یاز اکو؛ ندا مشیری – مرسوم است که رسانه‌ها در گفتگو با کارشناسان و در روزهای آخر سال به بررسی اتفاقات سال و پیش‌بینی سال آینده می‌پردازند. اما ما این سنت را شکستیم و می‌خواهیم این کار را اندکی با تاخیر و در اول سال انجام دهیم تا فارغ از شلوغی و سردرگمی‌های آخر سال برای کارشناسان و مخاطبان اطلاعات دقیق‌تری ارائه دهیم. در این راستا به گفتگو با دکتر وحیده برنون، عضو شورای سیاستگذاری یازاکو نشستیم.
- مهمترین تحولات حوزه‌ی مسائل شهری در سال گذشته چه بوده است؟
- در سال ۱۴۰۰ با تداوم کرونا و ادامه‌ی روند دو سال گذشته در حوزه‌ی شهرسازی، رکود شدیدی در برنامه‌های مختلف اجتماعی و فرهنگی و نیز عمرانی شهرداری وجود داشت. علی‌رغم پایین بودن مشارکت مردمی در انتخابات شورای شهر تبریز، با افزایش فعالیت فضای مجازی و رواج استفاده‌ی شهروندان از این ابزار(بویژه با اپیدمی کرونا)، شاهد افزایش سطح مطالبات شهروندان و به نوعی آغاز ارتقای سطح آگاهی و روشنگری در شهروندان بودیم که به نظر بنده می‌توان از این امر به‌عنوان مهمترین نکته‌ی تحول در مسایل شهری و شهرسازی یاد کرد، چرا که ماهیت مسایل شهری که غالبا با جنبه‌های ویترینی و تقلیل آن به پروژه‌های عمرانی تبیین می‌شود در اصل از دو بعد اصلی سیستم مدیریت شهری و نوع شهروندی ساکنین شهر تشکیل یافته که سال گذشته با افزایش مداخلات و مطالبات شهروندان و ارتقاء آگاهی شهروندی در سایه‌ی فعالیت‌های سایبری روبرو بودیم که تاثیر بسزایی در شیوه‌ی مدیریت شهر خواهد داشت.
متمرکز کردن بودجه‌ی شهرداری نیز در جهت توزیع عادلانه‌ی ثروت شهر، تحول مهمی بوده که نشان‌دهنده‌ی تمرکز و توجه بیشتر محافل مختلف شهری به مسئله‌ی محلات فرودست است.
- پیش‌بینی شما در مورد حوزه‌ی شهرسازی تبریز در طول سالجاری چیست؟
– در سال ۱۴۰۱ انتظار می‌رود روند فعلی افزایش آگاهی و احساس مسئولیت شهروندان نسبت به مسایل شهری تداوم یابد و در کنار جوانب مختلفی همچون شفافیت در سایه‌ی فضای مجازی و بهبود روند پاسخگویی مسئولان شهری، آغازگر مشارکت فعال شهروندان و جرقه‌های اولیه‌ی تحول در سیستم مدیریت شهری از نوع حکمرانی به حکمروایی خوب شهری باشیم و در نتیجه انتظار می‌رود امسال رشد فعالیت‌های مختلف فرهنگی اجتماعی و عمرانی را در شهر شاهد باشیم.
- چه راه‌حل‌هایی برای مشکلات حاد شهری تبریز در سالجاری پیشنهاد می‌کنید؟
ارائه‌ی راه حل برای کاهش مشکلات پیچیده‌ی کلانشهری امر ساده‌ای نبوده و مستلزم شناسایی صحیح علت و معلولی از مسائل است. تجارب چندین دهه شهرسازی در جهان نشان می‌دهد ساختارهای سنتی مدیریت شهری و حکمرانی از بالا به پایین با خروجی‌های پروژه‌ای و کالبدی صرف، قادر به حل مسایل در جهت توسعه‌ی همه‌جانبه‌ی شهر نیست. بلکه روشهای نوین مدیریتی به دنبال تقویت و تشکیل جوامع مدنی و نهادهای مشارکتی از پایین به بالا (یا درون به بیرون) در کوچکترین سطح فضایی شهر (محلات) می‌باشند که این امر، مدیریت کلانشهری را در دو سطح کلان و خرد بطور همزمان ایجاب می‌کند. بطوریکه علاوه بر مدیریت سیاست‌های کلان منطقه‌ای، با تفویض اختیارات و مسئولیت‌ها در کوچکترین سطح ممکن، توانایی حل بسیاری از مسایل و مشکلات ناملموس شهروندان را با یاری گرفتن عملی از توانمندی‌های خود ساکنان بعهده دارد و از بار بسیاری از مسئولیت‌های ریز و جزئی در سیستم مدیریت شهری می‌کاهد. با فراهم شدن زمینه‌های مشارکت و افزایش آگاهی و حس مسئولیت شهروندان در سال‌های آتی انتظار می‌رود با تقویت جوامع مدنی و تشکیل نهادهای متعددی، به سازماندهی اصولی و دادن اختیارات به سطوح خرد محله‌ای و ناحیه‌ای، بسترسازی مناسبی برای مدیریت در سطح خرد با روشهای موفق جهانی نایل شد.
این شیوه‌ی مدیریتی علاوه بر امتیازات فوق‌العاده در ابعاد مختلف، در جلوگیری از هدر رفتن سرمایه‌ی شهر نیز نقش بسزایی دارد چرا که علاوه بر اهمیت موضوع تولید ثروت در شهرها، مهمتر از آن توزیع عادلانه ثروت و هزینه‌کرد بهینه‌ی آن، مبتنی بر نیازها و اولویت‌های ویژه‌ی هر ناحیه‌ی شهری، امری بسیار حیاتی در اداره‌ی شهرها است.
