به گزارش پایگاه خبری یاز اکو، صالح سجادی در ادامه نوشت: ” جان بانیان ” کتابی با عنوان ” پیشرفت زوار ” تالیف کرد. در این کتاب، علاوه بر آموزش مذهبی، به آموزش اخلاقی نیز توجه شده و قابل استفاده بزرگسالان و خردسالان بود.
در سال ۱۶۹۷ داستانهای ساده ای مخصوص کودکان در فرانسه منتشر شده یکی از معروف ترین نویسندگان این داستان ” پرولت ” نام دارد. در سال ۱۷۶۲ ” ژان روسو ” در فرانسه کتاب ” امیل را منتشر ساخت و در قرن هجدهم گامهای مهم و موثری در این باره برداشته شد و تحولاتی در رواج افکار و تغییرات انقلابی در نظرات مردم به وجود آمد.
اما ادبیات کودکان به مفهومی که امروز به آن معتقدیم وجود نداشت تا اینکه در قرن نورده ” هانس کریستن اندرسن ” داستان هایی نوشت و مفهوم ادبیات کودک را پایه گذاری کرد. از جمله آثار وی می توان به کتاب ” جوجه اردک زشت”، “لباس برای پادشاه “، “دخترک کبریت فروش ” و “سرباز حلبی” اشاره کرد.
صحبت الاثمار فضولی، کتابی در حوزه ادبیات کودک
با این اوصاف به قطع یقین می توان گفت کتاب”صحبت الاثمار حکیم ملا محمد فضولی اولین کتاب تالیف شده در ژانر ادبیات کودک در جهان است. تاریخ تالیف صحبت الاثمار مشخص نیست اما حتی اگر سالمرگ فضولی را که (۹۷۳ق) یعنی (۴۶۹) سال پیش است در نظر بگیریم باز صحبت الاثمار (گفتگوی میوه ها) فضولی حداقل (۱۰۲) سال پیش از کتاب کمینوس اروپایی نوشته شده است.
این کتاب در قالب مثنوی و به زبان ترکی آذربایجان سروده شده است. در این مثنوی تمثیلی، شاعر پس از توصیف باغچه پر گل و ریحان از میوه هایی مانند: گوجه سبز، زرد آلو، آلو، هلو، گیلاس، شفتالو، گلابی، سیب، انگور، بِه، پرتقال، نارنج، انار، خرما، بادام، لیمو،عنّاب، هندوانه و خربزه نام می برد که به رجزخوانی، فخریه سرایی و صحبت با هم می پردازند و در واقع خود را و ویژگی و منافعشان را بر زبان می آورند.
فضولی گذشته از بیان خواص طبی میوه ها به زبان کودکان، ویژگیهای اخلاقی و رفتاری نیک و بد انسانها را نیز از این راه به چالش میکشد و ستایش یا نکوهش میکند.
بخشی از این کتاب:
(آلوچه)
اۏل سؤزۆنۆ آخیرا یئتیردی
خشمیندن آلو(آلې)اؤزۆن ایتیردی
آلوچه یه سؤیله دی کی ای یار
فخر ائیله مه، ائیله مزمیسن عار؟
کیم تورش، داخی ذلیلسن سن
اثمار آرا علیل سن سن
اکلینده سنین قاماشې دیشلر
خۏش طبعلره رطوبت ایشلر
افلیجه و کوفت، جمله آزار
سنی یئیه نه اۏلور سزاوار
اۏل قادر بی مثال و همتا
آلویا منی قیلیب مسمّا
چۆن دُرّ قلندری به گوشم
یۆز مین طرفه ساچیلدې خوشه م
گه سبزه و گاه ارغوانی
گه سرخ و سفید و زعفرانی.
(گیلاس)
اۏنون سسینی گیلاس ائشیتدی
بو ضرب ایله اۏنا طعنه ائتدی
کِه ای ناکسِ دون! اوتانمادینمی
آزرم اۏدونا یانمادینمې؟
کندۆزۆنۆ بونجا وصف ائتدین
قورتار سؤزۆنۆ کی حددن اؤتدۆن
هر کیم سنی یئسه، ائتمز احلال
گۆنده گرک اۏنا اۆچ کره بال
اۏل دم کی منی حق ائتدی ظاهر
وئردی تنیمه لباسِ فاخر
رختیم کیمی یۏخدو هیچ جوهر
جسمیم کیمی یۏخدو هیچ گوهر
گه زُهره و گاه مشترییم
گاهی مَلَک و گهی پرییم
سرو آغاجې تکدیر هر بوداقیم
خوبلار چکرلر اشتیاقیم
(زرد آلو)
زردآلو ائشیتدی، نعره اوردو
کیم گیلاسـې گؤرگیلن، قودوردو!
دئدی کی ای احقرِ زمانه!
وی زاغ و کلاغا آب و دانه!
نه فخر ایله اؤزۆنۆ اؤیرسن؟
بو عیب ایله سن نه فخر ائدهرسن؟
بیر قطره سو بیرده استخوانسان
هر کیم کی یئسه، اۏنا زیانسان!
گر سنی قوروتسا باغبانلار
آخیر گۆنۆ چۏخ چکر زیانلار
اۏل اصل بنای جمله بنیاد
زردآلو منه قۏیوبدو هم آد
گه سبز اۏلورام زمرّد آسا
گاهی بدنیم اۏلور مُطلّا
گر منی قوروتسا باغبانلار
ایستر منی جمله کاروانلار
هر قاندا آپارسالار، عزیزم،
هر طبخه بوراخسالارلذیذم…
