به گزارش پایگاه خبری یاز اکو به نقل از اقتصاد آنلاین، قانون جدید مالیات بر ارزش افزوده، از ۱۳ دی ماه ۱۴۰۰ اجرا خواهد شد. این مالیات در واقع نوعی مالیات بر مصرف است که قانون آن از سال ۸۷ به صورت آزمایشی اجرا می‌شده‌است.
هر چند قرار بود قانون دائمی و اصلاح شده آن پنج سال بعد تصویب و ابلاغ شود اما ماجرا به درازا کشید و دست آخر بهار امسال قانون دائمی تصویب و در تابستان ابلاغ شد. حالا هم شش ماه از زمان ابلاغ آن گذشته و وقت اجرا رسیده است.
فهرست
شکل دریافت مالیات برارزش افزوده
در هر یک از مراحل زنجیره به هم پیوسته تولید و توزیع، هر یک از بنگاه‌ها در زمان خرید مواد اولیه یا دیگر کالاهای مورد نیاز، بهای کالای خریداری شده به علاوه مالیات بر ارزش افزوده (که به صورت درصد ثابتی از بهای کالاست و در قانون کنونی مجلس برای کالاها و خدمات به استثنای برخی کالاهای خاص، به همراه عوارض، ۹ درصد تعیین شده است) را به فروشنده کالا می‌پردازند، اما در زمان فروش کالا یا محصولات تولیدی علاوه بر بهای کالایی که به فروش می‌رسانند، مالیات بر ارزش افزوده را نیز محاسبه و از خریدار کالای خود دریافت می‌کنند. بنابراین باید انتظار افزایش قیمت‌ها را در کالاهای مشمول داشت.
تغییرات در قانون جدید
نزدیک به ۱۳ سال قانون مالیات بر ارزش‌افزوده به‌صورت آزمایشی در کشور اجرا شد با این حال در اجرای این قانون همواره ابهاماتی ازجمله اینکه چه گروه‌هایی مشمول این قانون هستند و یا این مالیات به اصل یا سود کالا تعلق می‌گیرد وجود داشته است.
حالا به گفته مسئولان رفع ابهامات فنی و اجرایی، بازنگری در معافیت‌های مالیات بر ارزش افزوده، تغییر در نحوه توزیع درآمدهای مالیات بر ارزش افزوده، متناسب‌سازی جرائم مالیاتی و بحث اصلاح دادرسی نظام مالیاتی از مهمترین تغییرات قانون جدید بوده است.
قانون جدید مالیات بر ارزش افزوده با قانون آزمایشی تفاوت‌های بسیاری دارد. مهمترین این تغییرات درخصوص رفع چالش‌ها یا ابهاماتی است که در قانون قبلی وجود داشت. قانون قبلی ابهامات و خلأهایی داشت که در این چندسال مشخص شد و در قانون جدید بخش عمده‌ای از این خلأها رفع شد برای مثال تکلیف مالیات عرضه کالا به خود یا تاریخ تعلق خصوصا بابت ارائه خدمات روشن شد.
نمونه دیگر از تغییرات مسئله مربوط به حمل و نقل‌هاست. در قانون فعلی حمل و نقل‌ها بابت مسافر از هر طریقی؛ دریایی، هوایی، جاده‌ای و ریلی معاف است و بابت بار از همه طرق مشمول است اما در قانون جدید حمل و نقل هوایی را جدا کردند و سایر حمل و نقل‌ها نیز جدا و در قانون جدید حمل و نقل ریلی، جاده،ای و دریایی بابت مسافر و کالا معاف شده
مراکز اقامتی و هتل‌ها نیز در قانون فعلی خدمات Hoteling مشمول ارزش افزوده شده ، در قانون جدید مشممل نیست. درواقع مراکز اقامتی و هتل‌هایی که کمتر از سه ستاره و دارای مجوز از گردشگری هستند معاف از ارزش افزوده هستند.
همچنین اگر قانون جدید صحیح اجرا شود دغدغه مالیاتی شرکت‌ها کمتر می‌شود یعنی در گزارش‌هایشان بندهای مربوط به کسری ذخیره، ارزش افزوده، دعاوی ارزش افزوده و … بسیار کمتر می‌شود زیرا کلیه اعتبارات پذیرفته شده است.
تغیر دیگری که ایجاد شده نیز مربوط به مالیات برخی کالاهای خاص است. در قانون قدیم نرخ مالیات بر ارزش افزوده در تبصره ماده ۱۶بر سیگار و محصولات دخانی ۱۲ درصد بر انواع بنزین و سوخت هواپیما ۲۰ درصد بود در قانون جدید افزایش بر مالیات افزایش مالیات به طور جزئی مشخص شده است.
البته این‌ها تنها تعداد انگشت‌شماری از تغییرات قانون مالیات بر ارزش افزوده است که به عنوان نمونه ذکر شد.
قانون مالیات بر ارزش افزوده البته قرار بود پیش از این‌ها تصویب و اجرا شود اما به ادعای مجلس قبل تأخیر دولت در ارائه لایحه اصلاحیه قانون بود که موجب طولانی شدن روند بررسی اصلاحیه این قانون شد. هرچند بررسی این لایحه در مجلس بسیار بیشتر از زمان ارائه آن از سوی دولت به طول انجامید.
کدام کالاها معافند؟
کالاهای مشمول معافیت مالیات بر ارزش افزوده به این شرح است:
کلیه محصولات کشاورزی فرآوری نشده مشتمل بر محصولات خام زراعی و باغی، گیاهان دارویی، محصولات مرتعی، محصولات جنگل (از جمله چوب خام)، محصولات گلخانه (از جمله سبزی، صیفی، گل و گیاه و انواع قارچ)، دام زنده و خوراک آن، کلیه مواد اصلی تولید مثل دام زنده مطابق پروانه صادره توسط وزارت جهاد کشاورزی، پوسال(کمپوست)، کشت بافت و بستر آماده کشت بافت، بذر، نشاء، نهال، سم و کود، آب مصارف کشاورزی، شیر، پنیر و ماست، تخم ماکیان، آرد و نان، انواع گوشت و فرآورده‌های گوشتی مطابق با فهرستی که هر سال وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تا پایان دی‌ماه برای اجراء در سال بعد به سازمان ارسال می‌کند، برنج، حبوبات، سویا و پروتئین سویا، انواع روغن‌های خوراکی؛ اعم از گیاهی و حیوانی، شیرخشک مخصوص تغذیه کودکان، تخم‌مرغ نطفه‌دار و تبدیل آن به جوجه یک‌روزه، خمیر کاغذ و کاغذ باطله، دفتر تحریر؛ کاغذ چاپ، تحریر و روزنامه، کتاب، روزنامه، مجله و نشریه، کالاهای وارده همراه مسافر برای استفاده شخصی تا میزان معافیت مقرر طبق قانون امور گمرکی، انواع شمش طلا(وارداتی و داخلی) و انواع حواله‌های کاغذی یا الکترونیکی دارای پشتوانه صددرصد(۱۰۰%) طلا، دارایی‌های غیرمنقول و انواع حواله‌های کاغذی یا الکترونیکی مبتنی بر آنها، فرش دستباف و مواد اولیه اصلی آن، انواع دارو و واکسن (انسانی و دامی)، لوازم مصرفی درمانی و لوازم توانبخشی، ادار و تجهیزات کمک ناوبری هوانوردی، تجهیزات نظامی و اطلاعاتی موضوع بندهای «پ»، «ت» و «ث» ماده (۱۱۹) قانون امور گمرکی با رعایت ترتیبات مقرر در بندهای مذکور، تجهیزات و اقلام با کاربرد صرفاً دفاعی، نظامی، انتظامی، امنیتی و اطلاعاتی.
پیشتر قند و شکر هم در لیست معافیت‌ها بودند اما اخیرا معاون سازمان امور مالیاتی گفته: اقلامی چون قند و شکر که در قانون آزمایشی مالیات بر ارزش افزوده از پرداخت این مالیات معاف بودند، در قانون جدید به دلیل نقش تنظیم‌گری و آسیب‌زا بودن این کالاها از سبد معافیت‌ها حذف شده است و مشمول مالیات بر ارزش افزوده شده‌اند.
مشاور امور مالیاتی اتاق اصناف نیز عنوان کرده که از تاریخ اجرای قانون یعنی ۱۳ دی ماه، تولیدکنندگان و عرضه‌کنندگان کالاهای معاف از مالیات بر ارزش افزوده باید برچسب معافیت از مالیات بر ارزش افزوده را روی بسته بندی کالاهای مزبور درج کنند.
خدمات معاف کدامند؟
در بخش خدمات نیز بخش‌های زیر معاف از مالیات محسوب می‌شوند:
خدمات درمانی، تشخیصی و پیشگیری، خدمات توانبخشی و حمایتی و خدمات آرامستان‌ها، خدمات درمانی و پیشگیری دامی و گیاهی، واحدهای ماشینی‌کردن (مکانیزاسیون) آب کشاورزی، کشت بافت و تولید اندام‌های تکثیری گیاهان، خدمات زینک، چاپ، انتشار روزنامه اعم از کاغذی یا الکترونیکی، کتاب، نشریه و خدمات نشر و توزیع آنها به استثنای مؤسسات کمک آموزشی و کنکور و هرگونه تبلیغات کالاها و خدمات داخلی در روزنامه‌ها و نشریات، عملیات و خدمات بانکی شامل دریافت سپرده، اعطای تسهیلات و یا ایجاد اعتبار، ارائه ضمانت‌نامه و انتقال وجه در چهارچوب قوانین مربوط و مصوبات شورای پول و اعتبار، خدمات اعتباری قرض‌الحسنه صندوق‌های قرض‌الحسنه دارای مجوز فعالیت از بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران یا سایر مراجع مورد تأیید بانک مذکور و همچنین صندوق‌های قرض‌الحسنه که به موجب قانون تأسیس شده یا می‌شوند، خدمات اقامتی هتل‌های سه ستاره و پایین‌تر، مهمانپذیرها و سایر مراکز اقامتی دارای مجوز از وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی یا اتحادیه‌های ذی‌ربط، خدمات حمل و نقل (اعم از بار و مسافر) درون و برون‌شهری و بین‌المللی جاده‌ای، ریلی و دریایی، صدور و ابطال، نقل و انتقال واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق‌های سرمایه‌گذاری دارای مجوز از سازمان بورس اوراق بهادار، خدمات بازار سرمایه شامل خدمات معاملات و تسویه اوراق بهادار و کالا در بورس‌ها و بازارهای خارج از بورس به تشخیص شورای‌عالی بورس و اوراق بهادار، خدمات بیمه‌های زندگی، خدمات بیمه‌های محصولات کشاورزی، خدمات بیمه اجتماعی و درمان تکمیلی، خدمات مالی و اعتباری اعطای تسهیلات توسط صندوق‌های حمایتی، ضمانت صادرات، سرمایه‌گذاری، بیمه‌ای و پژوهش و فناوری که به موجب قانون یا با مجوز قانون تأسیس شده یا می‌شوند در چهارچوب اساسنامه آنها.
مالیات طلا
یکی از تغییرات مهم در قانون جدید مالیات بر ارزش افزوده، تغییر در شکل مالیات‌ستانی از طلاست.
اتاق اصناف ایران در اطلاعیه‌ای به واحدهای صنفی طلا، جواهر و پلاتین در رابطه با قانون جدید مالیات بر ارزش افزوده، اعلام کرد که با توجه به لازم‌الاجرا شدن قانون دائمی مالیات بر ارزش افزوده از ۱۳ دی ماه، ۹ درصد مالیات بر ارزش افزوده طلا، جواهر و پلاتین از مشتریان دریافت شود.
با این تفاوت که تاکنون هرکس طلا، جواهر یا پلاتین خریداری می‌کرد، ۹ درصد مالیات بر ارزش افزوده‌ای پرداخت می‌کرد، که شامل وزن این اقلام نیز می‌شد. بنابراین هر اندازه قطعه طلایی که خریداری می‌شد سنگین‌تر بود، مالیات بیشتری هم شامل می‌شد، اما با اجرای قانون جدید دیگر مالیات از وزن این کالاها دریافت نمی‌شود و خریدار فقط ۹ درصد مالیات بر اجرت ساخت، حق‌العمل و سود فروشنده را پرداخت خواهد کرد که هزینه‌های خرید این اقلام را کاهش می‌دهد.
سخنگوی هیئت‌رئیسه مجلس درباره خرید نسیه طلا هم گفت: براساس قانون جدید مالیات بر ارزش افزوده، پیمانکاران و فعالان اقتصادی که به صورت نسیه با مشتریان کار می‌کنند پس از اینکه در سامانه مؤدیان نحوه دریافت وجه معامله خود را ثبت و ضبط می‌کنند، می‌توانند مالیات آن معامله را پس از دریافت اقساط آن از مشتری پرداخت کنند، در حالی که تاکنون چنین نبوده است.
بلیت هواپیما گران نمی‌شود
معاون سازمان امور مالیاتی درباره شائبه افزایش بلیت هواپیما در پی پرداخت ۹ درصد مالیات شرکت‌های هواپیمایی در قانون جدید مالیات بر ارزش افزوده، عنوان کرده: در قانون مالیات برارزش افزوده مصوب سال ۱۳۸۸، شرکت‌های هواپیمایی مشمول عوارض ۵ درصدی بود که با اجرای قانون جدید که خدمات هوایی نیز مشمول مالیات می‌شوند، این عوارض ۵ درصد حذف می‌شود و ۹ درصد مالیات بر ارزش افزوده جایگزین ۵ درصد عوارض خاص می‌شود.
او افزوده: در قانون مالیات برارزش افزوده، شرکت‌های هواپیمایی هرگونه مالیاتی که در زمان خرید هواپیما، تجهیزات و هرگونه هزینه‌های موردنیاز پرداخت می‌کنند، امکان کسر از مالیات ۹ درصد دارند، برآیند این اعمال نرخ ۹ درصدی مالیات بر ارزش افزوده قطعا بیشتر از ۵ درصد عوارض در قانون سابق نیست و نباید افزایش قیمتی را از این بابت داشته باشند.
مالیات دخانیات
انواع سیگار و محصولات دخانی به‌شرح زیر مشمول مالیات و عوارض می‌شوند:
سیگار، توتون پیپ و تنباکوی تولید داخلی، بیست و پنج‌درصد (۲۵%)؛
سیگار، توتون پیپ و تنباکوی تولید داخل با نشان بین‌المللی که فهرست آن هر سال توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت تهیه و با تصویب هیأت وزیران ابلاغ می‌شود، چهل‌درصد (۴۰%)؛
سیگار، توتون پیپ و تنباکوی وارداتی، شصت و پنج‌درصد (۶۵%)؛
توتون خام وارداتی ده‌درصد (۱۰%)؛
توتون فرآوری شده وارداتی (خرمن توتون) سی و پنج‌درصد (۳۵%)؛
تولیدکنندگان سیگار و محصولات دخانی مکلفند از زمان لازم‌الاجراءشدن این قانون، قیمت خرده فروشی و تاریخ تولید را بر روی پاکت بسته‌بندی محصولات دخانی درج کنند. در صورت تخلف از حکم این تبصره ، اعتبار مالیاتی مربوط، پذیرفته نمی‌شود و مشمول مالیات و عوارض فروش به نرخهای مذکور است.
تولیدات داخلی
سخنگوی هیئت‌رئیسه مجلس شورای اسلامی با اشاره به حمایت از تولید داخلی در این قانون، اظهار کرده: در قانون جدید مالیات بر ارزش افزوده از کالاهای تولید داخل در مقابل کالاهای وارداتی و خارجی حمایت شده است و کالاهای وارداتی که مشابه داخلی داشته و آن کالای داخلی می‌تواند نیاز بازار را رفع کند، مشمول نرخ استاندارد مالیات بر ارزش افزوده یعنی ۹ درصد می‌شود.
