یازاکو؛ اصغر زارع کهنمویی – امروز با یک هفته تاخیر، فیلم‌های کوتاهی از شانگهای پخش شده که نشان می‌دهد، هزاران نفر از مردم به خیابان‌ها آمدهاند و به سیاست‌های شدید قرنطینه اعتراض می‌کنند. انتشار این فیلم‌ها از مردمی که تحت نظارت دقیق‌ترین فناوری‌های کنترلی زندگی می‌کنند و هرگونه کنش آن‌ها توسط هزاران دوربین ثبت و به مدد دیتابیس جامع، شناسایی و پیگیری می‌شود، جای تامل و حیرت دارد. ما با یک رویداد کم‌سابقه مواجه هستیم. هم اعتراض خیابانی رخ داده و هم فیلم‌های آن از دیوارهای گنبد فولادی سانسور چینی به بیرون رخنه کرده است.
ماجرا چیست؟ خبرگزاری‌های فارسی‌زبان تاکنون مطلب خاصی درباره اعتراضات شانگهای ننوشته‌اند. من تلاش کرده‌ام با مطالعه گزارش‌هایی از بلومبرگ، فرانس۲۴، تایوان‌نیوز، اسکای‌نیوز و سی‌ان‌ان به یک روایت حداقلی برسم. گزارش کامل نیست و حتی ممکن است برخی داده‌ها اشتباه باشد.
مردم شانگهای سیستم کنترلی و سرکوب دولت خود را می‌شناسند اما آن‌ها از چهارشنبه هفته گذشته (۱۴ آوریل) به خیابان آمدهاند تا به سیاست‌های قرنطینه اعتراض کنند. اگرچه دولت چین با «سیاست کووید صفر» در مدیریت اجتماعی کرونا در جامعه یک میلیارد و چهارصد میلیون نفری موفق عمل کرده اما این توفیق، باعث نشده مردم به سلب شدید آزادی‌ها رضایت بدهند.
براساس گزارش فرانس۲۴، «قرنطینه و لاک‌داون شانگهای زمانی اتفاق افتاد که سه نفر در اثر ابتلا به کووید ۱۹ فوت کردند که دو نفر از آن‌ها ۸۹ و ۹۱ سال سن داشتند.» یعنی چین حتی مرگ سه چینی سالخورده را که بیماری زمینه‌ای هم داشتند، تحمل نکرده و شانگهای را به‌صورت مطلق قرنطینه کرده است.
ظاهرا اعتراض مردم به طولانی شدن قرنطینه به‌خاطر کمبود مواد غذایی، نبود اطلاعات درباره تصمیمات دولت و کمبود تجهیزات پزشکی است. فرانس ۲۴ با اشاره به درگیری پلیس با معترضین نوشته، «گزارش‌ها از استیصال فزاینده حکایت می‌کند. مردم از موانع رد می‌شوند و تقاضای غذا می‌کنند.» سی‌ان‌ان هم گفته «مردم شعار می‌دهند: ما داریم از گرسنگی می‌میریم».
اما بلومبرگ نوشته «ده‌ها نفر از ساکنان یک شهرک مسکونی شعار می‌دهند، ما غذا می‌خواهیم، ما حق دانستن می‌خواهیم ما آزادی می‌خواهیم.» این گزارش نشان می‌دهد، قرنطینه و کووید روبنای قصه است. زیربنا، سیاست آهنین دولت تک‌حزبی چین در قبال آزادی‌ها است. مردم چین درواقع به حکومت پلیسی اعتراض کرده‌اند. این یک اقدام سیاسی است. این تظاهرات که خبرگزاری‌های جهان آن را خارق‌العاده و نادر خوانده‌اند، احتمالا بزرگترین تظاهرات مردمی پس از واقعه میدان تیان‌‌آن‌من بدون احتساب رویدادهای سینکیانگ محسوب می‌شود.
خبرگزاری تایوان‌نیوز گزارش داده، مردم خشمگینِ شانگهای افزون بر اعتراض به قرنطینه، صراحتا «علیه حزب کمونیست و شخص شی جین پینگ شعار داده‌اند و ضدشورش سفیدپوش را جانور خوانده‌اند.» نیز نوشته: «افسران سفیدپوشِ مستقر در شانگهای که PPE خوانده می‌شوند، لهجه ماندرین دارند و احتمالا از اهالی شانگهای نیستند.»
با توجه به نظارت شدید بر شبکه‌های اجتماعی و اینترنت در چین، پخش گسترده تصاویر تظاهرات شبکه‌های اجتماعی حتی از نفس مقاومت مردم در برابر پلیس مهم‌تر است. اسکای نیوز گفته «پخش اعتراضات، مقامات چین را عصبانی کرده.» سرخوردگی در سیاست قرنطینه می‌تواند، به بی‌اعتمادی گسترده علیه حزب کمونیست تبدیل شود. بنابراین آن‌ها با مردم برخورد می‌کنند و مجبورند تظاهرات را فیصله بدهند. تام چشایر خبرنگار اسکای‌نیوز در گزارش خود، جمله مهمی نوشته: «لباس سفید‌ها که در ابتدای همه‌گیری کرونا در ووهان نماد شجاعت بودند اکنون به نماد سرکوب تبدیل شده‌اند.»
رییس جمهور چین می‌خواهد به‌شیوه آهنین، سیاست کووید صفر را در سراسر چین و در شانگهای ۲۵ میلیون نفری اجرا کند. اما این ممکن است به یک بحران سیاسی برای او منجر شود. سیمون مک‌کارتی تحلیلگر سی‌ان‌ان نوشت: «کنترل چینی کویید، بحران سیاسی و خطر برای شی جین پینگ را جرقه می‌زند.»
شانگهای را نیویورک شرق خوانده‌اند. این شهر ۲۵ میلیون نفری، از یک سو قلب اقتصاد چین و از سوی دیگر، پایتخت روشنفکری در شرق دور است. اگر اعتراضات شانگهای ادامه یابد و گسترده‌تر شود، می‌تواند زلزله بزرگی در اقتصاد و سیاست چین ایجاد کند. شانگهای، ارومچی نیست که بتوانند مسلمانان را با اسلحه و تبعید و تغییر ترکیب جمعیتی سرکوب کنند، شانگهای شهر شهروندان درجه یک چینِ طبقاتی است و محل تولد حزب سرخ.
رویدادهای شانگهای این روزها تیتر رسانه‌های جهان است. بی‌جهت نیست که سیاستمداران و فعالان اقتصادی اعتراضات را دنبال می‌کنند چون شانگهای مرکز اقتصاد چین و شهری اثرگذار در اقتصاد جهان است. همان‌طور که اسکای‌نیوز از قول کارشناسان نوشته، قرنطینه در شانگهای و دیگر شهرها، به زودی می‌تواند اثرات جهانی عظیمی بر زنجیره تامین بگذارد.
