یاز اکو؛ پریسا رضاپور – این جمله طرح یک ایدهی سادیستی نیست؛ تم یک فیلم ژانر وحشت هم نیست؛ بریدهای از صفحهی حوادث روزنامهها هم نیست، بلکه بیانِ عریانِ کاری است که ما انسانها در حال انجامش هستیم، بله! درست شنیدید: ما در حال حاضر با کیسههای پلاستیکی در حال قتل تدریجی خود، خانواده و انسانهای دیگر هستیم.
در حالی که اغلب بحرانها، منطقهای، محلی و کشوری هستند، برخی بحرانها یا به تعبیر دقیقتر، ابربحرانها جنبهی جهانی دارند. این روزها بسیار میشنویم که بحران محیطزیست یک ابربحران ویرانگر است، ابربحرانی که اصل حیات بشر را تهدید میکند. در ابربحران محیطزیست چند آیتم از همه برجستهتر هستند: گرمشدن زمین، بالا آمدن آب اقیانوسها و بحران میکروپلاستیکها.
کیسههای پلاستیکی، اصلیترین عامل پیدایش میکروپلاستیکها هستند. آیا تا به حال از خود پرسیدهاید که در حالی که گفته میشود پلاستیک تا چند صد سال در طبیعت تجزیه نمیشود، چگونه کیسهای که در طبیعت و به شاخه یا بوتهای گیر کرده است، در عرض یک ماه بهتدریج از بین میرود؟ آیا تجزیه میشود؟ پاسخ منفی است، آن کیسه به میکروپلاستیک تبدیل میشود. میکروپلاستیکها ذرات بسیار ریز پلاستیکی هستند که هرچند با چشم غیر مسلح دیده نمیشوند، ولی پلاستیک هستند و همان ویژگیها را دارند. اخیراً یافتههای نگرانکنندهای دربارهی میکرو پلاستیکها گزارش شده است، مانند یافت شدن میکرو پلاستیک در خون نوزادان یا در دورافتادهترین نواحی قطب جنوب.
در حالی که بسیاری از کشورهای پیشرفته و حتی این اواخر کشوری مانند امارات متحده عربی، مصرف کیسههای پلاستیکی را تا حد زیادی ممنوع کرده یا ضوابط سفت و سختی دربارهی آن به اجرا گذاشتهاند، مصرف آن در ایران به طرزی حیرتانگیز در حال افزایش است. شهروندان ما عادت کردهاند که حتی هنگام خرید یک پفک یا بیسکویت از مغازهدار کیسه پلاستیکی بگیرند.
در یک سال اخیر آلودگی اطراف تبریز به کیسههای پلاستیکیِ گیر کرده به شاخههای خار و خاشاک و بوتهها به طرزی غیرقابل باور افزایش پیدا کرده است، مخصوصا زمانی که بادی شدید میورزد تا چند هفته منظرهای بینهایت آزاردهنده در مقابل دیدگاه ما خودنمایی میکند: تا چشم کار میکند کیسهی پلاستیکی.
در حالی که برخی ضایعات پلاستیکی نظیر بطریها به واسطهی سود اقتصادی، تا حدی جمعآوری میشوند، ولی در مورد کیسههای پلاستیکی این اتفاق نمیافتد.
اطراف جادههای پر تردد، اطراف روستاها و محل تخلیهی زبالهها از مهمترین مراکز پخش کیسههای پلاستیکی به شمار میآیند.
برای برچیدن این وضعیت فاجعهبار، دو کار باید در برنامهی متولیان امر قرار بگیرد: یک فرهنگسازی و آگاهیبخشی به شهروندان نسبت به خطرات فاجعهبار کیسههای پلاستیکی؛ دو وضع تدریجی مقررات سختگیرانه دربارهی استفادهی بیرویه از کیسههای پلاستیکی.
حال که شهردار جدید تبریز در مراسم معارفه گفتهاند که «با توجه به رویکردهای خدماترسانی شهرداری و پیچیدگیهای موجود در حوزههای مختلف، بیشک ساختارهای سنتی، دیگر پاسخگوی مطلوب مطالبات نخواهد بود و باید به سمت راهکارها و فناوریهای نوین و هوشمندسازی خدمات حرکت کرد» انتظار میرود برای چنین ابربحرانهایی، تا جایی که در حدود وظایف و اختیارات شهرداری تبریز است، با شیوههایی نو به سرعت اقدام بکنند.