به گزارش واحد ترجمه پایگاه خبری یاز اکو به نقل از اؤلکه، چارچوب سیاسی-فلسفی این روند را سخنرانیهای حکمت حاجیئو دستیار رئیسجمهور آذربایجان در مجمع جهانی دوحه بهخوبی تبیین میکند.
واقعیت تازهای که آذربایجان پس از سال ۲۰۲۰ ایجاد کرد، با پایاندادن به دورهٔ ۳۰ سالهٔ مناقشه در منطقه، مرحلهٔ تازهای از توسعهٔ مبتنی بر صلح را مطرح ساخت. حکمت حاجیئو این واقعیت را وضعیت جدید مبتنی بر صلح عادلانه توصیف کرده و تأکید میکند که بازگشت ثبات به منطقه اکنون برگشتناپذیر است. در این دورهٔ جدید، عوامل زیر به اهداف اصلی تبدیل شدهاند:
• ایجاد مدل پایدار صلح و امنیت
• گسترش همکاریهای منطقهای
• تقویت اعتماد در روابط آذربایجان ـ ارمنستان
• تبدیل قفقاز جنوبی از صحنهٔ رقابت جهانی به فضایی برای همکاری
به تعبیر حاجیئو این رویکرد تلاش دارد صلح را نه فقط به یک سند بیندولتی بلکه به پروژهای بلندمدت، پایدار و غیرقابل بازگشت از اعتماد میان ملتها تبدیل کند.
حاجیاف احتمال دستیابی به توافق تاریخی صلح در قفقاز جنوبی را با «مدل کمپدیوید» مقایسه میکند. هدف اصلی این مقایسه ایجاد معماری جدید امنیتی در منطقه، تداوم گفتوگوی سیاسی و کاهش ریسکهای مناقشه تا حد صفر است.
به باور او توافق تاریخی واشنگتن میان آذربایجان و ارمنستان چارچوب سیاسی و ژئوپلیتیکی منطقه را بهطور کامل تغییر خواهد داد:
• بستهشدن دورهٔ مناقشه
• تعیین مرزها و گشایش خطوط ارتباطی
• آغاز ادغام اقتصادی منطقهای
• ایجاد پلتفرم امنیتی جدید با حمایت قدرتهای جهانی
این توافق نه فقط برای دو کشور، بلکه برای نقشهٔ انرژی، حملونقل و امنیت سراسر اوراسیا گامی تعیینکننده ارزیابی میشود.
در سخنان حاجیئو در دوحه دو نکتهٔ مهم برجسته است:
۱. برای حفظ صلح، معماری امنیتی قدرتمند لازم است
او تأکید میکند که بازیگرانی در منطقه ممکن است خواهان برهمزدن صلح باشند؛ از این رو تقویت اعتماد، ایجاد مکانیسمهای حقوقی-سیاسی برگشتناپذیر و تشکیل پلتفرم امنیتی منطقهای ضروری است. آذربایجان با نقش رهبری خود با مسئولیت کامل وارد این روند شده است.
۲. ایجاد محیط اعتماد
پیامی که آرمن گریگوریان دبیر شورای امنیت ارمنستان همراه با حاجیئو در دوحه مطرح کرد، نشان میدهد که فضای روانی جدیدی در منطقه شکل گرفته است. عبارت «آجرهای جدید در دیوار اعتماد» از سوی گریگوریان تأیید میکند که طرفین در تلاشاند صلح را با اقدامات عملی پیش ببرند. این پیام نه تنها به جامعهٔ ارمنستان و آذربایجان بلکه به جامعهٔ جهانی نیز بود، ارادهٔ طرفین برای ایجاد محیط اعتماد جدی است.
اگر سفرهای متقابل نمایندگان جامعهٔ مدنی دو کشور را نیز در نظر بگیریم، تصویر کاملتر میشود؛ چراکه در مراحل بعدی ممکن است شاهد سفرهای متقابل نمایندگان حوزههای دیگر مانند رسانه، فرهنگ و مجلس باشیم. از این رو گفتوگوی مشترک حاجیئو و گریگوریان و حضور آنها در مجمع گفتگوی دوحه یک پیام سیاسی مهم برای آیندهٔ منطقه است.
به گفتهٔ حاجیئو، رهبری آذربایجان و ارمنستان اکنون تصمیم گرفتهاند اختلافات را کنار گذاشته و بهسوی صلح حرکت کنند. این یک داستان موفقیت نادر برای قفقاز جنوبی در شرایطی است که در سطح جهانی مناقشات همچنان ادامه دارد. پیام دولت آذربایجان نیز روشن است:
• مدل همکاری به جای رقابت منطقهای
• اهمیت حمایت قدرتهای جهانی از روند صلح
• تقویت صلح از طریق ادغام اقتصادی
این رویکرد به امنیت هم منطقه و هم سراسر اوراسیا کمک خواهد کرد.
واقعیتهای جدیدی که آذربایجان ایجاد کرده و ابتکارهای صلحی که پیوسته دنبال میکند، به عامل تعیینکنندهٔ آیندهٔ منطقه تبدیل شده است. پیامهای مطرحشده در مجمع دوحه سه نتیجهٔ اساسی را برجسته میکند:
• عصر مناقشه در قفقاز جنوبی پایان یافته است.
• مدل صلح و امنیت منطقهای با رهبری آذربایجان شکل میگیرد.
• حمایت جهانی از فرآیند صلح، ثبات بلندمدت منطقه را تضمین خواهد کرد.
وضعیت جدید بر پایهٔ واقعیتهای سیاسی بنا شده است که قفقاز جنوبی را به مرکز همکاری و مشارکت تبدیل میکند. این امر نه تنها برای کشورهای منطقه، بلکه برای معماری امنیتی اوراسیا و جهان نیز اهمیت استراتژیک دارد.