به گزارش واحد ترجمه پایگاه خبری یاز اکو به نقل از آنادولو، تجارت جهانی به ارزش ۲۴ تریلیون دلار با تصمیم دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا مبنی بر اعمال تعرفه‌های گمرکی اضافی بر ۱۸۲ کشور در چارچوب روند جدیدی که در ۲ آوریل ۲۰۲۵ با هدف شکل‌دهی مجدد به اقتصاد آمریکا، بستن کسری بودجه و ایجاد تعادل در تراز تجاری آغاز شد، دچار شوک شد و این وضعیت آغاز روند جدیدی را در تجارت جهانی به دنبال داشت. در ابتدا تصمیم به اعمال تعرفه‌های اضافی تنها بر مکزیک، کانادا و چین اعمال شد، اما سپس گسترش یافت و ۱۸۲ کشور را در برگرفت.
فهرست
تعرفه‌های گمرکی به عنوان روشی برای مذاکره
تصمیمات اتخاذ شده توسط ترامپ با هدف وادار کردن کشورهای مربوطه به مذاکره اعمال می‌شود؛ نرخ‌های تعرفه گمرکی همانطور که در مورد چین دیده شد، گاهی افزایش یافت و مانند مورد اتحادیه اروپا گاهی نیز به تعویق افتاد. اگرچه ترامپ گهگاه اظهارات متفاوتی را بیان می‌کند که به نظر متناقض می‌آیند، اما او همچنان در مسیر طرح اولیه‌اش پیش می‌رود.
ترامپ ابتدا با افزایش تنش با چین فضا را کمی متشنج کرد. اما پس از چند دور مذاکره مشکل تعرفه‌ای موجود با چین را کاهش داد و به توافقی هرچند غیردائم دست یافت. از این طریق آمریکا با دستیابی به توافق با بزرگترین رقیب تجاری خود در جهان هم خود را آسوده کرد و هم راه حل جایگزینی را به سایر کشورها نشان داد.
این دو پیشتاز بزرگ تجاری که تجارت جهانی را شکل می‌دهند و در رتبه اول قرار دارند، با افزودن ژاپن به این اتحاد آن را در راستای شکل‌دهی مجدد به تجارت جهانی گسترش دادند. این دو کشور که تقریباً ۳۵ تا ۴۰ درصد از تجارت جهانی را تشکیل می‌دهند، سومین کشور فناوری شرق دور را به حلقه خود اضافه کردند.
ایالات متحده در ازای تعرفه گمرکی ۱۵ درصدی بر محصولات ژاپنی سرمایه‌گذاری‌های ژاپنی به ارزش ۵۵۰ میلیارد دلار موجود در آمریکا را تضمین کرده و توکیو نیز در مقابل موافقت کرده است که بازار ژاپن را برای خودرو، وانت، برنج و تعدادی دیگر از محصولات کشاورزی و محصولات فرعی مختلف به روی آمریکا باز کند. از این طریق ترامپ گام مهم دیگری را در روند آغاز شده خود برداشت. احتمالاً در آینده نزدیک بسیاری از کشورهای شرق دور از این توافق تجاری بین ژاپن و آمریکا تبعیت خواهند کرد.
سازش بین آمریکا و اتحادیه اروپا
کشورهایی که هنوز روند توافق تجاری با آمریکا را آغاز نکرده‌اند، در مواجهه با این وضعیت مجبور به ارزیابی مجدد شده‌اند. این توافق حاصله مانند سایر کشورها، اتحادیه اروپا را نیز تا حدی نگران و دستپاچه کرده است.
اتحادیه اروپا در ابتدا با ایستادگی در برابر آمریکا یک روند مذاکره مستقیم را طراحی کرده و لیستی از تعرفه‌های متقابل به ارزش ۹۳ میلیارد یورو را آماده کرده بود، اما کشورهای عضو نتوانستند بر سر این لیست به توافق برسند. این کشورها با در نظر گرفتن خسارات احتمالی که لیست تعرفه‌های متقابل می‌تواند به تجارت جهانی و اتحادیه اروپا وارد کند، عمدتاً بر لزوم ترجیح راه حل مصالحه اصرار داشتند.
دستیابی آمریکا به توافق ابتدا با چین و سپس با ژاپن تا حدی کشورهای عضو اتحادیه اروپا را نگران کرد و در نتیجه اتحادیه اروپا مجبور شد یک روند مذاکره سازنده‌تر را در برابر آمریکا دنبال کند. در واقع در روز یکشنبه ۲۷ ژوئیه ترامپ و اورسولا فن در لاین رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا پس از مذاکراتی بسیار طولانی و دشوار در شمال اسکاتلند توافق و سازش متقابل را اعلام کردند. اتحادیه اروپا با پذیرش اعمال تعرفه گمرکی ۱۵ درصدی آمریکا بر محصولات اروپایی عدم قطعیت را از بین برد.
مقامات پس از توافق اظهار داشتند که بد را از بدتر ترجیح داده‌اند، در غیر این صورت اتحادیه اروپا مشمول تعرفه گمرکی ۳۰ درصدی می‌شد. اگرچه برخی از محافل در اتحادیه اروپا این توافق را پیروزی برای ترامپ می‌دانند، اما اتحادیه اروپا موقتاً از یک وضعیت منفی که می‌توانست هم تجارت جهانی و هم تجارت اتحادیه اروپا را به هرج و مرج بکشاند، با بزرگترین بازار خود یعنی آمریکا جلوگیری کرده است. در روند توافق با اتحادیه اروپا‌نباید تأثیرات توافق ترامپ با چین و ژاپن که به صورت بسیار برنامه‌ریزی شده امضا شده بود و فشاری که بر اتحادیه اروپا وارد کرد، نادیده گرفته شود.
اگرچه این تحول به نظر می‌رسد موانع پیش روی تجارت اتحادیه اروپا و جهان را از بین برده است، اما در آینده نزدیک احتمال ماندگاری این موضوع در دستور کار و بروز بازتاب‌های مختلف آن وجود دارد.
ویژگی مشترک بلوک‌های آمریکا-چین و آمریکا-ژاپن دستیابی به سطح بالایی از پیشرفت در زمینه‌هایی مانند خودروهای الکتریکی، فناوری اطلاعات، صنعت دفاعی و هوش مصنوعی است که قادر به هدایت تجارت جهانی هستند. همچنین نباید این واقعیت را نادیده گرفت که آنها در این زمینه‌ها با اتحادیه اروپا نیز در رقابت هستند.
این موضوع را باید به عنوان یک مشکل مشترک بین آمریکا و اتحادیه اروپا نیز در نظر گرفت. بنابراین توافق حاصله در آینده نزدیک و آرام شدن موقتی مذاکرات تجاری بی‌پایان بین اتحادیه اروپا و ایالات متحده آمریکا که از گذشته ادامه داشته است، می‌تواند نشانه‌ای برای امکان ایجاد رویکردها و سازوکارهای مشترک جدید در برابر بلوک شرق نیز باشد.
از دیدگاه اتحادیه اروپا، آمریکا با جمعیتی نزدیک به ۵۰۰ میلیون نفر با توانایی مصرف بالا بازاری بزرگ و غیرقابل چشم‌پوشی است. همچنین ممنوعیت‌های قطعی اتحادیه اروپا در برابر برخی محصولات آمریکایی، ممنوعیت بی‌چون و چرای ورود شیر و فرآورده‌های شیری و محصولات تراریخته به اتحادیه اروپا، رقابت ایرباس-بوئینگ و مذاکرات مربوط به نوشیدنی‌های الکلی از جمله موضوعات جدی و مداوم بحث‌های تجاری بین آمریکا و اتحادیه اروپا هستند. هنگامی که فناوری خودروهای الکتریکی و محصولات هوش مصنوعی که اخیراً توسعه یافته‌اند را نیز به این موارد اضافه می‌کنیم، می‌توان گفت که اتحادیه اروپا با این توافق، موقتاً از یک بن‌بست تجاری بزرگ احتمالی جلوگیری کرده است.
تأثیرات احتمالی بر ترکیه
اگرچه این روند مستقیماً بر صادرات ترکیه تأثیر نمی‌گذارد، اما بازتاب‌های آن بر صادرات ترکیه نیز اجتناب‌ناپذیر است. در ابتدا تدابیر اتخاذ شده توسط اتحادیه اروپا به ویژه در برابر محصولات چینی از جمله خودروهای الکتریکی، ترکیه را از نظر سرمایه‌گذاری به کشوری جذاب برای ورود آسان‌تر چین به بازار اتحادیه اروپا (با عبور از موانع مالیاتی و سایر موانع فنی) تبدیل کرده بود. شرکت‌های بزرگ خودروسازی چینی به طور جدی به دنبال سرمایه‌گذاری بودند و برخی از آنها روند سرمایه‌گذاری را نیز آغاز کرده بودند. در این راستا جذابیت ترکیه از نظر سرمایه‌گذاری و روابط تجاری افزایش یافته بود.
توافق حاصله بین آمریکا و اتحادیه اروپا به چین کمک خواهد کرد تا موضعی شفاف‌تر اتخاذ کند. اما از هم اکنون می‌توان پیش‌بینی کرد که روند آتی امکان تحولات مثبت‌تری را برای ترکیه فراهم خواهد کرد و شرایط سرمایه‌گذاری در ترکیه را تسریع خواهد کرد. توافق آمریکا-اتحادیه اروپا را این بار باید به عنوان موضوع ارزیابی جدید و جداگانه برای کشورهای شرق دور مانند چین-ژاپن در نظر گرفت.
در این راستا توانایی ترکیه برای پیگیری دقیق تحولات و تبدیل موقعیت پل ارتباطی بین شرق و غرب با هر دو طرف به ارزش افزوده بیشتر تقویت شده است. با این حال پیگیری دقیق روند و لزوم اتخاذ موضع تجاری مثبت در برابر هر دو طرف تا حد امکان باید به عنوان یک پیش‌شرط در نظر گرفته شود.
با رویکردی متفاوت ترکیه باید روند آتی را با اتحادیه اروپا که در چارچوب توافق اتحادیه گمرکی تا حدی در همان سیستم تجاری قرار دارد با دقت بسیار زیادی پیش ببرد. به همین ترتیب حمایت هر دو شریک تجاری بزرگ ما یعنی آمریکا و اتحادیه اروپا از تداوم تجارت با رویکردی منطقی و پایدار مهم است. در نتیجه این توافق مثبت بین آمریکا و اتحادیه اروپا در هر صورت جذابیت ترکیه را افزایش خواهد داد؛ به ویژه تأثیری ایجاد خواهد کرد که سرمایه‌گذاری‌ها از چین و سایر کشورهای شرق دور به سمت ترکیه را معنادارتر و قوی‌تر سازد. به همین دلیل ترکیه باید روند مذاکرات تجاری آمریکا-اتحادیه اروپا را با دقت زیادی دنبال کند، فرصت‌های مشارکت احتمالی را ارزیابی کند و در توسعه استدلال‌های جدیدی که این موضع را تقویت می‌کند، رویکردی مؤثر داشته باشد.