به گزارش یازاکو، رقیه صلحی اظهار داشت: شوری خاک تهدیدی جدی برای کشاورزی در مناطق خشک و نیمه خشک مثل ایران محسوب می‌شود و بیش از ۳۰ درصد از اراضی آبی تحت تأثیر شوری قرار دارند. تنش شوری، به یکی از مهم‌ترین عوامل محدود کننده تولید در بخش کشاورزی و به عنوان یک مشکل زیست محیطی و اقتصادی جدی برای امنیت غذایی کشور تبدیل شده است که موضوع بسیاری از تحقیقات پژوهشی است.
وی افزود: عوامل زیادی بر شوری خاک تأثیرگذار هستند که از جمله می‌توان به نوع آبیاری و نوع کوددهی اشاره کرد که میزان املاح و نمک موجود در آب و برخی کودها تأثیر مستقیمی بر شوری خاک دارد. از عوامل دیگر می‌توان زهکشی ضعیف، تبخیر شدید و کمبود مواد آلی خاک را نام برد. منابع علمی موجود در کشور نشان می‌دهند که تحقیقات به‌زراعی گسترده‌ای در ارتباط با تولید گیاهان زراعی و دارویی در شرایط شور در دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی کشور در حال انجام است.
صلحی یادآور شد: اقدامات مدیریتی مختلفی برای کاهش اثرات مضر تنش شوری بر گیاهان از طریق افزایش دسترسی به عناصر غذایی مانند استفاده از بیوچار به کار گرفته شده است. بنابراین پژوهشی با هدف بررسی پتانسیل بیوچار خالص و غنی‌شده با نانوذرات آهن و منیزیم در بهبود عملکرد و تولید اسانس گیاه بابونه تحت تنش شوری انجام شد. در واقع بیوچار ماده‌ای متخلخل و غنی از کربن است که از تجزیه حرارتی ضایعات کشاورزی در شرایط کمبود و نبود اکسیژن تولید می‌شود. این یک ماده زیستی غیرسمی و اقتصادی است که موجب اصلاح و افزایش حاصلخیزی خاک می‌شود.
وی با اشاره به مهم‌ترین ویژگی بیوچار بیان کرد: می‌توان به حفظ پتانسیل آب گیاه و کاهش تحرک سدیم در خاک اشاره کرد. وقتی که بیوچار با خاک مخلوط می‌شود نقش مهمی را در ماهیت فیزیکی سیستم ازجمله عمق نفوذ ریشه، ساختمان، تخلخل و منافذ خاک ایفا میکند. بیوچار می‌تواند به دلیل افزایش عمق مؤثر و در دسترس قرار دادن آب و هوا در منطقه ریشه بر رشد گیاه تأثیر مستقیم داشته باشد. همچنین استفاده از عناصر غذایی به شکل نانوذرات با بهبود دسترسی به آب و مواد مغذی موجب افزایش ظرفیت فتوسنتزی گیاه می‌شوند که این هم منجر به افزایش رشد، عملکرد و مقاومت گیاه در برابر تنش‌هایی مانند شوری می‌شود.
محقق مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی خاطرنشان کرد: یکی از مزایای استفاده از عنصر به شکل نانو، کاهش هدر رفت عناصر غذایی و افزایش اثربخشی این نانوذرات هست. هدف از کاربرد منیزیم و آهن در این تحقیق نیز به این دلیل بوده است که در اراضی شور گیاه معمولاً با کمبود این عناصر مهم مواجه است که این عناصر در ساختار آنزیم‌ها، ماکرومولکول‌ها و سنتز کلروفیل‌ها نقش اساسی ایفا می‌کنند. بنابراین ما در این پژوهش با استفاده از یک روش نوآورانه، بیوچار درخت انار (۲۵ گرم در کیلوگرم خاک) و نانوذرات (۱۰ میلی مولار) را با یکدیگر ترکیب کرده و اثرات بیوچار خالص و بیوچار غنی‌شده با نانوذرات آهن و منیزیم را روی عملکرد و تولید اسانس گیاه بابونه تحت تنش شوری بررسی کردیم. نتایج این پژوهش نشان داد که بیوچارهای خالص و به‌ویژه غنی‌شده با محدود کردن سمیت نمک، تجمع سدیم را کاهش داده و در دسترس بودن مواد مغذی، کلروفیل برگ، رشد گیاه و درصد و عملکرد اسانس را بهبود می‌بخشند.
صلحی با اشاره به اهمیت پژوهش فوق گفت: نکته مهم دیگر در این پژوهش ویژگی گیاه پالایی بابونه در شرایط شوری خاک است که این گیاه سدیم اضافی را در ریشه و اندام هوایی خود انباشته میکند که اگر هدف تولید اسانس از این گیاه باشد شرایط شور برای کشت چنین گیاهانی مناسب است چون سدیم نمی‌تواند وارد اسانس گیاهان دارویی شود، اما می‌تواند در ریشه ها و اندام هوایی انباشته شود.
وی ادامه داد: به این ترتیب پس از تولید یک محصول سالم با ارزش دارویی بالا، بقایای گیاهی را می‌توان به دور از منطقه تولید منتقل کرد که این یک استراتژی موثر برای گیاه پالایی در خاک‌های شور و آلاینده در سراسر جهان است. بنابراین، بیوچار خالص و به‌ویژه نانوذرات مبتنی بر بیوچار به‌عنوان اصلاح‌کننده مناسب خاک برای افزایش حاصلخیزی خاک و عملکرد گیاه در شرایط استرس‌زا پیشنهاد می‌شوند.
