به گزارش یازاکو، شهرستان سرعین در ۲۵ کیلومتری اردبیل واقع شده و روستای کنزق در سه کیلومتری شهر سرعین قرار دارد ، این روستا دارای غارهایی با معماری بی‌نظیر و قدمت تاریخی ۲ هزار و ۵۰۰ سال مربوط به دوره اشکانیان است که در فهرست آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده است.
طبق گفته اهالی، در زلزله سال ۱۳۷۵ روستای کنزق متروکه شده و کنزق جدید در جوار روستای قدیمی شکل گرفته است اما غارهای این محوطه باستانی قابلیت تبدیل به موزه، مجموعه پذیرایی و اقامتی را دارد و اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اردبیل قصد دارد به نورپردازی‌های خاص و آلاچیق و کافی‌شاپ‌هایی در معیار جهانی در محوطه کنزق ایجاد کند.
بر اساس اعلام کارشناسان، ۲۳ غار به عنوان اثر طبیعی ملی در ایران به ثبت رسیده است و معماری صخره‌ای روستای متروکه کنزق که در امتداد شرق و جنوب شرقی دره سرسبز این روستا، روی سنگ‌های رسوبی آهکی و ماسه‌ای متراکم شکل گرفته و توسعه یافته، از آثار برجسته برای تکمیل مطالعات معماری صخره‌ای آذربایجان و ایران محسوب می‌شود.
مشخصه دیگر واحدهای معماری کنزق، فضاهایی به نسبت چهارگوش و دالان‌های راست‌گوشه یا هلالی است که در بخش‌هایی از آنها محفظه‌هایی به صورت طاقچه‌های قوسی برای قرار دادن مشعل و وسایل روشنایی تعبیه شده است.
عملیات کاوش باستان شناسی در روستای کنزق با هدف بررسی و لایه‌نگاری تاریخی با مجوز پژوهشگاه سازمان مرکزی در سال ۹۷ آغاز شد و بازگشایی مدخل‌های ورودی و خروجی غارهای دست کند و به دست آوردن داده‌های باستانی لایه نگاری و نقشه برداری مسیرهای داخلی جهت شناساندن محوطه انجام گرفت.
تبدیل روستای تاریخی به پایگاه ملی
به دنبال عملیات نقشه‌برداری و توپوگرافی منطقه و تهیه طرح جامع مرمت و احیای این اثر تاریخی، روستای کنزق به یکی از سایت‌های تاریخی پربازدید تبدیل شد و طبق اعلام اداره کل میراث فرهنگی ، گردشگری و صنایع دستی استان اردبیل، عملیات توسعه پایگاه ملی روستای تاریخی کنزق به منظور ایجاد زیرساخت‌های گردشگری و تبدیل غارها به کاربری‌های فرهنگی و گردشگری با سرعت و نظارت کامل در حال اجراست.
غارهای کنزق از معماری‌های دستکند حوزه کوه سبلان است و گفته می‌شود این محوطه با بیش از ۴۵ فضای معماری دستکند، یک روستای زیرزمینی با قدمت طولانی در بازه زمانی هزاره اول قبل از میلاد تا دوره ایلخانی است
به همین منظور در سال ۱۴۰۱ بیش از ۲۰ میلیارد ریال اعتبار از وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی برای این پایگاه در نظر گرفته شد و در نهایت غارها به نگین گردشگری و فرهنگی سرعین تبدیل شد و در تکمیل چرخه گردشگری سرعین در کنار آب و هوای مطبوع و ظرفیت آبدرمانی‌ها آماده ارائه خدمات است.
غارهای کنزق از معماری‌های دستکند حوزه کوه سبلان است و گفته می‌شود این محوطه با بیش از ۴۵ فضای معماری دستکند، یک روستای زیرزمینی با قدمت طولانی در بازه زمانی هزاره اول قبل از میلاد تا دوره ایلخانی است و از دوره قاجار دوباره مسکونی شده و خانه‌های خشتی و کاه‌گلی با پوشش چوبی و سقف مسطح با الگو گرفتن از معماری و بافت روستایی مناطق کوهستانی آذربایجان بر روی روستای زیرزمینی ساخته شده است.
به گفته کارشناسان اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اردبیل ، طی چند سال اخیر با صرف ۴۰ میلیارد ریال اعتبار به نسبت اجرای سنگ‌فرش معبر اصلی به اندازه ۷۵۰ متر مربع و معبر ارتباطی فضاهای دستکند، نصب تابلوهای راهنما، کانال‌کشی، بهسازی و آسفالت راه مواصلاتی سرعین به پایگاه ملی کنزق ، تاسیس و تجهیز دفتر پایگاه ملی ، ایجاد نمازخانه، مجتمع خدمات رفاهی و سرویس بهداشتی و تعبیه روشنایی در فضاهای دستکند و آماده‌سازی اولیه برای بازدید گردشگران و مسافران اقدام شد.
فرماندار سرعین با اشاره به وجود قابلیت‌های گردشگری در این شهرستان از جمله مراکز آبگرم و آب درمانی‌های متعدد اظهار کرد: مجموعه تاریخی و باستانی کنزق در نوع خود از معماری‌های بی‌نظیر محسوب می‌شود و بر جذابیت‌های گردشگری این شهرستان افزوده است.
باقر باقرزاده تصریح کرد: این اثر تاریخی بسیار مورد علاقه بازدیدکنندگان و گردشگران قرار می‌گیرد و متاسفانه به حد لازم شناخته نشده و رسانه‌ها باید برای احیا و معرفی ناگفته‌ها و زیبایی‌های تاریخی کنزق محتواهای لازم را تهیه کنند.
او ادامه داد: معرفی روستای تاریخی کنزق سرعین هم از منظر میراث فرهنگی این شهرستان و استان اهمیت دارد و هم از حیث توسعه و رونق گردشگری و راه‌اندازی مشاغل مرتبط با آن برای منطقه مهم است و دستگاه‌های متولی باید در راستای شناساندن و تامین بسترها و امکانات رفاهی برای حضور مسافران و بازدیدکنندگان اقدام کنند.
ارائه طرحی برای معرفی و صیانت از غارهای کنزق سرعین نیز ضروری به نظر می‌رسد، هرچند این غارها رازها و ناگفته‌های بسیار دارد اما ابهام علمی و تاریخی بر جاذبه‌های گردشگری آن افزوده و می‌توان در کنار بررسی‌های علمی، با بسترسازی بیشتر برای بازدید علاقه‌مندان و مسافران از مواهب این میراث فرهنگی برای رونق اقتصاد گردشگری استفاده کرد.
سرعین واقع در ۲۵ کیلومتری غرب اردبیل در دامنه کوه چهار هزار و ۸۱۱ متری سبلان با داشتن ده‌ها استخر و چشمه آب معدنی سرد و گرم، حمام‌های طبیعی، چشم‌اندازهای زیبا، آب و هوای دلپذیر، باغ‌های مصفا، هتل‌ها و مرکزهای تفریحی و اقامتی مجهز، پیست اسکی آلوارس و سایر جاذبه‌ها به عنوان یکی از مقصدهای مهم گردشگری استان و کشور مطرح است.