یازاکو، جعفر ساعی‌نیا _ اورمیه، مرکز استان آذربایجان غربی و یکی از کانون‌های مرزی و راهبردی ایران در شمال‌غرب، با وجود جمعیت میلیونی و عملکرد منطقه‌ای پررنگ، هنوز به صورت رسمی به عنوان کلان‌شهر شناخته نشده است. این عدم شناسایی رسمی، در حالی است که بسیاری از شاخص‌های جمعیتی، اقتصادی و جغرافیایی اورمیه با کلان‌شهرهای دیگر کشور قابل مقایسه است. اما در نبود عنوان رسمی کلان‌شهری، او میه از بسیاری حقوق توسعه‌ای، مالی و نهادی محروم مانده است.
بر اساس قوانین و مقررات برنامه‌های توسعه کشور، کلان‌شهرها از مزایای مشخصی نظیر بودجه مستقل، دسترسی به اوراق مشارکت، یارانه حمل‌ونقل، قیر رایگان، تسهیلات بازآفرینی بافت‌های فرسوده و مشوق‌های سرمایه‌گذاری برخوردار هستند. اما اورمیه، با وجود اینکه طبق برآوردهای رسمی و جمعیت حومه‌ای، از آستانه یک میلیون نفر گذشته، همچنان در این لیست قرار نگرفته است.
ارومیه نه‌تنها مرکز استان آذربایجان غربی بلکه دروازه ارتباطی مهم ایران با ترکیه و عراق و نقطه تقاطع شبکه‌های حمل‌ونقلی شمال‌غرب کشور است. این شهر در موقعیتی مرزی و پرتنش قرار دارد که به‌طور طبیعی نیازمند توجه مضاعف در حوزه زیرساخت، امنیت اقتصادی، و انسجام اجتماعی است. با این حال، نبود نگاه راهبردی از سوی دولت‌های مختلف باعث شده اور میه در سایه کلان‌شهرهای شناخته‌شده‌ای چون تهران، مشهد، اصفهان و شیراز قرار گیرد.
به گفته یکی از اعضای شورای شهر اورمیه، «محرومیت از عنوان کلان‌شهری نه‌تنها ما را از منابع بودجه‌ای بازمی‌دارد، بلکه توان چانه‌زنی ما در سیاست‌های ملی را نیز کاهش می‌دهد. این یک نوع حذف خاموش از روند توسعه کشور است.»
کمبود بودجه، توسعه ناقص
در بودجه ۱۴۰۴ شهرداری اورمیه، مشخص شده که این شهر از منابعی چون جرایم رانندگی، قیر رایگان، سهم حمل‌ونقل عمومی و یارانه خدمات شهری تقریباً بی‌بهره است. نبود عنوان کلان‌شهری، مانع دسترسی به بسیاری از خطوط اعتباری و مشارکت‌های توسعه‌ای شده است. در نتیجه، پروژه‌های شهری مانند مترو، نوسازی بافت فرسوده، یا احداث پایانه‌های مدرن به‌کندی پیش می‌روند یا اساساً کلید نمی‌خورند.
شهردار اورمیه نیز در جلسه شورای برنامه‌ریزی استان گفته: «اگر اورمیه کلان‌شهر تلقی می‌شد، دست ما برای اجرای پروژه‌های زیرساختی بسیار بازتر بود. اکنون برای آسفالت معابر، توسعه ناوگان، یا حتی بازآفرینی شهری، باید به دنبال بودجه‌های قطره‌چکانی باشیم.»
بسیاری از سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی در بررسی فرصت‌های سرمایه‌گذاری، ابتدا به کلان‌شهرهایی با طرح جامع مدرن، شبکه حمل‌ونقل گسترده و مشوق‌های ویژه نگاه می‌کنند. نبود عنوان کلان‌شهر برای اورمیه، به‌ویژه در پروژه‌هایی مانند شهرک‌های خدماتی، لجستیکی، یا مراکز تجاری بزرگ، تأثیر مستقیمی بر میزان تمایل سرمایه‌گذاران دارد.
به گفته یکی از اساتید دانشگاه اورمیه، «نقش مرزی و جمعیت جوان این شهر می‌تواند اورمیه را به قطب صادراتی و تولیدی شمال‌غرب کشور تبدیل کند؛ اما بدون ابزار نهادی و قانونی مثل عنوان کلان‌شهر، این پتانسیل فقط در حرف باقی می‌ماند.»
مطالبه‌ای عمومی و به‌حق
در سال‌های اخیر، بارها شورای شهر، نمایندگان مجلس، و امام جمعه اورمیه خواستار رسیدگی جدی به این مطالبه شده‌اند. این خواسته، نه یک امتیاز سیاسی، بلکه یک مطالبه توسعه‌ای بر مبنای واقعیت‌های جمعیتی، جغرافیایی و امنیتی اورمیه است. اصلاح این وضعیت، نه لطفی از سوی دولت، بلکه یک حق قانونی برای شهری است که سال‌هاست بی‌صدا در حاشیه سیاست‌گذاری ملی قرار گرفته است.