تاسیس دوره کارشناسی زبان و ادبیات ترکی در دانشگاه تبریز، دانشجویان از آن استقبال نمی کنند و یا این رشته نمی تواند دانشجو جذب کند، پس گرایش و تمایلی به آموزش زبان مادی در آذربایجان وجود ندارد و طرح آموزش زبان ترکی در مدارس استان نیز منتفی است. این همان ادعای غلط و نخ نمایی است که مخالفان ایدئولوژیک آموزش زبان ترکی همواره آن را تکرار کرده اند.
ولی آیا این ادعا صحت دارد؟ آیا واقعا از دوره کارشناسی زبان و ادبیات ترکی در دانشگاه تبریز استقبال نمی شود؟
در پاسخ باید گفت که این ادعا نه تنها اساسا کذب بوده و دروغ محضی بیش نیست، بلکه واقعیت دقیقا برخلاف چنین ادعایی است.
گذشته از اینکه آموزش و کسب مدرک دانشگاهی در مورد چه زبانی مورد تشویق و ترفیع شغلی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی و در مورد چه زبانی مورد تقبیح، تنبیه و حتی تهدید با انواع انگ زنی های سیاسی است و گذشته از اینکه تاسیس رشته زبان ترکی در دانشگاه تبریز با انواع محدودیت ها همراه بوده، چنانکه اساتید گروه زبان ترکی بغیر از یک نفر، بقیه همان اساتید زبان فارسی هستند که تسلط و همنوایی با زبان ترکی ندارند، لکن و با وجود همه اینها، مطابق با آمار ارائه شده از جانب روابط عمومی دانشگاه تبریز، رشته زبان و ادبیات ترکی از زمان تاسیس در سال ۱۳۹۵ تاکنون همواره بطور میانگین بیش از ۱۷ نفر در سال جذب دانشجو داشته است. این رقم از ۲۳ نفر در سال ۱۳۹۵ تا ۱۹ نفر در سال ۱۴۰۲ و ۱۲ نفر در سال ۱۴۰۳ نوسان داشته است.
کافی است همین آمار را با آمار ورودی بسیاری از دیگر رشته های کارشناسی در علوم طبیعی، فنی_ مهندسی، علوم انسانی و بویژه زبان فارسی که میانگین دانشجویان ورودی کارشناسی آنها به مراتب پایین تر از میانگین دانشجویان ورودی دوره کارشناسی زبان و ادبیات ترکی است مقایسه کنید.
در وضعیت جاری بویژه با نظر به چشم انداز بیکاری فارغ التحصیلان دانشگاهی، بسیاری از رشته های دانشگاهی در دانشگاههای دولتی و پیام نور میانگین جذب دانشجو به سمت ۱۰نفر و زیر ۱۰ نفر و حتی صفر نفر در حال تمایل است، چنانکه پذیرش دانشجو در بسیاری از رشته های علوم انسانی دانشگاه پیام نور از جمله در رشته زبان فارسی نزدیک به صفر یا صفر بوده است و اساتید این رشته ها مجبور به پر کردن موظفی تدریس خود از دروس عمومی یا فرعی و جانبی رشته های دیگر بوده اند.
با توجه به این حقایق، میانگین بالای ۱۷ نفر پذیرش دانشجوی کارشناسی در رشته زبان ترکی دانشگاه تبریز با وجود چشم انداز تنبیه، تقبیح و تهدید و همچنین فقدان چشم انداز شغلی به دلیل اجرا نشدن اصل آموزش زبانهای مادری در مدارس، گویای یک استقبال عالی و بی نظیر از خواست آموزش زبان ترکی در دانشگاه و مدارس است.
مسلما اگر آموزش زبان ترکی از مدرسه ابتدایی تا دانشگاه، آن هم نه بصورت اختیاری و جنبی و در قالب چند واحد، بلکه بصورت اساسی و مطابق با یک برنامه آموزشی جدی و فراگیر در کنار زبان رسمی فارسی صورت گیرد، جذب دانشجو در رشته زبان ترکی در دانشگاه تبریز در هر سال چندین برابر میانگین فعلی خواهد بود.
علی رغم اراده شر بدخواهان
پاینده ایران
زنده باد فارسی
یاشاسین ترکی
یاشاسین ایران
یاشاسین آذربایجان
