به گزارش پایگاه خبری یاز اکو، هر چند قبل از تاسیس بلدیه، در شهری چون تبریز امورات تنظیف و نظم شهر توسط نهادی به نام «حکومت بلدیه» انجام می‌شد، ولی بلدیه به روش نوین در بحبوحه انقلاب مشروطه، به همت بزرگمردان این دیار، اولین بار در ایران و در تبریز و بعداً در چند شهر بزرگ و مهم کشور تاسیس گردیده است. لذا بلدیه تبریز را می‌توان نخستین گام برای تشکیل یک نهاد رسمی برای مدیریت شهری در قالب نظام جدید اداری در ایران قلمداد نمود.
لازم به ذکر است؛ وظایف بلدیه یا شهرداری، از زمان تاسیس(سال۱۲۸۶- ۱۲۸۵شمسی) و تقریباً تا اواخر حکومت پهلوی اول، نسبت به امروز بیشتر بود. در گذشته، شهرداری در کنار مسائلی همچون نظارت بر ساختمان‌سازی، خیابان‌کشی و تنظیفات شهر، تامین نیازهای اساسی مردم، شامل امورات روشنائی(برق)، میاه(آبیاری)، ارزاق وخواربار، صحیه(بهداشت و مریضخانه)، دارالتربیه(پرورشگاه)، دارلمجانین(تیمارستان) و دارالفقراء(گداخانه) و…رسیدگی می‌کرد، و این موارد از وظایف اصلی بلدیه یا شهرداری محسوب می‌شد. هرچند ظاهراً وظایف شهرداری نسبت به گذشته کمتر شده، ولی بازهم نهاد شهرداری، تنها خدماتی و عمرانی نیست، بلکه این مجموعه بسیار عریض و طویل، علاوه از وظایف اصلی خود، تمام فرایندهای تعاملات اجتماعی و فرهنگی و حتی زیست محیطی یک شهر را پوشش می‌دهد.
لازم به توضیح است؛ شهرداریهای ایران به غیر از پایتخت وتعداد کمی از شهرهای آشنا، از بودجه دولتی خیلی جزئی استفاده می‌کنند، و بخصوص در زمان تحریم ایران توسط کشورهای متخاصم، شهرداری به یک نهاد تقریباً خودگردان و مردمی تبدیل شده‌است که بر خلاف اکثر سازمانهای دولتی، چون قسمت اعظم هزینه‌های شهرداری توسط مردم تامین می‌شود به همین خاطر شهرداری تنها نهادی است که مردم از آن انتظارات بیشتری نسبت به سایرین دارند. تا جائیکه، حتی مردم شهرها، حل مشکلات غیر مرتبط با مسائل شهری را از وظایف شهرداری می‌دانند. و جالب است، این انتظارات روز به روز بیشتر و بیشتر نیز می‌گردد.
لذا انتخاب شهردار جهت پاسخگویی به انتظارات و درخواستهای مردم شهری همچون تبریز که سابقه و تجربه داشتن بهترین شهرداران ایران را در کارنامه خود دارد، از حساس‌ترین و مهمترین وظایف شورای اسلامی کلان شهر تبریز محسوب می‌شود. از طرفی، در گذشته تبریز به همت افراد کاردان به شهر اولین‌ها ملقب گردیده، لذا حفظ این عنوان با عملکرد خوب شهردار و زیر مجموعه آن، از انتظارات به حق شهروندان است.
یادآوری می‌شود؛ اعضای محترم شورای شهر تبریز در خرداد ماه ۱۴۰۰، توسط مردم و با رای اکثریت رای‌دهندگان انتخاب، و طبق فلسفه انتخابات، بهترین گلچینی است که برگزیده شده‌اند. همه اقشار مختلف جامعه از مخالف و موافق گرفته تا کسانی که حتی در پای صندوقهای رای حاضر نشدند، از اعضای شورای شهر انتظارات فراوانی دارند. از طرفی وعده وعیدهایی که بعضی از اعضای محترم شورا، در زمان انتخابات و حتی بعد از انتخابات در مصاحبه‌ها و مجالس اظهار نموده‌اند، انتظارات مردم را بیشتر کرده‌است. لذا شورای شهر جهت عمل به وعده‌های انتخاباتی و انجام وظایف اصلی شورا با یک چالش بسیار بزرگ مواجه هستند، که این کشمکش با انتخاب صحیح و هوشمندانه شهردار توسط شورای اسلامی شهر مرتفع و بعد از چهار سال در نزد خدا و خلق خدا با سربلندی و عمکلرد عالی، رضایت اکثریت مردم را جلب کنند.
با توجه به اینکه مدیریت شهرداری یک مدیریت خاص، متفاوت، پیچیده و چند بعدی می‌باشد و شهردار باید تعاملات اجتماعی با بخش‌های جامعه را بداند، لذا به عنوان پژوهشگر تاریخ تبریز، مطالب مهمی که در رابطه با انتخاب شهردار تبریز در جریان تالیف کتاب « تاریخ بلدیه دارالسلطنه تبریز» حاصل شده، جهت معاونت و مساعدت به انتخاب بهترین شهردار تبریز، خدمت اعضای محترم شورای اسلامیکلان شهر تبریز به طور خلاصه ارائه می‌گردد. امیدواریم با گزینش به دور از عجله و انتخاب بهترین نفر در پست شهرداری، در چهار سال آینده، شاهد رشد وشکوفایی تبریز بزرگ باشیم:
فهرست
الف- خصوصیات شهرداران موفق تبریز به گواه تاریخ و قضاوت مردم
۱- شهردار منتخب باید پاکدست باشد. به نظر کارشناسان، کسی که به تمام علوم، فنون وتخصص لازم، آشنا و حتی از علم مدیریتی شهرداری سررشته خاصی داشته باشد، ولی پاکدست نباشد، این شخص موفق نخواهدشد. پس لازم است شهردار منتخب قطعاً پاکدست و از سوابق خوب برخوردار باشد. ما در طول تاریخ شهرداری تبریز، شهرداری را سراغ داریم که در زمان حکومت پهلوی اول عملکرد بسیار خوبی داشت ولی به علت فساد مالی از کار برکنار شده بود.
۲- شهردار منتخب باید در مدیریت شهری تئوری داشته باشد. ایشان باید برای تبریز بزرگ، طرح و برنامه داشته باشد. باید دانش استراتژی در طراحی، پیاده‌سازی و اجرا را بلد باشد. یعنی عملاً از این روش در گذشته در مدیریت استفاده کرده باشد نه اینکه صرفاً خوانده باشد. زنده یاد حسینقلی‌خان جلیلی قبل از رسیدن به ریاست شهرداری برای سیل تبریز که مشکل اساسی آن زمان بود طرح و برنامه خاصی تهیه کرده بود.
۳- سوابق اجرایی شهردار منتخب در هر سطحی بوده، باید ارزیابی شود. باید نشان دهد در دوران گذشته چه کار کرده و سابقه درخشان و قابل قبول مدیریتی ایشان چه بوده است. قاسم خان والی(اولین شهردار تبریز) قبل از شهردار شدن کارنامه درخشانی در مدیریت داشتند.
۴- شهردار منتخب بایستی توانایی خلق و اخذ درآمد داشته باشد، و برای شهر تبریز تولید ثروت کند نه اینکه جهت تامین منابع مالی شهر فروشی کند. حسینقلی خان جلیلی با درایت و کاردانی، سد میدان چای و همچنین عمارت شهرداری را با درآمد زایی شهری و همچنین با کمک نمایندگان وقت مردم تبریز در مجلس منابع آن را از دولت اخذکرده بود.
۵- شهردار منتخب تبریز باید توانایی مدیریت بدهی و در آمد را داشته باشد. اگر کسی در عمرش حتی ده میلیارد تومان بدهی پرداخت نکرده و یا یک چک صد میلیاردی امضا نکرده، چگونه می‌خواهد برای شهری مثل تبریز که بودجه آن در سال ۱۴۰۰ نزدیک به ۶۰۰۰ میلیارد تومان است مدیریت و تصمیم گیری کند؟
۶ – فعالیت‌های شهردار باید در راستایی باشد که هم شهر و شهروندان و هم ارگان شهرداری منافع مطلوب خود را کسب کنند. این ویژگی از مهمترین شاخصه‌هایی است که یک شهردار باید داشته باشد تا ثمره دانشی خودش را به مرحله عمل رسانده و تمام اقشار و نهادهای ذی‌نفع از آن منتفع گردند. زنده یاد دکتر حمید وارسته نیازهای شهر را از نخبگان و حتی مردم عادی و همچنین از روسای ادارت و نهادهای دولتی استعلام می‌کرد.
۷- شهردار منتخب حتی قبل از کاندیداتوری، باید بهترین مشاوران را داشته باشد. چنین مدیری قطعاً در زمان اجرای تصمیمات خود با همفکری کارشناسان به این نتیجه می‌رسد که اجرایی شدن یک تصمیم چه مزایا و معایب و حتی تبعاتی در پی دارد. در گذشته اکثر شهرداران موفق تبریز، بهترین مشاوران را داشتند.
ب- سخنی با اعضای محترم شورای اسلامی در مورد انتخاب شهردار بر مبنای تجربه تاریخ بلدیه تبریز
۱- مهم نیست که چه کسی به‌عنوان شهردار انتخاب می‌شود. اصلاح طلب، اصولگرا و یا وابسته بودن به گروه و خانواده خاصی منتصب باشد.مهم، درست انتخاب کردن است. اگر فرآیند انتخاب و گزینش درست اتفاق بیفتد، همه ما موفق خواهیم بود، چون کسانی که در معرض و جریان این انتخاب هستند؛ وظیفه ملی، وظیفه جریانی، وظیفه‌ی انسانی، وظیفه‌ی شهروندی و وظیفه‌نخبگی دارند که به آن شهرداری که از یک فرآیند شفاف بیرون آمده کمک کنند.
۲- شورای محترم شهر تبریز باید شهردار متعهد و متخصص و آشنا به تاریخ شهر و امورات شهرداری را انتخاب کنند. شهردار خوب باید در عین تعهد و تخصصی که دارد یک جامعه شناس خوب و همچنین حداقل با تاریخ و گذشته شهر و امورات شهرداری آشنا باشد و بداند دقیقاً برای رشد تبریز و ایجاد آرامش و نشاط، نیاز مردم این شهر چیست.
۳- مجموعه اعضای منتخب شورای ششم تبریز و تمام کسانی که به عنوان مشاور و یا صاحب نظر در شورا هستند و یا نظراتشان را برای اعضای شورا می‌گویند؛ باید برای تبریز، شهرداری را معرفی کنند که این شخص در حد و اندازه تبریز باشد، و به قول استاد شهریار:
« بؤرکو باشا قویان گَرک بؤرکونه ده بیر یاراشا»
۴-اعضای محترم شورای شهر، در انتخاب شهردار حق اشتباه ندارند. چون شهرداری جای آزمون خطا نیست، که اگر این نشد دوباره و یا چندمین بار شخص دیگری را انتخاب کنیم. لذا باید در انتخاب دقت داشته باشیم و عجله نکنیم. چون این انتخاب برای شهر تبریز بسیار مهم و سرنوشت‌ساز است و دیر انتخاب کردن بهتر از انتخاب غلط است.
۱- سردار همایون قاسم خان والی (اولین شهردار تبریز)
۲- حسینقلی خان جلیلی ملقب به ارفع الملک (شهردار با درایت و کاردان تبریز)
دکتر حمید وارسته که افتخار شاگردی و دوستی بنده با این انسان برجسته و فرهیخته به اواخر دهه ۶۰ برمی‌گردد. به منعای واقعی عاشق دلسوخته تبریز بود. دکتر وارسته انسانی شجاع و پاک که مدرک دکترای حقوق بین المللی داشت، از سال ۱۳۳۱ شمسی وکالت را آغاز و تا سال ۱۳۴۷ وکالت انجام می‌داد. ایشان در اسفند ماه ۱۳۴۷ با پیشنهاد انجمن شهر به‌عنوان شهردار تبریز انتخاب گردید و تا آذر ماه ۱۳۵۰ در مسئولیت خود انجام وظیفه نمود.
