به گزارش یازاکو، جعفر ساعی‌نیا_ ماه مهر با تمام شور و شوق خود آغاز شد، اما برای میلیون‌ها دانش‌آموزی که در خانواده‌های ترک، کُرد، عرب، ترکمن، بلوچ و دیگر گروه‌های زبانی ایران بزرگ می‌شوند، یک حلقه گمشده همچنان پابرجاست: آموزش به زبان مادری. در حالی که جهان امروز اهمیت چندزبانگی و احترام به هویت‌های زبانی را پذیرفته، نظام آموزشی ایران همچنان تک‌زبانی را تنها مسیر آموزش می‌داند.
پژوهش‌های روان‌شناسی و علوم تربیتی نشان می‌دهند که زبان مادری نخستین ابزار شکل‌گیری اندیشه، حافظه و خلاقیت کودک است. وقتی کودک به زبان مادری آموزش می‌بیند، فرآیند یادگیری برای او آسان‌تر و طبیعی‌تر است؛ زیرا مغز او بر پایه همان زبان رشد کرده است. به عبارت ساده، زبان مادری پلی است که کودک از طریق آن با جهان مفاهیم و دانش ارتباط برقرار می‌کند. محروم‌کردن کودک از این پل، به‌معنای سخت‌تر کردن مسیر یادگیری و ایجاد شکاف‌های آموزشی است.
از منظر حقوق بشری نیز، آموزش به زبان مادری یک حق بنیادین به‌شمار می‌آید. اسناد بین‌المللی همچون کنوانسیون حقوق کودک و اعلامیه جهانی حقوق زبانی بر این اصل تأکید دارند که هیچ فردی نباید در آموزش از هویت زبانی خود محروم شود. زبان نه‌تنها ابزار ارتباط است، بلکه بخش جدایی‌ناپذیر از فرهنگ، تاریخ و شخصیت هر انسان است. نادیده گرفتن زبان مادری در مدرسه، به‌معنای نادیده گرفتن بخشی از وجود فرد است.
از منظر اجتماعی، آموزش به زبان مادری می‌تواند سرمایه‌ای برای همبستگی ملی باشد. برخلاف تصور رایج، احترام به تنوع زبانی نه‌تنها تهدیدی برای وحدت نیست، بلکه موجب تقویت اعتماد اجتماعی و احساس تعلق به جامعه بزرگ‌تر می‌شود. تجربه کشورهایی مانند کانادا، هند یا سوئیس نشان می‌دهد که چندزبانگی در نظام آموزشی می‌تواند به رشد پایدار، عدالت آموزشی و انسجام اجتماعی منجر شود.
همچنین، تحقیقات دیگری نشان داده‌اند که کودکانی که در سال‌های نخست آموزش به زبان مادری تحصیل می‌کنند، در آینده توانایی بیشتری در یادگیری زبان دوم و سوم خواهند داشت. در واقع، آموزش به زبان مادری به‌جای کاهش توانایی در زبان رسمی کشور، آن را تقویت می‌کند. چراکه پایه‌های شناختی و زبانی کودک محکم‌تر بنا می‌شود و او می‌تواند آسان‌تر به سوی یادگیری زبان‌های دیگر حرکت کند.
با این وجود، در ایران همچنان این مطالبه جدی از سوی خانواده‌ها، فعالان فرهنگی و کارشناسان آموزش بی‌پاسخ مانده است. هر سال مهر که آغاز می‌شود، میلیون‌ها کودک با شوق وارد مدرسه می‌شوند، اما با زبانی مواجه می‌گردند که زبان قلب و خانه‌شان نیست. این فاصله، در بسیاری از موارد به افت تحصیلی، کاهش اعتمادبه‌نفس و حتی ترک تحصیل منجر می‌شود. نظام آموزشی ایران با نگاه علمی و انسانی به این مسئله بپردازد. آموزش به زبان مادری نه یک امتیاز ویژه، بلکه حق طبیعی هر انسان است.
مهر آمده، اما هنوز جای زبان مادری در مدرسه‌ها خالی است؛ و تا زمانی که این خلأ پر نشود، نظام آموزشی ما با یک نقص بنیادین دست‌وپنجه نرم خواهد کرد.