به گزارش پایگاه خبری یاز اکو به نقل از ایرنا، اصغر محمدزاده روز شنبه افزود: روز حضور نادرشاه افشار در مراغه برای تجدید قوا جهت انهزام بیگانگان متخاصم، روز مقیم شدن شاه اسماعیل صفوی در مراغه، روز افتتاح راه‌آهن و روز بسته شدن زیج ایلخانی از جمله این رویدادهای تاریخی پیشنهادی برای روز مراغه بود.
وی با بیان اینکه «زیج» معرب «زیگ» و علم استخراج تقویم با تکیه بر نجوم است، اضافه کرد: عمده فعالیت علمی در رصدخانه مراغه بر پایۀ تنظیم زیج ایلخانی متمرکز بود و بر همین اساس بسته شدن زیج ایلخانی و آغاز تنظیم جدول نجومی در حقیقت نقطه شروع کار علمی در رصدخانه محسوب می‌شود.
به گفته وی زیج ایلخانی ایرادهای زیج‌های قبلی را رفع کرد و خروجی اصلی فعّالیّت علمی رصدخانۀ مراغه محسوب می‌شد و بر همین اساس همه تاریخ‌پژوهان مراغه به این اتفاق‌نظر رسیده‌اند که ۱۶ اردیبهشت مصادف با بسته شدن زیج ایلخانی مناسب‌ترین روز برای نامگذاری به عنوان روز مراغه است.
ابتداء شروع زیج بستن خواجه نصیر علیه الرحمه در مراغه روز سه‌شنبه جمادی الاولی سنه ۶۵۷ هجری.
(از حاشیۀ یک نسخه خطّی)
مولف کتاب «تاریخ دارالملک مراغه» با بیان اینکه فعالیت‌های علمی گسترده‌ای پس از بسته شدن زیج ایلخانی در مراغه آغاز شده بود، بیان کرد: در آن برهه مدارس مختلف علمی همپای رصدخانه رشد کرد که از جمله آنها می‌توان به مدرسه ریاضی «ابن مغربی» اشاره کرد که نقش موثری در محاسبۀ چند رقم اعشار عدد پی(π) داشت.
محمدزاده بیان کرد: مدرسه رومی، مدرسۀ ایجی، مدرسۀ خلیفه و مدرسۀ سیّاره از دیگر مدارس فعّال دورۀ ایلخانی در مراغه به شمار می‌رفت که شاخص‌ترین آنها مدرسه دخترانه «سرقویتی بیگی» بود.
دانش‌آموخته مقطع دکتری رشته تاریخ شرق ادامه داد: پرفسور «فرنس بروین» لبنانی با تکیه بر منابع متعدد این موضوع را مطرح کرده است که اولین مدرسه دخترانه جهان در مراغه تأسیس و نامش «سرقویتی بیگی» بود.
به گفته وی «سرقویتی» مسیحی و مادر هولاکوخان بود و از آنجایی که موفق به راه‌اندازی مدرسه دخترانه در «بخارا» نشده بود، توانست آن را در جامعه باز مراغه تاسیس کند.
پژوهشگر تاریخ مراغه اظهار داشت: برخی از رویدادهای خاص مراغه باید همزمان با بزرگداشت ۱۶ اردیبهشت به عنوان روز مراغه برجسته، و برنامه‌های مختلفی برای آن تدوین شود.
وی با تاکید بر اینکه ظرفیت‌های کم‌نظیر تاریخی برای برجسته‌سازی مراغه در عرصه ملی و بین‌المللی وجود دارد، بیان کرد: مکتب علمی و فرهنگی مراغه گویای غنای فرهنگ این کهن‌شهر بوده و ابعاد مختلف آن هنوز در افکار عمومی مطرح نشده است.
وی اضافه کرد: بسیاری از رویدادهای بزرگ علمی و فرهنگی تاریخ مراغه با بسته شدن زیج ایلخانی به قوع پیوست و با برجسته‌سازی آنها می‌توان مرکزیت فرهنگی این کهن‌شهر برای چندین قرن را تثبیت کرد.
«روز مراغه» طی ۱۶ اردیبهست و در سال ششم خود با حضور وزیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گرامی داشته می‌شود.
امسال و پس از چندین سال کش و قوس، اساسنامه روز مراغه در شورای اسلامی شهر به تصویب رسید و به نظر می‌رسد روز مراغه پس از تصویب اساسنامه آن در شورای فرهنگ عمومی شهرستان، منسجم‌تر از قبل دنبال شود.
