به گزارش پایگاه خبری یاز اکو به نقل از شرق: کارگران فصلی را ما عمدتا نمی شناسیم. به این معنی که آمار درستی از تعدادشان، بی کاری شان، وضع سلامتشان و این دست امور نداریم. روز یکشنبه همین هفته نماینده ساری در مجلس و نایب رئیس کمیسیون اجتماعی توضیحات تازه ای هم دراین باره منتشر کرد: «بیش از دو میلیون کارگر ساختمانی فصلی به مدت
۱۸ ماه است به دلیل کرونا بی کار شده اند. امیدواریم مجلس و دولت با تعامل با همدیگر بتوانند مشکلات کشور را حل کنند و منشا خدمات بهتری برای مردم باشند». کارگران فصلی ساختمانی که عمدتا روزمزد هستند، در برابر هر تکان اقتصادی آسیب می بینند. در ماه گذشته که سیمان دچار بحران شد و پروژه های عمرانی زمین گیر شدند، اولین اخباری که منتشر شد بی کاری ناگهانی کارگران ساختمانی بود. آخر مرداد، هادی ساداتی، نایب رئیس کانون عالی انجمن های صنفی کارگران ساختمانی، به خبرگزاری ها گفت: «متاسفانه افزایش قیمت سیمان مدتی در روند فعالیت کارگران ساختمانی اختلال ایجاد کرد و باعث توقف پروژه ها شد. در حال حاضر نیز بسیاری از کارگران ساختمانی بی کارند و افزایش قیمت مصالح ساختمانی ازجمله سیمان بر فعالیت آنها تاثیرگذار بوده است».
البته با شیوع کرونا مسئله گریبان گیر کل جهان شد. مطابق برآورد گزارش دوم سازمان بین المللی کار (۲۰۲۰-الف) که در ۷ آوریل ۲۰۲۰ منتشر شده، بیش از ۸۰ درصد از نیروی کار جهان تحت تاثیر همه گیری کرونا قرار گرفته اند؛ این آمار در گزارش سوم سازمان بین المللی کار (۲۰۲۰-ب) که در ۲۹ آوریل ۲۰۲۰ منتشر شده، به ۶۸ درصد نیروی کار جهان کاهش یافته است.
بر اساس محاسبات اخیر سازمان مذکور، در فصل نخست سال ۲۰۲۰ ساعت کار جهانی حدود ۴.۵ درصد کاهش یافته که معادل ازدست رفتن کل ساعت کار ۱۳۰ میلیون کارگر تمام وقت (با ۴۸ ساعت کار در هفته) است.
اما کارگران روزمزد، این کارگران عملا از برنامه های حمایتی دولتی و بیمه بی بهره هستند و توفان کرونا دیگر رمقی برای آنها نگذاشته است. خرداد امسال مجلس طرحی را تصویب کرد با نام «اصلاح قانون بیمه اجتماعی کارگران ساختمانی» تا حمایتی باشد از این قشر نامتشکل در دوران کرونا.
تعداد کارگرانی که به عنوان کارگر فصلی در این جلسه از آن سخن گفته شد، یک ونیم میلیون نفر بود که اختلافی ۵۰۰هزارنفری با عدد دومیلیون نفری دارد که نماینده ساری از آن سخن گفت. در جلسه علنی خردادماه مجلس «علیرضا سلیمی» نماینده مردم خمین گفت: «تامین اجتماعی بعضی از حمایت های خود را در بودجه ۱۴۰۰ از کارگاه ها و کارگران ساختمانی برداشت و نباید در این سال که باید از تولید حمایت شود، شاهد عدم حمایت از کارگران ساختمانی باشیم».
به گفته او طبق اصل ۲۹ قانون اساسی برخورداری از تامین اجتماعی، حقی همگانی است که بخشی بر عهده دولت است و بخشی با استفاده از مشارکت مردم تامین شود. در جلسه یادشده کلیات این طرح به تصویب رسید. طرح اصلی یعنی «قانون بیمه های اجتماعی کارگران ساختمانی» مصوب سال ۸۶ است که با مشکلاتی روبه رو بود که در سال های ۹۳ و ۹۴ به اوج خود رسید که خود داستانی مفصل است. درگیری میان دولت و سازمان تامین اجتماعی بالا گرفت و کارگر و کارفرما نیز ناراضی بودند. به گزارش خبرگزاری کار ایران سازمان تامین اجتماعی به دلایلی مانند سوءاستفاده افراد غیرکارگر از بیمه کارگران ساختمانی، عدم توانایی دولت در شناسایی کارگران واقعی و وصول نشدن درآمدهای لازم برای برقراری بیمه کارگران ساختمانی به دلیل رکود در صنعت ساختمان و کاهش صدور پروانه، میل به سهمیه بندی بیمه و پشت نوبت نگه داشتن کارگران و در انتظار گذاشتن آنها را زمین نگذاشت. در نهایت وزارت رفاه به عنوان دستگاه بالاسری سازمان، به این نتیجه رسید که سهمیه بندی را با وضع فیلترهایی بر شناسایی کارگران واقعی منظم کند. به همین دلیل، «سامانه خدمات رفاهی جمهوری اسلامی ایران» را آماده و در «نمایشگاه بین المللی الکامپ» سال ۹۵ رونمایی کرد. بر این اساس، افرادی که از بیمه کارگران ساختمانی استفاده می کردند یا بر اساس شرایط خود تمایل به استفاده از آن را داشتند، باید در این سامانه ثبت نام می کردند. کارگران ساختمانی نیز به چند دسته تقسیم شده بودند؛ در انتظار بیمه، پشت نوبت بیمه و بیمه شده. از این زمان به بعد به ازای هر تعداد غیرکارگر که از سامانه کنار گذاشته می شد، متقاضیان واقعی در نوبت قرار می گرفتند و به تدریج بیمه هایشان برقرار می شد. به نوشته گزارش نویس ایلنا با اجرای این طرح بیمه ۳۰۰ هزار غیرکارگر ساختمانی قطع شد و به ازای هر تعداد غیرکارگر که از سامانه کنار گذاشته می شد، متقاضیان واقعی در نوبت قرار می گرفتند و به تدریج بیمه هایشان برقرار می شد. اما تعدادی از کارگران پشت نوبت در این مدت به کرونا مبتلا شدند و جان دادند. بنا بر گفته رئیس کانون کارگران ساختمانی کشور، آقای شوکت، «در حال حاضر کارگرانی را داریم که بیش از سه سال در نوبت قرار دارند و اگر در این مدت این کارگران دچار حادثه و ازکارافتاده شوند یا فوت کنند، نه خودشان از غرامت ازکارافتادگی یا مستمری ازکارافتادگی بهره مند می شوند و نه همسر و فرزندانشان می توانند از مستمری بازماندگی استفاده کنند».
اما در جلسات اصلاح مجدد طرح بیمه های اجتماعی کارگران ساختمانی در مجلس این گونه مطرح شد که گزارش سازمان تامین اجتماعی می گوید این طرح ۹ هزار میلیارد تومان کسری بودجه دارد. محدودیت مالی از عمده مشکلاتی است که کارشناسان بر آن انگشت می گذارند.
همه اینها به کنار، کرونا تیر خلاص به وضعیت ناگوار کارگران فصلی ساختمانی بود. پیش تر «علیرضا محجوب» به «شرق» گفته بود: «خیلی زود مشخص شد که فشار و تاثیر این ویروس و همه گیری بر زندگی کارگران بیشتر خواهد بود. در همان زمان، یعنی اسفند ۹۸ بسیاری از کارفرمایان برای سال ۹۹ قرارداد کارگران را تمدید نکردند یا اینکه در سال بعد امکان ادامه کار را از آنها گرفتند. در سه ماهه اول سال و تا خرداد، بیش از یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر کار خود را از دست دادند که البته بعدتر اعلام شد این عدد درست نیست، ولی تصور ما همین است که اگر از این عدد بیشتر نباشد، کمتر هم نخواهد بود».
البته امید محجوب باید ناامید شده باشد؛ چراکه امیدوار بود «بالاخره کشور به ثباتی درباره مقابله با این همه گیری رسیده است و در همه دنیا هم شاهد کاهش روند بی کاری هستیم. من برداشتم این است که درباره کارگران ساده، شانس برگشت زیاد است، ولی درباره تحصیل کرده ها شرایط سخت تر است. پیش بینی ما این است که تقاضا برای کار در سه ماهه آخر سال کم نشود. عمده خسارات ما در مشاغل خدماتی است و امیدواریم در این مورد، این توقف و رکورد تمام شود و در پایان سال حداقل بی کاری را شاهد نباشیم». آرزویی که با خبر بی کاری دومیلیونی کارگران ساختمانی به نظر محقق نشده است.
البته محجوب در این مصاحبه دست روی نکته دیگری می گذارد که بسیار حساس است و در عین حال از چشم بسیاری مخفی می ماند: «این گروه زحمتکش ترین و مظلوم ترین قشر کارگران هستند؛ بلد نبودند درخواست بیمه بی کاری بدهند و اگر هم به شکلی و با سختی این درخواست و مدارک را پر کردند، جوابی نگرفتند». مسئله مهم برای بسیاری از اقشار کم برخوردار ناآشنایی با سیستم بوروکراتیک کشور است. یعنی حتی هنگامی که طرح های حمایتی نیز برای برخی تعریف می شود این اقشار نخست از اجرای طرح بی خبرند و دوم اگر هم مطلع باشند به سختی می توانند مراحل اداری آن را طی کنند. بسیاری از مردم، نه فقط از قشر کم برخوردار بلکه اساسا از همه قشرها از روبه روشدن با نظام بوروکراتیک احساس ترسی ناشناخته دارند، به ویژه استفاده از خدمات الکترونیک، مانند ثبت نام و تکمیل فرم برای آنها دشوار است. البته می توان گریزی زد به فیلم «کن لوچ» سینماگر بریتانیایی – که سیمای رسانه ملی نیز آن را پخش کرد- با همین موضوع که پرسوناژ داستان در چرخه تکمیل فرم بیمه گیر افتاده بود و از همسایه رنگین پوست خود شنید که بسیاری را دیده که گرفتار همین چرخه شده اند و «این اتفاقی نیست!».
