یازاکو؛ نوید محمدی نسب‌آباد – تقریبا در تمام شهرهای مهم تاریخی با محوطه‌ای مواجهیم که بیانگر هویت تاریخی شهر است.
در این محوطه‌ها ممکن است چندین بنای تاریخی وجود داشته باشد که محل تردد گردشگران است و مدیران شهری با تدابیر مختلف، بر محافظت از این بناها و ایجاد جذابیت برای گردشگران ممارست می‌ورزند.
به عنوان مثال محوطه‌ی میدان سرخ از سال ۱۹۹۰ تحت نظارت میراث جهانی یونسکو است. در مسکو بسیاری از خیابان‌های اصلی به قدیمی‌ترین و بزرگترین میدان این شهر، یعنی میدان سرخ ختم می‌شود و جاذبه‌های متعددی در جای جای آن واقع شده که برجسته‌ترین آن کلیسای جامع سن باسیل است. امروزه بیش از ۶۰ سال است که تردد خودرو در این محوطه ممنوع شده است. اگر از نمونه‌های خارجی چشم‌پوشی کنیم و در کشورمان دنبال نمونه‌ای بگردیم، میدان نقش جهان مثال خوبی خواهد بود.
میدان نقش جهان، میدانی مستطیل شکل به درازای ۵۶۰ متر و پهنای ۱۶۰ متر در مرکز شهر اصفهان است.
پیرامون میدان ۲۰۰ حجره دو طبقه قرار دارد. افزون بر آن چهار بنای عالی‌قاپو، مسجد شاه، مسجد شیخ لطف‌الله و سردر قیصریه نیز در میانهی چهار ضلع این مستطیل ساخته شده‌اند.
این محوطه نیز به عنوان میراث جهانی یونسکو ثبت شده و در حال حاضر با تدابیر ویژه‌ای از این محوطه نگهداری می‌شود.
حالا برگردیم به تبریز؛ اگر تنها مسیر تاریخی چهارراه منصور تا سه راهی فردوسی را در نظر بگیریم، با بزرگترین و مطرح‌ترین آثار معماری دوران شکوفایی عصر ایلخانان، آق قویونولو و قره‌قویونلوها و دوران صفوی به عنوان پنجمین شهر بزرگ جهان در عصر صفوی مواجه هستیم. آثار معماری چون ارک علیشاه، درب نوبر، عمارت ساعت و خانه‌های تاریخی در میانه راه و در نهایت موزه‌ی آذربایجان، گؤی مسجید و موزه‌ی عصر آهن. این مسیر به طول ۱۵٠٠ متر دربرگیرنده‌ی این همه بنای مهم تاریخی است. یک پیاده‌راه در چنین منطقه‌ای چه کمک بزرگی می‌توانست در احیاء هویت تاریخی شهری که سال‌ها با بولدوزرها به جنگ با تاریخ این شهر رفته شده است کرد.
حالا در عوض این طرح‌ها چه اتفاقی افتاده؟
ارک علیشاه، پله‌ها و بارویش فروریخته و آثار فرهنگی اطرافش ویران شده و با پارکینگ و مسجد مصلی به حاشیه رفته، گؤی مسجید در پشت پاساژها و پروژه‌ی بزرگ ابتر عقیق مدفون شده و محوطه عمارت ساعت به پارکینگی برای خودروها تبدیل شده است.
همانگونه که در تصاویر دیده می‌شود، دقیقا از کنار دیوارهای عمارت خط‌کشی منظمی انجام شده تا جا برای همه باشد. در حالیکه مسافت پارکینگ تربیت تا عمارت ساعت با پای پیاده کمتر از دو دقیقه است.
این رفتار ما با آثار تاریخی و هویت شهرمان است…
