یازاکو، جعفر ساعینیا_ خوی، دومین شهر بزرگ آذربایجان غربی، این روزها با انبوهی از گلایههای مردمی همراه است. یکی از مهمترین موضوعاتی که شهروندان بر آن تأکید میکنند، مسئله آب است. سد آغچای اگرچه در نزدیکی خوی قرار دارد، اما بنا به طرحهای وزارت نیرو، آب آن عمدتاً برای دشتهای قرهضیاءالدین و نازک تعریف شده و سهمی برای تأمین آب شرب یا توسعه کشاورزی خوی در نظر گرفته نشده است. در نتیجه، این شهر همچنان وابسته به صدها حلقه چاه زیرزمینی است؛ موضوعی که برای مردم بهعنوان «بینصیب ماندن از حقآبه» معنا پیدا کرده است.
در حوزه صنعت، خوی هرچند چند شهرک صنعتی کوچک دارد و اخیراً پروژههایی مانند شهرک تخصصی مبل کلنگزنی شده، اما به باور مردم هنوز از صنایع بزرگ و سرمایهگذاریهای پیشران بیبهره است. همین کمبود فرصتهای شغلی و ضعف در ایجاد جذابیت اقتصادی، یکی از دلایل اصلی مهاجرت پررنگ جوانان این شهر به مراکز دیگر یا حتی خارج از کشور شده است؛ مسئلهای که در پژوهشهای دانشگاهی نیز بهعنوان «روند نگرانکننده» ثبت شده است.
بافت شهری خوی هم دستمایه گلایههای فراوان است. خیابانهای باریک، محلات قدیمی و فرسوده، و کمبود فضاهای مناسب شهری سبب شده کیفیت زندگی در مرکز شهر پایین بیاید. برنامههای بازآفرینی و مسیرگشایی اگرچه در جریان است، اما برای شهری با این وسعت و جمعیت، هنوز ناکافی بهنظر میرسد. بسیاری از شهروندان میگویند «مکانیابی و طراحی شهری» در گذشته ضعیف بوده و امروز هزینههای زیادی برای اصلاح آن باید پرداخت شود.
موقعیت مرزی خوی، که نزدیکترین راه زمینی ایران به شهر وان ترکیه است، به جای اینکه یک مزیت اقتصادی بزرگ باشد، بیشتر به یک حسرت شبیه است. مسیر خوی–رازی همچنان جادهای باریک و تکبانده است و پایانه مرزی رازی نیز زیرساخت کافی ندارد. بازارچه مرزی هم عملاً رشد نکرده و نقش جدی در اقتصاد شهر بازی نمیکند. نمایندگان مجلس بارها وعده دادهاند که خوی را به منطقه آزاد تجاری تبدیل کنند، حتی صحبت از ایجاد نخستین منطقه آزاد مشترک با وان مطرح شد، اما هیچکدام از این وعدهها هنوز رنگ عمل به خود نگرفته است.
در کنار این مسائل، خوی از نظر هویت فرهنگی و نمادهای شهری نیز در وضعیت مطلوبی قرار ندارد. سهم قابلتوجهی از شهر در بافت فرسوده تعریف شده و پروژههای نوسازی هنوز به نتیجهای نرسیدهاند که بتوانند سیمای شهری را تغییر دهند. مردم میگویند شهری با این قدمت تاریخی باید نمادهای فرهنگی و معماری ماندگار داشته باشد، اما آنچه امروز دیده میشود، بیشتر ساختمانهای پراکنده و فاقد هویت است.