به گزارش پایگاه خبری یاز اکو این روزها روز به روز قدرت خرید مردم در حال آب رفتن است! بعد از گوشت، مرغ، لبنیات، روغن و… حالا نوبت به گرانی میوه رسیده است تا وجودش آرام آرام در سبد مصرفی خانواده‌های ایرانی کم‌رنگ یا حتی محو شود.
کمتر کسی باور می‌کرد که روزی برسد برای خرید چند عدد موز، پرتقال و سیب درآمد یک روزت را هزینه کنی اما قیمت این روزهای میوه باورنکردنی‌ها را تحقق بخشیده و حالا خرید چند قلم میوه بیش از ۱۰۰ هزار تومان برای شما آب می‌خورد.
میوه‌ها همیشه جزو اقلام ثابت سبد خرید خانواده‌ها هستند. چه موقعی که قرار است در دیس میوه‌خوری، اسباب پذیرایی مهمان‌ها را فراهم کنند و چه زمانی که قرار است حکم میان وعده را در دورهمی‌های خودمانی داشته باشند. چیزی که گفتنش برای همه بدیهی محسوب می‌شود این است که میوه‌ها به هیچ‌عنوان قابلیت حذف شدن از سبد خرید خانواده‌ها را ندارند؛ به همین خاطر هم همیشه بالا و پایین شدن نرخ قیمت انواع و اقسام میوه‌ها و صیفی‌جات، جزو مهمترین خبرها برای خانواده‌های ایرانی است؛ تا جایی که در چند ماه گذشته بالا و پایین شدن قیمت میوه یکی از دغدغه‌های اصلی مردم برای خرید اقلام خوراکی بوده است. میوه‌هایی که قیمت خریدشان از باغ‌ها تا مغازه‌های میوه‌فروشی زمین تا آسمان توفیر دارد.
ایران بیش از ۱۸ میلیون تن میوه تولید می‌کند و براساس آمار‌های فائو ایران در تولید ۶۸ محصول کشاورزی جایگاه نخست تا پانزدهم جهان را دارد. ایران در تولید محصولات پسته، زرشک، خاویار، زعفران، میوه‌های هسته‌دار و انواع توت جایگاه نخست را در جهان دارد، در تولید خرما و زردآلو در رده دوم قرار دارد و در تولید هندوانه، گیلاس، خربزه، انواع ملون، سیب، انجیر و خیار جایگاه سوم را از آن خود کرده است. حال این سؤال مطرح است که چرا با این تولید میوه قیمت‌ها در بازار آنچنان گران است که بسیاری از خانواده‌های متوسط توان خرید ندارند. میوه علاوه بر محصول غذایی یک محصول دارویی و بسیار ضروری برای سلامتی است.
تنوع آب و هوایی و اقلیم در ایران باعث شده که شرایط و بستر مناسبی برای تولید انواع محصولات کشاورزی مهیا باشد اما اختلاف قیمت شدید از مزرعه تا مغازه‌های میوه‌فروشی به دلیل ضعف نظارتی مسوولان مربوطه و سودجویی دلالان و واسطه‌ها باعث شده که هم کشاورزان و هم مصرف‌کنندگان از قیمت محصولات کشاورزی رضایت نداشته باشند و در این میان فقط دلالان هستند که سود بالایی به جیب می‌زنند و بازار را در دست خود گرفته‌اند.
کشاورزان محصول خود را قبل از فصل برداشت به صورت سلف می‌فروشند
کشاورزانی که با خون دل محصول تولید می‌کنند آن را بعد از برداشت به دست کسانی می‌سپارند که هیچ نقشی در طول فصل کشت نداشتند و فقط رابط میان کشاورز و بازار هستند و هیچ‌وقت نپرسیده‌اند که پول بذر، سم، آب،کود و هزینه هزار چیز دیگر، از کجا تامین می‌شود و حال این مهمان ناخوانده در زمان برداشت محصول به یکباره از ناکجاآباد پیدایش شده و از درد بی‌کسی کشاورز در فروش محصولاتش به خوبی استفاده می‌کند و سود بالایی به جیب می‌زند.
برخی از کشاورزان به دلیل نداشتن سرمایه کافی، محصول خود را قبل از فصل برداشت به صورت سلف می‌فروشند که به اصطلاح به آن سلف خری می‌گویند و یقینا این نوع فروش، درآمد بسیار ناچیزی را نصیب باغدار و کشاورز می‌کند و فقط دلالان می‌توانند سودجویی کنند و بیشتر مواقع میوه را تا چهار برابر قیمت در بازار عرضه می‌کنند و در این میان، سوال اصلی اینجاست که چرا نمی‌توان نظارت صحیحی بر فروش محصولات کشاورزی داشت و چرا واسطه‌ها همچنان میدان‌داران اصلی میادین تره‌بار هستند؟
نقش دلال‌ها در گرانی میوه
همیشه یکی از متهمان ثابت گرانی میوه دلال‌ها بوده‌اند. چرخه معیوب توزیع میوه باعث شده به جای کشاورز که بیشترین زحمت را برای تولید میوه بر عهده دارد، دلالان سود بیشتری را ببرند. البته تعداد بالای واسطه بین کشاورز و مصرف‌کننده هم به افزایش قیمت میوه کمک می‌کند.
لزوم اصلاح ساختار تعاونی‌های روستایی برای کاهش قیمت میوه
اکبر فتحی، رئیس سازمان جهادکشاورزی آذربایجان‌شرقی چندی پیش در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در تبریز، اظهار کرد: بین قیمت میوه از باغدار تا مصرف‌کننده تفاوت فاحشی وجود دارد و فاصله بین تولید و مصرف بسیار زیاد است؛ طبیعتا اینجا دلال‌ها واسطه‌ها تاثیرگذار هستند.
وی افزود: کار اصلی کشاورز تولید است؛ نه بازار را می‌شناسد و نه ساز و کار لازم برای ورود به آن را در اختیار دارد؛ اما متولی بخش که وزارت جهادکشاورزی و به تبع آن سازمان‌های جهادکشاورزی در استان‌ها هستند، ساختاری تحت عنوان سازمان تعاون روستایی را تعریف کرده‌اند که صرفا خلاء بازاریابی را برای کشاورزان پر کند.
فتحی تصریح کرد: در واقع تولید را کشاورز انجام می‌دهد و وزارت و سازمان جهادکشاورزی، شرکت‌های تعاونی روستایی را با حضور خود کشاورزان روستایی ایجاد می‌کند تا بتواند تولیدات کشاورز را به بازار مصرف برساند و اگر سود حاشیه‌ای هم وجود دارد، نصیب خود کشاورز شود.
وی ابراز داشت: وزارت جهادکشاورزی اخیرا اقدام به اصلاح ساختار تعاونی‌های روستایی کرده که بتواند به هدف دستیابی کشاورزان به بازار مصرف برسد؛ ولی در حال حاضر مشکل واسطه‌ها و دلال‌ها وجود دارد و قیمت میوه‌ای که به دست مردم می‌رسد چندین برابر قیمت خریداری شده از کشاورز است.
تولیدکننده و مصرف‌کننده هر دو ناراضی هستند، دلال‌ها راضی
این مسوول متذکر شد: تولیدکننده و مصرف‌کننده هر دو ناراضی هستند و فقط دلال‌ها و واسطه‌ها راضی به نظر می‌رسند که حاشیه سود را به جیب می‌زنند.
رئیس سازمان جهادکشاورزی آذربایجان‌شرقی در عین حال خاطرنشان کرد: در کشور با اصلاح ساختار تعاونی‌های روستایی و تشکیل شرکت‌های تعاونی روستایی کارآمد می‌توان بسیاری از مسائل را حل کرد.
فتحی اضافه کرد: در مورد تولیدات استان ما قبل از اینکه ساختار تعاونی روستایی اصلاح شود، حمایت‌هایی را از طریق تعاون روستایی و صندوق توسعه بخش کشاورزی استان از کشاورزان تولیدکننده سیب‌زمینی، پیاز و سیب به عمل آوردیم تا این کشاورزان بتوانند محصولات خود را صادر کنند؛ در حال حاضر هم قیمت این محصولات نسبتا پایین است.
این مسوول متذکر شد: در هر صورت از کشاورز انتظار نداریم بازار و ذائقه مردم را کاملا بشناسد و نسبت به آن برنامه‌ریزی کند؛ طبیعتا این امور وظیفه بنده و سازمان صمت استان است که در عرضه، ساختارهای لازم را برای جلوگیری از متضرر شدن تولیدکننده و مصرف‌کننده به وجود آورد و فاصله قیمت بین تولیدکننده و مصرف‌کننده کاهش یابد.
تعلق رتبه‌های اول تا ششم کشوری در تولید ۲۱ قلم از محصولات کشاورزی به آذربایجان‌شرقی
رئیس سازمان جهادکشاورزی استان آذربایجان‌شرقی، گفت: ظرفیت بخش کشاورزی استان در اکثر محصولات زراعی و باغی که با مناطق سردسیر و نیمه سردسیر تطابق دارند از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده و رتبه‌های اول تا ششم کشوری در تولید ۲۱ قلم از محصولات کشاورزی به آذربایجان‌شرقی اختصاص دارد.
وی با اشاره بر این نکته که تولید اکثر محصولات زراعی، باغی و دامی در استان مازاد بر مصرف داخلی می‌باشد، ادامه داد: ۵۵ هزار تن گوشت قرمز در استان تولید می‌شود که ۴ هزار تن از این میزان مازاد بر مصرف است، روزانه ۲۲۰ تن تخم‌مرغ در استان تولید می‌شود که تقریباً ۲ برابر نیاز استان می‌باشد و مازاد آن به استان‌های تهران، اردبیل، آذربایجان‌غربی و استان کردستان عرضه و به فروش می‌رسد.
فتحی افزود: در تولید گندم، محصولات علوفه‌ای از جمله یونجه، محصولات باغی به‌خصوص سیب و زردآلو، زغال اخته، سنجد و سماق، رتبه اول کشوری به استان ما اختصاص دارد در محصولات گلخانه‌ای نیز به موفقیت‌های چشمگیری دست یافته‌ایم چنانکه توسعه مجتمع‌های گلخانه‌ای در آذربایجان‌شرقی از ضریب بالایی برخوردار بوده و مقام اول کشور در این مورد نیز به استان ما تعلق دارد.
رئیس سازمان جهادکشاورزی استان، گفت: متوسط عملکرد تولید در محصول استراتژیک گندم، جو، حبوبات از جمله عدس و نخود در استان از متوسط عملکرد کشوری بالاتر است و این امر نشان‌دهنده تلاش همکاران و زحمت کشاورزان می‌باشد که توانسته‌اند عملکرد در سطح هکتار را ارتقاء بخشند.
بازگشت همه موارد تنظیم بازار مجدداً به جهادکشاورزی از ۱۴۰۰
رئیس سازمان جهادکشاورزی استان آذربایجان‌شرقی، گفت: با تصمیم ستاد هماهنگی اقتصادی دولت، اختیارات ثبت سفارش و تامین نهاده‌ها به وزارت جهادکشاورزی بازگردانده شده و به ستاد تنظیم بازار کشور هم ابلاغ شده که باید تصمیماتش طبق نظر وزارت جهادکشاورزی باشد.
تعیین نرخ خرید تضمینی محصولات کشاورزی از سال ۱۴۰۰ توسط شورای ۱۰ نفره
وی در ارتباط با قیمت محصولات کشاورزی، ضمن قدردانی از تلاش مجلس شورای اسلامی برای ایجاد شورایی ۱۰ نفره به ریاست وزیر جهادکشاورزی و حضور وزیر اقتصاد و دارایی و دو تن از نمایندگان کشاورزان بیان داشت: در مورد قیمت‌های تضمینی محصولات کشاورزی در این شورا تصمیم‌گیری خواهد شد و به این طریق شاهد حل شدن مشکل قیمت‌ها برای همیشه خواهیم بود.
دلایل گرانی از منظر صمت
رئیس سازمان صمت آذربایجان شرقی نیز در گفت وگو با خبرنگار فارس در تبریز گفت: میوه فرایند قیمت گذاری مشخصی دارد و برای تامین میوه شب عید هم پیش بینی های لازم در استان صورت گرفته است.
حبیب امین زاده اظهار داشت: اینکه بعضا مطرح می‌شود پرتقال را از کشاورز به قیمت دو هزار تومان خریداری می‌کنند صحیح و منطقی نیست و نباید به شایعات دامن زد.
وی می‌افزاید: امروز در آذربایجان شرقی سیب از کشاورز به قیمت کیلویی هفت هزار تومان خریداری شده و ما هم تلاش می کنیم از شمال به قیمت کیلویی ۸ هزار تومان پرتقال خریداری کنیم تا در تنظیم بازار ارائه دهیم و میوه شب عید استان را تامین کنیم.
بزرگترین معضل عرضه کالا دلال بازی و ایجاد رانت است
امین‌زاده با بیان اینکه بزرگترین معضل عرضه کالا دلال بازی و ایجاد رانت برای عده‌ای است، تصریح می‌کند: تمام سعی ما این است که در صنایع تبدیلی و میوه، محصولاتی که ایجاد ارزش افزوده می‌کنند در چرخه تولید قرار گیرند و واسطه گری و دلال بازی که هیچ گونه ارزش افزوده ایجاد نمی‌کند، حذف شود.
این مسوول توضیح می‌دهد: تمهیدی که در ارتباط با تنظیم بازار میوه در شهرهای بزرگ و همتراز ما انجام می‌گیرد این است که کارگروهی متشکل از نمایندگان اتحادیه، سازمان بازرسی، تعزیرات و سازمان میادین در میادین میوه مستقر می‌شوند و هر روز اول وقت میوه بر اساس قیمت های بازار مبداء و توزیع، خروجی قیمت میوه مشخص می شود؛ بازرس نظارت سازمان نیز بر مبنای قیمت ابلاغی بازار را کنترل می کند.
وی ادامه داد: فرآیند قیمت گذاری میوه در همه جای کشور بدین شکل است؛ در استان ما هم برای اولین بار قصد داریم این فرایند را اجرایی کنیم تا هر روز قیمت خروجی مشخص شود.
رئیس سازمان صمت آذربایجان شرقی اعلام می دارد: بعد از این قیمت ها در سامانه ۱۲۴ سازمان صمت ثبت می شود و اصناف را هم مکلف کردیم در مورد اقلام معیشتی و میوه قیمت ها را هر روز اعلام کنند.
باور کنید مقصران گرانی میوه مغازه‌داران نیستند
یکی از میوه‌فروش تبریزی از اینکه مردم فکر می‌کنند مقصر افزایش قیمت‌ها مغازه‌داران و میوه‌فروشان هستند، گلایه می‌کند و می‌گوید: گرانی میوه هیچ ربطی به میوه‌فروشان ندارد، چراکه آنها هم این محصولات را گران می‌خرند و درصد قانونی خود (۳۵ درصد) را به قیمت محصول خریداری شده اضافه می‌کنند.
او توضیح می‌دهد: یکی از مشکلاتی که وجود دارد این است که عرضه‌کنندگان میوه در میدان مرکزی میوه و تره‌بار عمدتاً فاکتوری برای فروش محصولاتشان به فروشندگان میوه و در واقع عرضه‌کنندگان خرد این محصول ارائه نمی‌دهند و همین مسئله سبب می‌شود قیمت میوه مشخص نباشد و هر کسی با نرخ دلخواه خود میوه را به میوه‌فروشی‌ها می‌فروشد.
ضعف نظارت
به هر حال بازار میوه از تعادل قیمتی خارج شده و به نظر می‌رسد عده‌ای با به هم زدن نسبت عرضه و تقاضا قصد گرانفروشی را دارند. تفاوت قیمت میوه از باغ تا خرده فروشی تا ۲۰۰ درصد، نبود نظارت کافی در این چرخه را نشان می‌دهد که وجودش می‌تواند در کاهش قیمت‌ها تاثیر به سزایی داشته باشد.
به نظر می‌رسد، غفلت سازمان‌های نظارتی در این امر باعث شده برخی دلالان و واسطه‌ها کنترل بازار را در دست بگیرند و باعث شوند یکی دیگر از کالاهای مورد نیاز و مصرفی خانواده‌ها از سبد آنها حذف شود. شاید عرضه مستقیم میوه به مصرف‌کننده بدون دخالت دلالان و ایجاد بازارچه‌های محله توسط شهرداری‌ها راهکار مناسبی باشد که می‌تواند تا حدودی تب افزایش قیمت میوه را کاهش دهد.
چند راهکار برای کاهش قیمت تمام شده محصولات کشاورزی
از نظر کارشناسان برای اینکه قیمت محصولات کشاورزی کاهش یابد، چندین راهکار وجود دارد. نخست اینکه وزارت جهادکشاورزی تلاش کند تا قیمت تمام شده محصولات کشاورزی را کاهش دهد و آن را در حد استاندارد‌های جهانی برساند. مهمترین اقدام در این زمینه اعمال قانون معطل مانده یکپارچه‌سازی اراضی است که در سال ۱۳۷۵ تصویب شده و پس از ۲۴ سال هنوز هیچ کاری انجام نشده است. این قانون تأکید می‌کند که زمین‌های کشاورزی باید یکپارچه شوند و زمین‌های یکپارچه هم تکه تکه نشوند. این اقدام باعث افزایش ضریب مکانیزاسیون در بخش کشاورزی خواهد شد.
نکته دوم اینکه، تحقیقات و پژوهش و استفاده از بذر‌های اصلاح شده ضریب نفوذ بیشتری در کشاورزی ما داشته باشد. براساس آمار فائو سازمان خواروبار جهانی طی ۴۰ سال آینده تأمین امنیت غذایی جهان تنها براساس تحقیقات و پژوهش خواهد بود و توسعه افقی سطح کشت نمی‌تواند به تنهایی امنیت غذایی را تأمین کند.
نکته سوم اینکه، سرمایه‌گذاری و حمایت از این بخش باید افزایش یابد. کشاورزان امروز روستا‌ها افراد مسن و پا به سن گذاشته‌ای هستند که توان تولید ندارند و نکته آخر اینکه غرفه‌های عرضه مستقیم میوه در اختیار کشاورزان و تشکل‌های کشاورزی قرار گیرد تا میوه و صیفی به صورت مستقیم در اختیار مصرف‌کنندگان قرار گیرد.
گلایه از مسوولان
به نظر می‌رسد با توجه به شرایط بحرانی اقتصاد و تورم حاکم بر جامعه مردم باید به نخوردن، نپوشیدن و درمان نشدن عادت کنند، چرا که معمولا مسوولان اجرایی کشور پاسخی برای این گرانی‌های افسار گسیخته ندارند تنها به جای تلاش برای کنترل اوضاع از مردم می‌خواهند برای پایین آمدن قیمت‌ها دعا کنند.
با این حال از مسوولان اجرایی کشور می‌خواهیم، دوران خدمت را تمام شده ندانند و در این چند ماه باقی مانده برای کنترل اوضاع تلاش‌شان را چند برابر کنند، شاید روزهای بهتری در پیش رو رقم بخورد.
