به گزارش واحد ترجمه پایگاه خبری یاز اکو به نقل از آپا، فائق محمودوف گزارشی تحلیلی در این خصوص در این خبرگزاری منتشر کرده است.
فهرست
فرمت ابوظبی: مرحله‌ای جدید در روابط سیاسی آذربایجان و ارمنستان
انتخاب ابوظبی به‌عنوان محل مذاکرات مستقیم دوجانبه تصادفی نیست. مهم‌ترین دلیل آن این است که امارات هیچ منفعت خاصی در این مسئله ندارد، نقش جانبداری از هیچ طرفی را ایفا نمی‌کند، کشوری دوست با آذربایجان است و در عین حال روابط خوبی با ارمنستان نیز دارد.
می‌توان دیدار ابوظبی را نقطه عطفی تاریخی دانست. تماس مستقیم دوجانبه بدون حضور هیچ واسطه‌ای، تأییدی عملی بر موضع دیرینه آذربایجان است: صلح در چارچوب منطقه‌ای از طریق گفت‌وگوی مستقیم و شفاف، ممکن است. این دیدار همچنین نشانگر اراده کشورهای منطقه برای تعیین سرنوشت خودشان است. آذربایجان منافع ملی خود را تنها در مسیر سیاسی تعیین‌شده از سوی خود دنبال می‌کند و با حذف تأثیرات دست‌کاری‌کننده میانجی‌ها، روند صلح را بر اساس اراده حاکمیتی خود شکل می‌دهد. این همچنین پیامی روشن برای ارمنستان است: دوران بازی‌های غیرصادقانه در پای میز مذاکره به پایان رسیده؛ اکنون زمان سیاست واقعی و مسئولیت‌پذیری متقابل است.
از فضای بی‌اعتمادی تا گفت‌وگوی همراه با اعتماد
پنهان نیست که نیروها و محافل خاصی وجود دارند که می‌خواهند روند صلح در منطقه را مختل کرده و بذر بی‌اعتمادی میان طرف‌ها بپاشند. در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی، گروه‌هایی وجود دارند که علاقه‌ای به شکل‌گیری ثبات بلندمدت ندارند. آن‌ها با ابزارهای مختلف از جمله دست‌کاری اطلاعات، فشارهای دیپلماتیک، تحریکات و یا ایجاد بی‌ثباتی داخلی، تلاش می‌کنند روند را کند کنند.
هم آذربایجان و هم ارمنستان به‌خوبی می‌دانند که چه نیروهایی در پشت این اقدامات هستند. از این منظر این‌که ایروان این‌بار از تأثیر این نیروها دوری کرده و موضعی واقع‌گرایانه و سازنده اتخاذ کرده و با رویکردی باز به طرح صلح ارائه‌شده از سوی آذربایجان نگاه می‌کند، اقدامی مثبت به شمار می‌رود.
فرمت ابوظبی در واقع نشان داد که تز “بدون واسطه‌گری ممکن نیست” که سال‌ها به طرفین القا می‌شد، با شکست مواجه شده است. مزیت این فرمت در این است که مذاکرات در فضایی صمیمانه‌تر صورت می‌گیرد. طرفین می‌توانند دیدگاه‌های خود را بدون تأثیر طرف سوم، به‌صورت شفاف و مستقیم به یکدیگر منتقل کنند. چنین مذاکراتی همچنین اثربخشی روند را افزایش می‌دهد.
این دیدار بار دیگر ثابت کرد که برای عادی‌سازی روابط میان باکو و ایروان، حضور طرف‌های سوم – به‌ویژه آن‌هایی که روند را به ابزاری برای منافع ژئوپلیتیکی خود تبدیل می‌کنند – ضروری نیست.
دیپلماسی بدون واسطه و تغییر اقتصادی در دستورکار صلح
موفقیت فراخوان “گفت‌وگوی مستقیم” که آذربایجان مدت‌هاست مطرح می‌کرد، نتیجه سیاست مستقل و اصول‌گرای رسمی آذربایجان است.
هرچند در این دیدار امضای هیچ سندی پیش‌بینی نشده بود، اما محتوای آن گامی مهم در مسیر توافق صلح محسوب می‌شود. دیدار ابوظبی، به‌ویژه از منظر رفع اختلافات موجود و شکل‌گیری درک‌های مشترک، مرحله‌ای حائز اهمیت به شمار می‌رود.
انتظار می‌رود که یکی از موضوعات اصلی مذاکرات، دالان زنگه‌زور باشد. این دالان نه تنها اتصال زمینی آذربایجان به نخجوان را تأمین می‌کند، بلکه فرصت‌های گسترده‌ای برای ادغام اقتصادی و همکاری‌های لجستیکی در منطقه ایجاد می‌نماید. برای آذربایجان، این پروژه اهمیت اصولی در اجرای تعهدات مندرج در بیانیه ۱۰ نوامبر ۲۰۲۰ و گشایش مسیرهای ارتباطی در منطقه دارد. برای ارمنستان نیز این دالان، فرصتی نادر برای خروج از انزوا و پیوستن به زنجیره‌های تجاری منطقه‌ای است. از این منظر بررسی دالان زنگه‌زور در پای میز مذاکره با اراده سیاسی واقعی و نزدیک‌شدن طرفین به نقاط تفاهم، قابل ارزیابی مثبت است.
فرمت منطقه‌ای جدید شکل‌گرفته به ابتکار آذربایجان
دیدار ابوظبی نشان می‌دهد که طرفین خواهان تعیین آینده مذاکرات بر اساس دستورکار سیاسی خود هستند.
این پایه‌گذار قالبی است که با رهایی روند صلح از تأثیرات خارجی، می‌تواند نتایجی پایدار و واقعی به همراه داشته باشد.
اگر این مدل حفظ شود و گفت‌وگوی مستقیم میان طرفین ادامه یابد، نه تنها بین دو کشور، بلکه در کل منطقه به برقراری صلح پایدار کمک خواهد کرد. هرچه ارمنستان زودتر ابتکارات صلح آذربایجان را پذیرفته و به توافقات مشخصی دست یابد، گذار به مرحله جدیدی از توسعه اقتصادی و اجتماعی در منطقه زودتر تحقق خواهد یافت. و این تنها می‌تواند ثبات و همکاری را برای منطقه به ارمغان آورد.