یازاکو؛ افشار سلیمانی سفیر اسبق ایران در جمهوری آذربایجان – پس از تعیین ضرب الاجل ازسوی اتحادیه اروپا در رابطه با اعلام نظر نهایی پیرامون نظرات تکمیلی هماهنگ کننده مذاکرات غیر مستقیم ایران و امریکا در راستای رسیدن به توافق نهایی در وین
امیر عبداللیهان وزیر امورخارجه چند ساعت مانده به پایان زمان ضرب الاجل(دوشنبه ۲۴مرداد) اعلام کرد جمع‌بندی ما تا ۱۲ امشب(دوشنبه) به طرف مقابل ارائه می‌شود. اگرانعطاف نشان دهند به توافق می‌رسیم، وگرنه مذاکرات ادامه می‌یابد تا به نظر واحد برسیم. وی پیش از این نیز گفته بود :
“چنانچه خطوط قرمز رعایت و منافع کشور تامین شود، توافق(احیای برجام) را مقدور می دانیم.ایرادی که ما میبینیم این است که در حوزه راستی آزمایی آنچه که مربوط به برنامه هسته ای ما می‌شود به خوبی راستی آزمایی می‌شود اما آنچه که مربوط به لغو تحریم ها است ابهامات زیادی وجود دارد.اگر فردا به توافق برسیم، کسی متن را موشکافانه بررسی کند حتما دارای ایراداتی است
تصمیم کشور این است چنانچه خطوط قرمز رعایت و منافع کشور تامین شود، توافق را مقدرو می دانیم ولی انتظار داشتیم سطح توافق بالاتر از برجام باشد
دلیل طولانی شدن مذاکرات این است که بر روی خطوط قرمز خودمان ایستادگی کرده‌ایم.الان در نقطه شروع پایان توافق قرار داریم و این که چقدر این نقطه زمان می‌برد، بستگی به طرف مقابل دارد.”
سخنگوی وزارت خارجه هم گفت :
“پیشرفت‌های نسبی در مذاکرات وین حاصل شده و گفت‌وگوهای مستقیم و غیرمستقیم تیم‌های مذاکره‌کننده برای موضوع رفع تحریمهای ظالمانه علیه ایران ادامه دارد اما گفت‌وگوهای سنگین و حساس را دارای پیشرفت‌های نسبی و قابل توجه و حرکت رو به جلو و در مرحله پیشرفت قرار دارد و رسیدن به توافق نهایی مشروط بر تضمین منافع ایران است.پیشنهادات اتحادیه اروپا برای احیای توافق هسته‌ای در صورتی قابل قبول است که به تهران در مورد مسائل مختلف از جمله رفع تحریم‌ها اطمینان داده شود.”
در همین‌حال روزنامه کیهان که همواره شمشیر علیه برجام را از رو بسته است امروز دوشنبه ۲۴ مرداد احتمال توافق برای احیای برجام را تایید کرد و آنرا “توافق قوی” دانست و نوشت:
“تیم مذاکره کننده هسته ای ایران باید برای برخی مدعیان اصلاحات تفاوت‌های روشنی از توافق قوی جدید و توافق ضعیف قبلی را به تصویر بکشند ! ”
(نگارنده : البته پس از اعلام امضای توافق احیای برجام ،تیم مذاکره کننده قبلی فرصت خواهند داشت تا صحت و سقم این تفاوتها را مورد ارزیابی قرار دهند و افکارعمومی را با آنها آشنا کنند !)
ازسوی دیگر اظهارات تلویحی روز گذشته رئیس جمهور در رابطه با به سرانجام رسیدن پروژه ای مهم به نفع کشور و مردم فارغ از اینکه بنام کدام مسئول تمام شود و اشاره به تلاش دولت برای کسب رضایت مقام رهبری ازسوی برخی ناظران بعنوان چراغ سبزی برای رسیدن به توافق احیای برجام ارزیابی گردید .
سفیر چین در تهران نیز که همواره در موضع گیریهایش به گفتن سخنان دیپلماتیک کلی اکتفا میکند در مصاحبه ای گفت :
“مسئله هسته‌ای ایران به مرحله‌ای حساس و کلیدی رسیده و پایداری بر گفت‌وگو و مذاکرات، تنها راه خروج از بن‌بست است. آمریکا به عنوان آغازگر بحران کنونی هسته‌ای ایران، باید به گونه‌ای مثبت پاسخگوی دغدغه‌های منطقی ایران باشد.چین بطور قاطعانه از اقدامات ایران در راستای حفاظت از حاکمیت و عزت ملی خویش حمایت میکند.”
اولیانف نماینده روسیه نزد سازمان‌های بین‌المللی در وین هم که نقش سخنگوی مذاکرات و بعضا سخنگوی وزارت خارجه ایران را ایفا و بیش از دیگر اعضای گروه مذاکره کننده در رابطه با روند و محتوای گفتگوها مصاحبه ها و توئیتهای متناقض ودو پهلو هم میکند گفت :
“متن سند احیای برجام تقریبا به طور کامل مورد توافق قرار گرفته است.ایران تنها در مورد چند کلمه از متن، سؤالاتی را مطرح کرده و در مورد بقیه متن می‌توان گفت توافق صورت گرفته است.همین چند کلمه می‌تواند به مانعی برای توافق بدل شود، همانگونه که پیش از این هم در جریان مذاکرات وین رخ داده بود.امیدوارم این اتفاق نیفتد، متن بد نیست و یک سازش بسیار معقول است. این گزینه‌ای است که اصولا همه طرف‌ها راضی هستند و در عین حال همه نارضایتی خاصی از برخی مفاد پروژه را تجربه می‌کنند.تحریم‌ها علیه ایران ممکن است به‌زودی برداشته شود. اما در مورد تحریم‌ها علیه روسیه نمی‌شود چنین گفت. تنها بخشی از آنها مربوط به اوکراین است. غرب، خط مشی مستقل روسیه را یک چالش راهبردی می‌داند و بعید است که تحریم‌ها را کنار بگذارد.”
در همین حال جریده وال استریت ژورنال نوشت:” اتحادیه اروپا برای احیای توافق هسته ای پیشنهاد داد امتیازات بزرگی به ایران بدهد.دیپلمات های اروپایی پیشنهاد پایان دادن به تحقیقات آژانس بین المللی انرژی اتمی درباره ایران را برای خروج از بن بست در مذاکرات دارند.
نشریه آمریکایی پولیتیکو هم در گزارشی مدعی شد” در متن پیشنهادی اروپا برای احیای برجام که اخیرا در وین روی میز مذاکره قرار گرفته، از برخی تحریم های اقتصادی آمریکا علیه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی عقب نشینی شده و مقرر شده پرونده “فعالیت های هسته ای مشکوک” ایران بسته شود. در حالی که در بسته پیشنهادی جدید اروپا با هماهنگی نزدیک با مقامات آمریکایی، تحریمهای سپاه همچنان پابرجا هستند و لغو نمی شوند، اما اثربخشی آنها به شدت محدود می شود.بر اساس متن پیشنهادی اروپا، اروپایی‌ها و افراد غیرآمریکایی می‌توانند بدون نگرانی از اعمال تحریمهای آمریکا، با نهادهای اقتصادی تحت نظر سپاه تجارت کنند، به شرطی که شریک تجاری اصلی آنها در فهرست تحریمهای آمریکا نباشد..”
اما رابرت مالی نماینده ویژه آمریکا در امور مالی گفت:”توافقی (در مورد مذاکرات هسته‌ای) بدست نیامده است زیرا تا زمانی که در مورد همه مسائل توافق نشود، توافقی وجود نخواهد داشت.یک متن وجود دارد و از نظر هماهنگ‌کننده اتحادیه اروپا درک مشخصی (در باره آن) نیز وجود دارد.
موضع ما روشن است. اگر ایران آمادگی داشته باشد، ما نیز آماده بازگشت به توافق هسته‌ای هستیم. برای ما این بازگشت از نظر کاهش تحریم‌هایی که باید ارائه دهیم و گام‌هایی که ایران باید برای محدود کردن برنامه هسته‌ای خود بردارد، کاملا مشخص است. ما هیچ مذاکره‌ای در خصوص پایین آوردن استانداردهای خود برای تجارت شرکتهای اروپایی یا سایر شرکت‌ها با ایران انجام نداده‌ایم و این کار را نخواهیم کرد.”
رابرت مالی ادعای نشریه پولیتیکو را درباره کاهش تحریمهای سپاه و صدور اجازه به اتباع غیر آمریکایی برای مراوده تجاری با افراد شرکت های مرتبط با سپاه پاسداران رد کرد و افزود.” ما در مورد اینکه شرکت های اروپایی یا سایر شرکت‌ها در صورت تمایل به تجارت با ایران باید چه کاری انجام دهند، مذاکره نکرده و نخواهیم کرد. آنها باید به تحریمهای ما احترام بگذارند.”
لازم به ذکر است که هماهنگ کننده اروپایی دوشنبه گذشته “متن نهایی” توافق را به دو طرف ایرانی و آمریکایی ارائه کرده و به گفته منابع رسانه‌ای غربی تاکید شده که دیگر چیزی برای مذاکره کردن باقی نمانده است و دو طرف نظر منفی یا مثبت خود را تا پانزدهم آگوست اعلام کنند.
در این میان، اولیانوف نماینده روسیه در مذاکرات وین مجددا از زمان شروع جنگ اوکراین فعال شده و مدام درباره مذاکرات وین توییت و اظهارنظر میکند. اما جالب اینجاست که اظهارات او احیانا ضد و نقیض و مانند خود مذاکرات بیشتر کلافی سردرگم است.
اولیانوف یک بار به نقل از وزارت خارجه کشورش از تعیین تکلیف هماهنگ کننده اروپایی درباره مذاکرات با ارائه “متن نهائی” انتقاد میکند و میگوید اجازه چنین کاری را ندارد. یک بار هم میگوید متن پیشنهادی اروپا پس از رایزنی با طرفهای مختلف آماده شده است و یا این که جمعه رسانه‌های روسی به نقل از او آورده‌اند که متن سند احیای برجام تقریبا به طور کامل مورد موافقت قرار گرفته است.
مذاکره کننده روس همچنین با تقلیل حجم اختلافات باقی مانده “خوشبینانه” میگوید که ایران تنها در مورد چند کلمه از متن سوالاتی را مطرح کرده است. اما در عین حال نیز یک بدبینی را چاشنی اظهارات خوشبینانه خود میکند و میگوید همین چند کلمه می‌تواند به مانعی برای توافق بدل شود. طرفین به پایان مذاکرات رسیده اند؛ یا شکست یا توافق.!
اگرچه مواضع اعلامی اخیر روس‌ها حاکی از تمایل آنها به توافق است؛ اما مشخص نیست که آیا مواضع اعمالی آنها نیز چنین است یا نه؟
به هر حال، ماه‌هاست که گفته می‌شود تنها دو سه موضوع باقی مانده و توافق در دسترس است و مدام از پیشرفت در مذاکرات سخن گفته می‌شود.
این گونه پیداست که مسائل پادمانی میان ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی به مهم‌ترین مساله اختلافی باقی مانده بدل شده است و در کنار آن نیز هنوز طرف ایرانی علی رغم تاکید بر برخی پیشرفت‌ها از بسته نشدن دو مساله تضمینها و تحریم‌ها و درپشت صحنه از حذف نام سپاه پاسداران از فهرست گروههای تروریستی آمریکا لغو تحریمهای شرکتهای وابسته به سپاه سخن میگوید.
اینک به نظر میرسد که آمریکا و اروپا مخالف توافقی سیاسی برای اعلام پایان تحقیقات آژانس هستند و آن را به گفتگو و “همکاری فنی” میان ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی موکول می‌کنند. در این خصوص هم در دور اخیر ایده‌های مختلفی بررسی شد تا این که گویا اتحادیه اروپا یک روند زمانمند کوتاه مدت را پیشنهاد کرده است.اگرچه
این خبر هم در لابلای اخبار دیده شد که اگر ایران به سوالات گروسی پاسخ دهد پرونده قدیمی بسته
خوا هد شد اما صحت و سقم آن هویدا نشد .
اینک که آمریکا و بقیه اعضای برجام با طرح پیشنهادی هماهنگ کننده اروپای موافقت کرده اند
ایران اعلام کرده تا پایان ساعت روز دوشنبه ۲۴ مرداد به نماینده اتحادیه اروپا و هماهنگ کننده مذاکرات پاسخ خود را منعکس خواهد کرد .
واکنشهای نسبتا مثبت جهانی و داخلی نسبت به احتمال نهایی شدن توافق وین در شرایطی که هنوز قطعی شدن امضای توافق اعلام نشده است، بعنوان تقویت امکان حضور ایران در بازار نفت ارزیابی شده و موجب کاهش قیمت جهانی نفت گردید.
همچنین بازار داخلی ایران نیز به این تحولات حول محور مذاکرات وین واکنش مثبت نشان داده و موجب کاهش جزئی نرخ ارز و طلا شده است .
آنچه مسلم است این است که جمهوری اسلامی ایران باید از این گردنه عبور کند تا بتواند از سایر گردنه های خود ساخته را نیز بدست مدیران شایسته و با نگاه واقع بینانه و کارشناسانه پشت سر بگذارد و پاسخگوی مطالبات برخی مردم که ولی نعمتان نظام و متکای اصلی آن هستند،باشد .
ازاین رو فرسایشی شدن مذاکرات و به تعویق افتادن توافق یا شکست مذاکرات با توجه به در پیش بودن نشست نوبتی آژانس بین المللی انرژی اتمی و انتخابات میان دوره ای آمریکا با توجه به شرایط بحرانی اقتصادی و معیشتی در داخل به مصلحت نخواهد بود .
بنظر میرسد پاسخ ایران در ساعات پایانی ضرب الاجل تعیین شده احتمالا بگونه ای باشد که ضمن پذیرش طرح اتحادیه اروپا با طرح ملاحظاتی خواستار تکمیل آن بر اساس خواسته خود گردد. اما به گونه ای مطرح خواهد کرد که طرفهای مقابل را کماکان نسبت به رسیدن به توافق امیدوار نگه دارد و بستری برای ادامه تماسها فراهم کند
