به گزارش یازاکو، محمدابراهیم زارعی روز شنبه در جلسه شورای راهبردی ربع رشیدی در تبریز، افزود: جایگاه کهن شهر تبریز در تاریخ ایران روشن و خدشه‌ناپذیر است و این شهر در معماری و هنر، نقشی تمدن ساز ایفا کرده و مردمان آن همواره در برابر سلطه بیگانگان ایستادگی کرده و هرگز تسلیم نشده اند.
وی با بیان اینکه شهامت و فداکاری مردم تبریز نه فقط در تاریخ مکتوب، بلکه در لایه‌های باستان‌شناسی نیز قابل ردیابی است، اظهار کرد: ما امروز آثار این مقاومت را در جریان کاوش‌های ربع رشیدی مشاهده و مستند می‌کنیم.
زارعی ربع رشیدی را گوهری منحصر به فرد در پیوند میان دانش، فرهنگ و معماری دانست و خواستار مدیریت علمی، دقیق و آینده‌نگرانه برای این پایگاه تاریخی شد.
وی با تاکید بر لزوم برخورد علمی و راهبردی با مجموعه ربع رشیدی، ادامه داد: در این خصوص کوچکترین کوتاهی پذیرفتنی نیست و ما نیازمند تدوین یک پلان مدیریت باستان‌شناسی دقیق و چندلایه هستیم که حفاظت، تأسیسات زیربنایی، مسیرهای دسترسی، نورپردازی و گردشگری‌پذیری را با رعایت کامل ملاحظات میراثی پوشش دهد.
زارعی حفاظت از کاووش‌های مجموعه ربع رشیدی را ضروری دانست و گفت: همزمان با اجرای فصل‌های کاووشی باید برنامه حفاظتی پسینی نیز در این محوطه تدوین شود و آثار فاخری که در مجموعه وجود دارد، مستلزم راه‌اندازی کارگاه مرمت دائمی و تخصصی است که در این مسیر نقش دانشگاه هنر اسلامی تبریز بسیار ارزشمند و همکاری آنها شایسته تقدیر است.
وی یادآور شد: باید در تدوین برنامه سالانه با چشم‌انداز چند ساله همراه پایگاه باشیم و برنامه‌ای جامع که سرعت عمل را افزایش دهد و با انسجام علمی اجرایی شود، بسیار لازم و اجتناب ناپذیر است و بدون تردید از این پس دفتر پایگاه ربع رشید از پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری حمایت خواهد دید.
زارعی اضافه کرد: ما اعتقاد داریم تبریز باید به پایگاهی مرجع در شمال غرب کشور و منطقه قفقاز تبدیل شود، چون نقشی که می‌تواند حتی در پروژه‌های مرمت و باستان‌شناسی شرق ترکیه، آذربایجان و ارمنستان ایفا کند، بی مانند و تأثیرگذار است.
وی با اشاره به اینکه خواجه رشیدالدین فضل‌الله همدانی دو میراث یگانه برای ایران امروز به جای گذاشته است، گفت: این میراث یکی تدوین جامع‌التواریخ نخستین تاریخ جهانی در تمدن اسلامی و دیگری تأسیس یک شهر دانشگاهی یعمی ربع رشیدی است که از سراسر جهان اسلام استاد و دانشجو جذب می‌کرد و این مدل تمدنی بی‌نظیر است و ما وظیفه داریم تا با نهایت توان از آن حفاظت کنیم.
رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری تعیین حریم جدید و حفاظت هوشمندانه در مجموعه ربع رشیدی را بسیار مهم و ضروری خواند و گفت: یکی از اولویت‌های ما تصویب عرصه و حریم جدید برای این محوطه است.
زارعی ادامه داد: در این راستا باید یک بانک داده جامع از کاوش‌ها و داده‌ها ایجاد شود، داده‌هایی که نه‌تنها برای پژوهشگران بلکه برای بازدیدکنندگان نیز به شکلی قابل فهم نمایش داده شوند.
بر اساس این گزارش، محوطه تاریخی ربع رشیدی که از آن به عنوان نخستین دانشگاه بین المللی جهان یاد شده و قدیمی ترین موقوفه ایران است، در قرن هشتم هجری قمری به دستور خواجه رشیدالدیـن فضل الله همدانی ساخته شد و به همین علت این شهرک را رشیدیه یا ربع رشیدی نامیدند که در زمان حاضر به جز چند بنای فرو ریخته متعلق به دوره صفویه، چیز دیگری از آن همه عظمت و زیبایی باقی نمانده است.
هم اکنون تپه ای گردمانند در قسمت شمال شرقی تبریز و در دامنه کوه سرخ و سر به فلک کشیده عینـالی ( عون بن علی ) و در انتهای خیابان عباسی به چشم می خورد که حدود ۷۰۰ سال پیش شهرکـی زیبا و باشکوه، دارای ۳۵ هزار واحد مسکونی و یکهزار و ۵۰۰ مغازه و حمام بهداشتی و کارخانه های نساجی، رنگرزی، کاغذسازی و ضرب سکه بود و جمعیتی بالغ بر ۱۵۰ هزار نفر در آن سکونت داشتند.
این شهرک دانشگاهی در نوع خود بی نظیر و منحصر به فرد در سطح جهان و به عنوان یک مرکز علم، صنعت، پرورش طبیبان و دانشمندان زبانزد تاریخ نویسان بود.
محوطه باستانی و کاوشگاه ربع رشیدی با شماره ۹۴۳ در سال ۱۳۵۴ شمسی در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است و آنچه که امروز از این اثر ملی مشاهده می‌شود، بخشی از بازمانده‌های مجموعه ابواب البرّ ایلخانی خواجه رشیدالدین فضل الله همدانی مربوط به قرن هشتم و نیز بقایایی از یک قلعه متعلق به اواخر قرن دهم و اوایل قرن یازدهم هجری است که بنا به گفته کارشناسان، کاوشگاه ربع رشیدی بیشتر به لحاظ مجموعه ابواب‌البرّ رشیدی روزگار خواجه رشیدالدین در عالم اسلام اشتهار دارد.