یاز اکو؛ جواد نیکبخت – در دنیای سیاست و حکمرانی آنچه بواقع اتفاق می‌افتد گزینش و انتخاب فرد، حزب یا جناحی برای اداره‌ی بخشی یا عموم مسائل و موضوعات در راستای میثاق عمومی موجود به نام قانون اساسی و در قالب روش‌هایی است که به مردم در هنگام انتخاب، طرح و تبیین و بر آن اساس مورد اقبال موکلان واقع و گزینش شده است؛ اما آنچه ثابت و یکسان هست همانا وظیفه و هدف مسئول بعنوان وکیل در حفظ منافع موکلان در قالب میثاق ملی و وعده‌های انتخابی با بهینه‌ترین روش‌ها و بکارگیری تمام توان و ظرفیت روحی و فکری و ذهنی و رفتاری است بطوریکه لازم است فرد بعد انتخاب در روحش، در فکرش و در رفتار و مناسباتش از قالب فرد با هویت خواسته‌ها و احساسات، تمایلات و رفتارهای شخصی فرد حقیقی خارج شده و تمام و کمال در قالب هدف و مدافع موضوع وکالت موکل خویش درآید.
اگر این منطق نظری را بپذیریم دیگر افکار و اعمال و رفتار تمام کشورهای دنیا بلا استثناء هر چند غلط، ظالمانه، متناقض و… اما طبیعی و عادی قلمداد می‌شود همانطور که اغلب قریب به اتفاق کشورها و سیاستمداران دنیا این را درک و پذیرش نموده‌اند و جدای از موارد سرسپردگی و یا ناشی از زدوبندهای برخی سیاستمداران، روابطشان را بر همان اساس تنظیم می‌کنند.
با این استدلال بنظر می‌رسد در کشور ما تمام ضیق و بسط ارتباطی چه به‌شکل دلبستگی‌ها و باور نسبی یا مطلق با برخی دولت‌ها و چه عصبانیت و قطع ارتباط با دولت‌های دیگر همگی ناشی از اشتباه در همین پایه‌ی منطق نظری‌مان و باور درونی و توقع خیر از استکبار خصوصا در حالت نئولیبرالیسمی فعلی هست. باید بپذیریم دنیا دنیای رقابت‌هاست و هیچ فروشنده‌ای بصورت حقیقی در جهت افزایش فروش رقیب تلاش نمی‌کند. مگر نقشه‌ای برای آتی در جهت حذف رقیب و تصاحب مشتری‌هایش داشته باشد.
ما یادمان می‌رود اوباما، ترامپ یا بایدن، ماکرون، پوتین، بوریس جانسون، بن سلمان، بن راشد و محمد بن آل ثانی، امامعلی رحمانف و یا اردوغان، شی جین پینگ یا نفتالی بنت رئیس‌جمهور، پادشاه، برادر یا دوست دائمی ما نیستند و نمی‌توانند باشند آنها رئیس‌جمهور، پادشاه، نخست وزیر کشورشان هستند وظیفه و مسئولیتشان حفظ حداکثری بقاء و منافع مردمی هست که به آنها اعتماد کرده‌اند. آنها ارتباطات منفی و مثبت احتمالی خویش را با ما بر اساس مسئولیت و یا منافع فردی و گروهی و ملی خود تنظیم می‌کنند و لذا در سیاست نمی‌شود و نباید دوست یا دشمن را دائمی دانست. چنانچه توجه به مناسبات جهانی نیز همین را نشان می‌دهد هنر اصلی گردانندگان کشورها اینست که حتی تهدیدات را به فرصت‌های بزرگتر تبدیل کنند نه اینکه فرصت‌ها را نیز سوزانده و به تهدید مبدل سازند سیاستمدار باید بعنوان پدری متعهد و دلسوز و فداکار در جهت بقاء و کسب منافع حداکثری برای ملتش حتی با قورت دادن خون دل تلاش نماید.
چند مثال از حرکت‌های معاصر سیاستمداران را به جهت تبیین بیشتر ذکر می‌کنم.
– در ماههای اولیه ۲۰۲۱ فرانسه قراردادی را برای فروش سلاح‌های زیردریایی به استرالیا امضاء کرد در همین چند روز پیش انگلیس و آمریکا در یک توافق سه جانبه استرالیا را از توافق با فرانسه منصرف و قرارداد جدیدی به امضاء رساندند.
– ترکیه و آمریکا بصورت مشارکتی اقدام به تولید هواپیمای پیشرفته اف ۳۵ نمودند. ترکیه تصمیم به خرید سامانه پدافند اس ۴۰۰ گرفت و آمریکا یکجانبه ادامه همکاری با ترکیه را بدون عودت سرمایه ترکیه به تعلیق درآورد در حالیکه قدرت اول و دوم پیمان مشترک در ناتو هستند و هنوز بدون قهر مشغول چونه های دیپلماتیک برای حل مشکل و کسب حداکثر منافع هستند.
– در چند سال قبل ترامپ با الفاظ کوچه بازاری به شخص اردوغان توهین کرد بصورتی که احزاب مخالف در ترکیه برای جوابگوئی و اخراج سفیر آمریکا اردوغان را تحت فشار قرار دادند اردوغان بدون جواب با صبر سیاسی دو هفته بعد در سفری به آمریکا ضمن دیداری با ترامپ او را وادار کرد ضمن عذرخواهی روابط را با صمیمیت شخصی دیپلماتیک به نفع ترکیه ترمیم کند.
– بایدن در هنگام برنامه‌های کاندیداتوری اعلام کرد قطعا با کمک به احزاب مخالف اردوغان وی را از اریکه قدرت خواهد انداخت هنوز هم که هنوز است اردوغان جواب تند و خصمانه‌ای به وی نداده است و حتی قرار است در هفته‌های آخر مهرماه برنامه دیداری در جهت مشکل اس ۴۰۰ و جنگنده اف ۳۵ و اف ۱۶ های مدرن داشته باشد.
خلاصه دنیای سیاست کاملا امر پیچیده‌ی تخصصی است که هرکسی نباید به خود اجازه ورود و اظهار نظر دهد چه بسی ناخواسته در دام جهت‌دهی اپوزوسیون معاند و یا دوستان کم‌تجربه احساساتی یا فرصت‌طلب و یا متوهمین باستانگرا، حتی دشمنان گرفتار و کشور در مسیری غیر قابل بازگشت و شاید غیر قابل جبران قرار داده شود.
دنیای سیاست موفق و نتیجه‌گرا اصلا و اصلا دنیای کنش‌های آنی احساسی هم نیست؛ دنیائی است که بایستی بر اساس برنامه‌های استراتژیک و پلان‌های لایه به لایه، حتی شاید متناقض طراحی و پیش‌بینی شده و عین شکارچی در موقعیت مناسب اجراء شود. همان چیزی که متکفلان امور خارجی ما در دولت‌های پیشین بهره زیادی نبرده بودند امید است منبعد چنین نباید که برای ما نشاید.
