یازاکو، جعفر ساعی‌نیا _ توسعه روابط تجاری با همسایگان، یکی از سریع‌ترین، کم‌هزینه‌ترین و پایدارترین روش‌های رشد اقتصادی برای کشوری چون ایران است؛ کشوری که از نظر ژئوپلیتیکی در یکی از راهبردی‌ترین نقاط جهان قرار دارد و با ۱۵ کشور مرز زمینی یا آبی دارد. در میان این کشورها، دو همسایه مهم یعنی ترکیه و جمهوری آذربایجان از جایگاهی ویژه برخوردارند، هم به دلیل اشتراکات فرهنگی، زبانی و مذهبی و هم به‌خاطر پیوندهای ترانزیتی، انرژی و بازار مصرفی گسترده.
با این حال، نقش و کارکرد اتاق‌های مشترک بازرگانی ایران-ترکیه و ایران-آذربایجان در حد ظرفیت واقعی آن‌ها نیست. این نهادها که باید به‌عنوان بازوی تخصصی بخش خصوصی در تسهیل تجارت و دیپلماسی اقتصادی عمل کنند، در عمل به تشریفاتی محدود شده‌اند که بیشتر در قالب دید و بازدیدهای نمادین، برگزاری چند نشست یا انتشار بیانیه‌ها خلاصه می‌شوند.
در شرایطی که ترکیه سال ۲۰۲۴ را با تولید ناخالص داخلی ۱.۳ تریلیون دلار آمریکا سپری کرد و جمهوری آذربایجان با ذخایر عظیم انرژی، می‌توانند دو شریک تجاری مهم برای ایران باشند، عدم فعال‌سازی کامل ظرفیت اتاق‌های مشترک به یک فرصت‌سوزی آشکار تبدیل شده است. این در حالی است که شمال‌غرب ایران، به‌ویژه استان‌های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و اردبیل، به‌خاطر هم‌مرزی با این کشورها، به‌طور بالقوه می‌توانند به قطب صادرات غیرنفتی، لجستیک منطقه‌ای، و مبادلات تجاری بدل شوند.
مزایای توسعه تجارت با ترکیه و آذربایجان برای اقتصاد کشور متعدد است:
۱. دسترسی به بازارهای بزرگ‌تر: ترکیه به‌عنوان پلی به بازار اروپا و آذربایجان به‌عنوان مسیر اتصال به قفقاز و آسیای میانه عمل می‌کنند.
۲. کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل: هم‌مرزی و وجود زیرساخت‌های نسبی ترانزیتی، موجب کاهش هزینه مبادلات می‌شود.
۳. تنوع در صادرات غیرنفتی: صنایع غذایی، مصالح ساختمانی، محصولات پتروشیمی، ماشین‌آلات، خدمات فنی و مهندسی ایران قابلیت نفوذ جدی به این دو بازار را دارند.
۴. ارزآوری و اشتغال‌زایی در شمال‌غرب: رونق تجارت مرزی می‌تواند به اشتغال‌زایی گسترده در شهرهایی مانند تبریز، ارومیه، جلفا، پلدشت و پارس‌آباد منجر شود.
با این وجود، عدم انسجام در سیاست‌گذاری، ضعف هماهنگی میان دستگاه‌های اجرایی، کم‌تحرکی بخش خصوصی، و بی‌برنامگی در اتاق‌های مشترک موجب شده است تا نقش این نهادها در عمل بسیار محدودتر از آن چیزی باشد که اقتصاد ایران نیاز دارد.
امروزه کشورهایی که به دنبال رشد اقتصادی پایدار هستند، از تمامی ابزارهای دیپلماسی اقتصادی بهره می‌گیرند. اتاق‌های مشترک، اگر از حالت نمادین خارج شده و به جایگاهی واقعی در سیاست‌گذاری، شبکه‌سازی، حل موانع صادرات و جذب سرمایه خارجی برسند، می‌توانند یکی از مهم‌ترین پل‌های توسعه تجارت منطقه‌ای ایران باشند.