یاز اکو؛ یاسمین مولانا – در قرنی که به عصر ارتباطات شهرت داشته و اتفاقاتی با تاثیر جهانی همچون شیوع ویروس کرونا بیش از پیش نقش ارتباطات را برای تمامی سران جهان روشن ساخته است، در ایران همچنان انکار جایگاه ارتباطات واقعیت تلخ در سیاستگذاریهای کلان محسوب میشود.
در حالی سیستمهای ارتباطی در تمام دنیا شکل نوینی به خود گرفته و از سیستم آموزشی تا تجارت و سیاست بر محور ارتباطات و بهرهگیری از روشهای روزآمد تبلیغات و ترغیب مخاطبان بوده، که کمتر نهادی در ایران به نقش کلیدی آن واقف بوده و از آن سود میجویند.
بهرهگیری از نیروهای غیرمتخصص، بهکارگیری مدیران ناآشنا با روابط عمومی و ارتباطات، نبود تحصیلات مرتبط، به رسمیت نشناختن روابط عمومیها توسط مدیران ارشد، نبود نهاد نظارتی بر وضعیت روابط عمومیها در سازمانها و نهادها از جمله مواردی است که در سازمانهای دولتی و غیردولتی به صورت کلان، سایه انداخته است که عملکرد بسیار ضعیف و ناشیانه را در حوزهی تبلیغات و ارتباطات شاهد آن هستیم.
با مروری بر فعالیت نهادهای مختلف سلامت، آموزش، اقتصاد و سیاست در کشورهای مختلف درخواهیم یافت در چه سطح گستردهای نسبت به نفوذ در جوامع و گروههای سنی مختلف برنامهریزی کرده و برای انتقال پیام و اهداف خود از ارتباطات به صورت علمی و تخصصی بهره میگیرند.
گرچه در ایران رشتهی علوم ارتباطات و شاخههای مختلف آن عمر طولانی ندارد اما در سیستم آموزشی و دانشگاههای تعدادی از کلانشهرها و شهرهای دور و نزدیک در مقاطع مختلف به آن پرداخته و هزینههای هنگفتی صرف آن میشود.
اما در بحث اشتغال و حمایت از تحصیلکردههای این حوزه، شاهد هستیم که اهمیت و نقش این علم در انکار مطلق است. به طوریکه نه تنها دانشآموختگان این حوزه، کمترین شانس را برای اشتغال و فعالیت در جایگاه واقعی خود را داشته و در خوشبینانهترین حالت کارمند بله قربان گوی مدیری کمسواد و با کمترین شناخت از حوزهی ارتباطات بوده و در واقع منجی مدیر از عالم ناشناختهای که در آن مدیریت میکند، است.
ناشناخته بودن این حوزه به دلیل به رسمیت نشناختن این علم در نگاه کلان و توسط سیاستگذاران بوده که این نگاه را در سطوح مختلف گسترش میدهد. به طوریکه حتی در آزمون استخدامی دستگاههای اجرایی در سال ۱۴۰۰ همچون سالهای گذشته هیچ فرصتی برای این رشته وجود نداشت درحالیکه وضعیت روابطعمومیها در دستگاههای اجرایی بسیار تاملبرانگیز است.
پاسخگوییهای به دور از حرفهایگری سازمانها، برانگیزش افکار عمومی نسبت به اقدامات ارگانها، از دست دادن مقبولیتهای عمومی، عدم توانمندی در فرهنگسازی و ایجاد ارتباط موثر با جامعهی مخاطب، همه از عوامل نادیده گرفتن و انکار جایگاه روابط عمومیها و بهکارگیری افراد غیر متخصص است.
در حالیکه در دستگاههای دولتی و غیردولتی ارتباطات از نوع بند پ شناخته شدهترین نوع علم ارتباطات است، مقام معظم رهبری بارها و موکدا در بیانات خود بر استفاده از ظرفیت ارتباطات و فرهنگ در عصر کنونی اشاره فرموده و اظهار کردهاند “رایانه و فضای مجازی که الان در اختیار شماست اگر بتوانید اینها را یاد بگیرید، میتوانید یک حرف درست خودتان را به هزاران مستمعی که شما آنها را نمیشناسید، برسانید. این فرصت فوقالعادهای است مبادا این فرصت ضایع شود. اگر ضایع شد، خدای متعال از من و شما در روز قیامت سوال خواهد کرد.”