یاز اکو؛ ساسان نیک‌رفتار خیابانی – ششمین دوره‌ی انتخابات شورای شهر تبریز یکی از کم‌فروغ‌ترین انتخابات تاریخ شورا بود. در این یادداشت سعی داریم زوایایی از این انتخابات را بررسی کنیم:
۱- با نگاهی به لیست منتخبان دوره‌های چهارم تا ششم می‌توان دریافت که در هر دوره نسبت به دوره‌ی پیشین شاهد تغییر معنی‌دار و گسترده‌ی منتخبان هستیم. از ۲۳ نفر عضو شورای شهر چهارم تنها شهرام دبیری و فریدون بابایی اقدم به لیست ۱۳ نفره‌ی دوره‌ی پنجم شورا راه یافتند. و از لیست دوره‌ی پنجم نیز محمدحسن اسوتچی، شهرام دبیری و فریدون بابایی اقدم در میان منتخبان ششمین دوره شورای شهر تبریز دیده می‌شوند. از میان این ۳ نفر که پای ثابت سه دوره‌ی اخیر شورا بوده‌اند فریدون بابایی اقدم به ترتیب ۲۰هزار، ۵۸ هزار و ۲۰ هزار رای، شهرام دبیری ۱۰۵ هزار، ۹۶ هزار و ۲۱ هزار رای کسب کرده‌اند و به‌تدریج پایگاه رای خود را از دست داده‌اند. در این میان تنها محمدحسن اسوتچی موفق شده با کسب ۲۴هزار، ۳۷ هزار و ۳۳ هزار رای تا حدودی پایگاه رای خود را حفظ و جایگاه خود را مستحکم کند. بقیه‌ی اعضای منتخبان شورای شهر نتوانسته‌اند اعتماد مردم را جلب کنند.
۲- مقایسه‌ی آرای ۱۳ نفر برگزیده‌ی این دوره با دوره‌ی پیشین حکایت از وخامت اوضاع و کاهش شدید مشارکت مردم در انتخابات دارد. به طوری که مرحوم محمد اشرف‌نیا نفر آخر شورای پنجم حدود ۳۹ هزار رای کسب کرده در حالی‌که نفر اول این دوره کمتر از ۴۰ هزار رای و نفر دوم تنها ۳۳هزار رای کسب کرده است. این امر حکایت از فاصله‌ی معنادار رای برگزیدگان شورای پنجم با شورای ششم دارد.
۳- میزان رای ۱۳ نفر منتخب شورای ششم تبریز حکایت از این دارد که این افراد که نماینده‌ی شهروندان شهر تبریز در شورا خواهند بود تنها ۵٫۷ تا ۱۲٫۷ درصد آرای مردم را به خود اختصاص داده‌اند. شرایط وقتی بغرنج‌تر می‌شود که متوجه شویم از میان واجدان شرایط رای‌دادن، تنها ۲٫۹ درصد به نفر اول و ۱٫۳ درصد به نفر سیزدهم رای داده‌اند. امیدواریم که این شورا با عملکردی منسجم بتواند اعتماد شهروندان را جلب کند و خط بطلانی بر این رای‌های اندک بکشد.
۴- برای مشروعیت هر چه بیشتر انتخابات شورای شهر تبریز و انتخاب درست‌تر و بهتر مردم، نیاز هر چه بیشتر به اتخاذ تدابیری در حوزه‌ی قانون برای کاهش تعداد کاندیداها احساس می‌شود تا هم مردم در انتخاب سردرگم نباشند و هم میزان آرای کاندیداها افزایش یابد.
۵- اگر جایگاه احزاب و ائتلاف‌ها در کشور جا بیفتد و این لیست‌ها تنها در زمان انتخابات و بدون حساب و کتاب زاده نشوند، هم امکان مطالبه‌گری از این احزاب و ائتلاف‌ها میسر خواهد شد و هم چنین نهادهایی با دقت بیشتری لیست خود را خواهند بست.
۶- به نظر می‌رسد برای داشتن شورایی منسجم و کاردان نیاز هست که از تخصص‌های مختلف در شورا گنجانده شود. جای انتخابات اولین دوره‌ی مجلس شورای ملی پس از جنبش مشروطه خالی است. مجلسی که در آن هر قشر و صنفی در انتخابات سهمیه‌ای داشت. ای کاش در قانون سهمیه‌هایی برای تخصص‌های گوناگون در نظر گرفته شود. البته احزاب و ائتلاف‌ها نیز می‌توانند در اقدامی سنجیده در هنگام بستن لیست به چنین مواردی دقت کنند. آشکار است که شورایی که در آن اعضایی با تخصص عمران، شهرسازی، معماری، جامعه‌شناسی، روان‌شناسی، حقوق، علوم سیاسی، جغرافیای شهری و انسانی و هنر حضور داشته باشند با دقت و جامعیت بیشتری می‌تواند به مسایل شهری بپردازد و شهرداری باکفایت را انتخاب کند.
۷- دوره‌ی پنجم با مشارکت بالای مردم یکی از پرشورترین انتخابات بود. در این دوره مردم رای بالایی به لیست امید دادند و ۸ نفر از آنها به شورا راه یافت. اما بسیاری از این ۸ نفر قدر این اعتماد مردم را ندانسته و در انتخاب شهردار به این لیست پشت کردند. چهار نفر از این افراد در انتخابات شرکت نکردند ولی چهار نفر بعدی بدون توجه به اینکه علت اصلی پیروزی آنها در دور گذشته صرفا به دلیل حضور در لیست امید بود، شرکت کردند و هر ۴ نفر با آرایی بسیار پایین به شورای ششم راه نیافتند. باشد که این اتفاق عبرتی باشد برای کاندیداهای منتخب لیست‌ها.
۸- در انتخابات شهرهای پرجمعیت، به دلیل تعدد کاندیدا و عدم شناخت رو در روی مردم با اکثر کاندیداها، معمولا اکثر رای دهنده‌ها به لیست‌ها رای می‌دهند. تنها افرادی با محبوبیت بالای مردمی می‌توانند خارج از لیست به پیروزی برسند. این امر اهمیت و سنگینی مسئولیت بستن لیست‌های ائتلافی را افزایش می‌دهد.
۹- علاوه بر شکست سنگین چهار کاندیدای لیست امید دوره‌ی گذشته، شاهد شکست معنی‌دار برخی کاندیداهای مطرح که بارها خود را در معرض انتخاب مردم قرار داده بودند (احتشام حاجی‌پور، نازیلا آصفی، اکرم حضرتی، علیرضا رنجی‌پور، محمدحسین جعفری، جواد ششگلانی، جعفر مدبر، ایوب بنی‌نصرت) مدیران باسابقه و مطرح شهرداری (مرتضی آبدار و فرهاد روشنی)، اعضای فعلی شورا (محرم محمدزاده و علی آجودان‌زاده) و کاندیدایی که با هزینه‌ی زیاد، شورای سردرود را به سودای شورای تبریز ترک کرد (آرزو مبصر) بودیم.
۱۰- انتخابات ششمین دوره‌ی شورای شهر تبریز گرچه یکی از کم‌شورترین انتخابات تاریخ شورا بود، با این حال حاوی پالس‌هایی جدی از سوی رای‌دهندگان به برخی کاندیداهای خاص بود. بسیاری از کاندیداها قربانی مشارکت پایین مردم و برخی از کاندیداهای حاضر در لیست‌های ائتلافی، مدیون این مشارکت پایین مردم شدند.
