یازاکو، محمدفرج‌پور باسمنجی_ پرونده معرفی مستند صوتی_تصویری و مکتوب زندگی ،آثار، واجراهای آشیق برجسته زنجانی معاصر کشورمان به زبان های ترکی،فارسی و انگلیسی تهیه شده و بعنوان گنجینه هنری زنده بشری در یونسکو انتخاب شده است.عضو فهرست پژوهشگران یونسکو با همکاری موسسه فرهنگی _هنری ققنوس و خانواده استاد این کار ستودنی را انجام داده اند.تا در دهمین مجمع عمومی شبکه همکاری بین شهری یونسکو برای حفاظت از میراث ناملموس در کره جنوبی در سال آینده میلادی از آن رونمایی کنند.
استاد مسلم عسگری متولد ۱۳۱۷ شمسی در شهر زنجان از گنجینه های زنده بشری کشور محسوب می شود که اجراهای متعدد بین المللی در کشورهای مختلف ترک زبان و آسیای میانه داشته است.
مجموعه اشعار آشیق پیشکسوت زنجان استاد مسلم عسگری تحت عنوان «ائل آشیغی» اواخر سال ۱۳۹۹ در تهران و توسط انتشارات صد و چهارده در قطع وزیری به چاپ رسید که شامل انواع قالب های شعر ترکی شامل اوستادنامه، قوشما، گرایلی، غزل، جیغالی تجنیس و وجودنامه است.موسسه فرهنگی -هنری سمت گنجینه ققنوس به همت اکبر کریمی علاوه بر پرونده معرفی، پرونده تصویری استاد نیز به زبان انگلیسی و در قالب (پژوهشی، گزارشی) با هنرنمایی اساتید هنر آشیقی همانند آشیق ستار خدایی، آشیق علی محمدی، آشیق اسلام غریبی، آشیق عباس رادان و آقای جمال پاسیار نوازنده بالابان و با حضور صمیمانه استاد علی اکبر اوصانلو و شعرخوانی استاد پرویز سودی و همکاری افتخاری آقایان علی احمدی (مدیر هماهنگی)، سید مرتضی موسوی (تصویر بردار)، مجتبی جعفرلو (عکاس)، محسن معینی، محمود ابراهیم خانی، ارسیا کریمی و خانم ها فرناز صیدی (مدیر روابط بین الملل موسسه و مترجم پرونده)، فرشته عبدی (گوینده انگلیسی پرونده تصویری) رقیه عسگری و نامیرا کریمی تولید و ارائه شده است.
در نقاط مختلف کشور های ترک و سرزمین های ساکن اقوام ترک از چین تا بالکان هنر عاشیقی به انحای مختلف و متنوع دیده می شود و در آذربایجان و شهر زنجان نیز این هنر قدمتی به طول تاریخ دارد.
بر اساس پژوهش های انجام شده در زنجان ، ساز آشیق همواره رو به آسمان است. او الهام خود را از خدای آسمان می‌گیرد. تمامی سروده‌های آشیق‌ها ۳.۵، ۷ بند (خانه) است. به اعتقاد آشیق‌ها فرد بودن این خانه‌ها بر یگانه بودن خداوند تاکید دارد. آشیق‌های زنجان در اجرای موسیقی خود از ۳ آلت موسیقی (ساز «قوپوز»، بالابان و قاوال) بهره می‌جویند. خوانندگان این سازها در عین نواختن ساز، آواز می‌خوانند و داستان نقل می‌کنند. ساز «قوپوز» عاشیق‌ها دارای ۲۰ پرده می‌باشد و از ۹ سیم تشکیل می‌گردد. در این آلت موسیقی هفت پرده اصلی و پنج نیم پرده وجود دارد. بالابان که از چوب درخت توت، گردو یا زردآلو ساخته می‌شود، از سازهای بادی است. طول این ساز ۲۸۰ الی ۳۲۰ میلی متر است. این ساز ۹ سوراخ، یک سوراخ در قسمت زیرین ساز و هشت سوراخ در قسمت بالای ساز دارد. قاوال که از سازهای ضربی است از کشیدن پوست ماهی/ بز/ تلق بر روی دایره چوبی تشکیل می‌شود. در هنگام اجرای موسیقی، آشیق در سمت راست، قاوال‌چی در سمت چپ و نوازنده بالابان در میان این دو قرار می‌گیرد و نحوه استقرار نوازندگان حالت یک هلال ماه است.
گفتنی است در ازمنه قدیم آشیق یا عاشیق هانغمه سرایان سیاروشیدا و سخندانی بودند
که ماهرانه ساز و آواز می خواندند و در مناسبت های مختلف در اعیاد فطر و قربان و نوروز و چیله گئجه لری و کاشت و داشت و برداشت محصول می نواختند و آواز می خواندند و در تاریخ نیز میخوانیم شاهان مقتدر ترکان در جنگهاو کشور گشایی ها با خود اوزان ها و عاشیق ها را با خود می‌بردند تا سرود های حماسی را بر لشکریان بخوانند و آنان را آماده رزم بادشمنان کنند.سال های پیش جمهوری آذربایجان در یک کار فرهنگی و هنری برای نگهداشت این میراث ارزشمند بشری با تشکیل گروه علمی و پژوهشی، به
ثبت جهانی این هنر پرطرفدار در یونسکوموفق شد.
تاکنون جمهوری آذربایجان برای ثبت آلات موسیقی،روش ها،سبک ها و کلام موسیقی رایج در دو طرف رودخانه ارس اقدامات گسترده و منسجمی را در یونسکو بعمل آورده و توانسته است ۱۳ سال پیش تمامی روش های سنتی در ساخت و همچنین نوازندگی و اجرای ساز تار را به نام خود در فهرست میراث فرهنگی ناملموس بشریت به ثبت برساند.همچنین در سال ۲۰۰۳ میلادی این کشور موسیقی مقامی آذربایجان را در یونسکو به ثبت رساند و بعدها هم موسیقی عاشیقلار و رقص موزون ترکان آذری را به فهرست میراث فرهنگی ناملموس بشریت اضافه کرد.
جمهوری آذربایجان برای ثبت این هنر موسیقیایی زیبای بشری قدم های بلندی در سازمانهای جهانی از جمله یونسکو برداشته و در حفظ و حراست و اشاعه و شناساندن موسیقی آذربایجانی تلاش‌های گسترده ای داشته و حتی برای معرفی و ثبت روش‌های و هنرهای با کلام و بی کلام موسیقی و حتی رقص آذربایجانی که از شاهکارهای موسیقیایی ملل شرق است با کمک های مالی به یونسکو این اهداف را ماهرانه پیش برده است.
