به گزارش پایگاه خبری یاز اکو به نقل از اتاق بازرگانی تبریز، بیست و نهمین نمایشگاه فرش دستبافت ایران با حضور۴۸۰ شرکت تولیدی و صادراتی از استانهای مختلف کشور در فضایی بالغ بر ۳۶ هزار متر مربع و در هفت سالن مجزا از ۳۱ تا شش شهریور ماه برگزارشد.
بازیدکنندگان برای بازدید از این نمایشگاه می‌توانستند ازساعت ۱۰ تا ۱۹ به محل دائمی نمایشگاه های بینالمللی تهران مراجعه کنند. این گزارش با نگاهی به حضور تولید کنندگان و صادرکنندگان فرش دستبافت تبریزی تلاش می‌کند به بازتاب مشکلات، نظرات و راهکا‌های آنان درحوزه فرش بپردازد.
نمایشگاه فرش دستبافت ایران هرسال با هدف افزایش صادرات در کنار فروش داخلی، معرفی ظرفیت‌های این بخش اقتصادی، برنامه ریزی برای حل مشکلات و ایجاد بستر‌های مناسب برای سرمایه گذاری‌های داخلی و خارجی در بخش صنعت فرش دستبافت برگزار می‌شود اما پرسش اینجاست که آیا شیوه برگزاری این نمایشگاه بدون اطلاع رسانی و تشکیل ستادی برای برگزاری منسجم و با کیفیت نمایشگاه می‌توان به خروجی چنین نمایشگاه امیدوار بود؟ آیا این نمایشگاه در شان صنعت فرش ایران بود؟ آیا پرچم دوم یک کشور نباید در جای درست با برنامه ریزی صحیح و در جای درست به اهتزار دربیاید؟
آیا برنامه ریزی برای حضور میهمانان و بازدید‌کنندگان خارجی راهکار رونق بخش بین‌الملل یک نمایشگاه نیست؟ چرا نمایشگاه فرش تبریز که صادرکنندگان هم در آن حضور دارند باید بدون هیچ تبلیغات رسانه‌ای و شهری و در سکوت خبری وبدون حضور پرشور میهمانان خارجی برگزار شود؟ آیا نباید برای حضور، بازدید و خرید مشتریان خارجی از نمایشگاهی که هنر دست ایرانیان است و سه هزار سال قدمت دارد؛ برنامهریزی کرد؟
تبریز قطب فرش ایران و جهان است. نفیس ترین فرش‌های دستبافت ایران در تبریز بافته می‌شود؛ شهری که به ریزبافتی و گره ترکی در ایران و جهان شهرت دارد. اما قطب فرش دستبافت ایران و پایتخت فرش دستبافت جهان این روزها حال خوشی ندارد و به قول اهالی حوزه فرش تبریز مریض رو به احتضاری است که باید با مراقبت‌های ویژه احیا شود.
حسن محمدی پرویزیان، قدیمی‌ترین تولید کننده و صادرکننده فرش تبریزاست . او چهره ماندگار و پیشکسوت حوزه تولید و صادرات فرش تبریز و به نوعی شناسنامه فرش دستبافت تبریز است. او مدیرعامل شرکت فرش تبریز است که از سال ۱۳۵۳ در تبریز وارد حوزه فرش شده است. او تا ۱۰ سال پیش هر سال در نمایشگاههای بین المللی فرش جهان از جمله مسکو، کانادا،اروپا، فرانسه و آمریکا شرکت کرده است. از او درباره کمرنگ شدن حضور فرش ایرانی در بازارهای بینالمللی پرسیدم.
_راستش تقصیر خودمان بوده که این هنر ایرانی‌ها امروز در بازار جهانی کمرنگ شده است. فرش ایرانی که ما تولید می‌کنیم، شناسنامه دارد و رنگ و جنسش تضمین شده است. الان پشم‌هایی که ما در کارخانه رنگرزی استفاده می‌کنیم؛ با بهترین رنگهای سیبای سوئیس رنگ می‌شوند. اما متاسفانه اکنون به دلیل تورم و افزایش قیمت رنگ فرش، رنگرزی‌‌ها به کیفیت استفاده از رنگ خوب و با کیفیت اهمیت نمی‌دهند و این مساله در شهرستان‌ها پررنگ‌تر است، به همین دلیل نمی توان رضایت مشتری را در بازار داخلی و بعضا خارجی کسب کرد.
-فرش دستبافت یک هنر اصیل ایرانی است که باید همه مواد اولیه آن از الیاف، پشم و مخصوصا رنگ و ثباتش تضمین شود تا این محصول بتواند در بازار داخلی و خارجی با کیفیت و مطلوب عرضه شود.
پرویزیان درباره این که فرش ایرانی از چه زمانی در جهان مطرح شد، می گوید:« در سال ۱۳۱۲ پدرم مشرف شدند به مکه و پدربزرگم حاج محمد جعفر صالحی در سرای مظفریه آن موقع، فرش های دستبافت ایرانی را برای استانبول ترکیه و عراق می فرستاد.»
فهرست
رنگهای چینی بی کیفیت و بدون ثبات، بلای جان فرش دستباف
پرویزیان درباره مصائب فرش دستبافت در حوزه رنگرزی می‌گوید:« کیفیت رنگ در فرش دستبافت باید کنترل شود اما متاسفانه اکنون در رنگرزی‌های شهرستانی از رنگ های چینی که ثبات رنگ ندارد و قیمتش ارزان‌تر است، استفاده می کنند و پشم را با آن رنگ می‌کنند.»
او با بیان این‌که سودجویان می‌خواهند از بازار فرش دستبافت سود ببرند و برایشان منافع ملی و مردم مهم نیست، می افزاید:« قالی باف دو سال زحمت بافت یک قالی را می‌کشد اما رنگ فرش به دلیل نداشتن مرغوبیت، با قرار گرفتن در آفتاب به سرعت ازبین می رود. متاسفانه نظارتی بر کیفیت فرش دستبافت وجود ندارد وحتی از ویسکوز به جای ابریشم در بافت فرش استفاده می‌کنند. تمام این موارد باعث می‌شود؛ وقتی این محصولات صادر می‌شود، آبروی ایران به عنوان صادرکننده فرش از بین برود.»
این پیشکسوت فرش معتقد است:«متاسفانه استانداردی برای صادرات فرش‌های ایرانی وجود ندارد. هرکسی میتواند فرش‌هایی که تولید کرده را صادر کند و در این بین فقط منفعت شخصی درنظر گرفته می‌شود و منافع ملی و کشور برای سودجویان در حوزه صادرات فرش مهم نیست.»
پرویزیان در این باره می‌گوید:«صادرکنندگان فرش قدیمی و با تجربه، فرش خوب و باکیفیت را می شناسند اما کسانی که تازه با ثبت یک شرکت می‌خواهند کار صادرات فرش را انجام بدهند آن هم با تقلب و بی کیفیت، فقط آبروی کشور را به خطر می‌اندازند.»
بازارهای فرش اکنون دست هندوستان و پاکستان است
پرویزیان معتقد است:« هندوستان و پاکستان اکنون بازار فرش دستبافت جهان را احاطه کرده‌اند. هندوستان از کمپانی‌های آمریکایی سفارش می گیرد و بر اساس اندازه رج و رنگ دلخواه برای آن‌ها فرش تولید و ارسال می‌کند. آن‌ها هزینه‌های زیادی برای فروش، بازاریابی و معرفی فرش خود در رسانه‌ها انجام می‌دهند. باید فرش را در دنیای جدید از طریق فضای مجازی و رسانه‌ها معرفی کرد.»
تولید فرش دستبافت با نظارت تاجران ایرانی بر کیفیت
این پیشکسوت حوزه فرش معتقد است با وجود گرانی مواد اولیه، افزایش تعداد قالی بافان و وجود رقابت بسیار سخت در بازارهای جهانی، حضور مجدد و پرونق فرش دستبافت ایرانی در بازارهای بین المللی بسیار مشکل است مگر این که قالی بافان با نظارت تاجران ایرانی و صادرکنندگان؛ فرش را تولید کنند.
متاسفانه قالی بافان به دلیل گرانی تصور می کنند با تهیه پشم و رنگ ارزان و کاهش قیمت مواد اولیه، فرش را راحتر می‌فروشند، در صورتی که نتیجه کار این قالی بافان به زودی از بین خواهد رفت.
فرش‌هایی که بعد از ۳۰ سال هنوز ثبات رنگ دارند
پرویزیان از فرش هایی می‌گوید که ۳۰ سال پیش در تورنتو کانادا فروخته شده و اکنون مثل روز اول تولیدش؛ ثبات رنگ دارند. او خاطره ای هم درباره کیفیت محصولاتش از یک مشتری خارجی برایمان گفت؛ فردی که از کره جنوبی از پرویزیان خرید فرش داشته و دوباره آماده بود تا بپرسد چرا این فرش‌‌ها را هر کاری می‌کند، رنگش نمی رود اما فرش‌های تولیدی دیگران، رنگشان موقتی است؟
احد هریسچیان، رئیس اتحادیه صادرکنندگان فرش دستبافت استان آذربایجان شرقی که ۶۰ سال است در حوزه تولید و صادرات فرش دستبافت فعالیت دارد، با گلایه از برگزاری بی نظم و بدون برنامه بیست و نهمین نمایشگاه فرش دستبافت ایران می گوید: « تا دو روز پیش از برگزاری نمایشگاه هنوز زمان بازدید از نمایشگاه فرش نهایی نشده بود. هرسال ستادی برای برنامهریزی و مدیریت نمایشگاه تشکیل می‌شد اما امسال این ستاد تشکل نشد و نمایشگاه بسیار بی نظم ،بدون برنامه و در سکوت مطلق خبری و رسانه ای برگزار شد. »
نظم حضور و ثبت نام اهالی فرش در نمایشگاه ازطریق اتحادیه
رئیس اتحادیه صادرکنندگان فرش دستبافت استان آذربایجان شرقی با بیان این‌که متاسفانه شرکت کنندگان در این نمایشگاه از طریق اتحادیه یا یک مرکز خاص ثبت نام نمی‌کنند و مستقل شرکت می‌کنند، می گوید: «نمی‌توان آمار دسته بندی شده و دقیقی از شرکت‌کنندگان استانهای مختلف عرضه کرد اما امسال تقریبا ۳۸ تا ۴۰ غرفه نمایشگاه فرش ایران به تبریزی‌ها اختصاص داشت.»
او می‌گوید: « بهتر است حضور در نمایشگاه فرش ایران با صلاحدید اتحادیه‌های تولید کنندگان و بافندگان، فرش فروشان و صادرکنندگان فرش سراسر کشور انجام شود تا کیفیت حضور در این رخداد‌ها تقویت شود.»
تهیه بانک اطلاعاتی از فعالان حوزه فرش داخل و خارج کشور
هریسچیان با تاکید بر این‌که متاسفانه بانک اطلاعاتی درستی از آمار فعالان حوزه فرش در بخش‌های مختلف در کشور وجود ندارد،می گوید: «تهیه یک بانک اطلاعاتی از فعالان حوزه فرش در بخش‌های مختلف میتواند در سیاست گذاری و برنامهریزی در حوزه فرش موثر باشد. این بانک اطلاعاتی میتواند از طریق رایزنان فرهنگی ایران در خارج از کشور با ثبت تاجران و فرش فروشان ایرانی مقیم خارج از کشور تکمیل شود تا بتوان در زمنیه صادرات نیز برنامهریزی بهتری انجام داد. »
تعهد پیمان ارزی درشرایط فعلی مانع بزرگی است
هریسچیان با اشاره به این که رقم ۵۰ میلیون دلار صادرات برای حوزه فرش در سال رقم بسیار پایینی است، بر ضرورت روشن بودن مسیر تولید تا صادرات فرش دستبافت تاکید می‌کند و می‌گوید:« تحریم های داخلی بیشتر از تحریم‌های خارجی حوزه فرش دستبافت ایران را دچار آسیب کرده است. تعهد پیمان ارزی مانع بزرگی برای صادرات فرش ایران است و چندین سال است صادرکنندگان فرش، تقاضای حذف تهعد پیمان ارزی را دارند. این پیمان در زمان‌های مختلف به دفعات حذف و سپس برقرار شده است. »
رئیس اتحادیه صادرکنندگان فرش دستبافت استان آذربایجان شرقی از احتمال برداشته شدن این پیمان با تلاش اتحادیه‌های صادرکنندگان کشوری خبر می‌دهد و تاکید می‌کند: « فرش مواد غذایی نیست که در عرض یک هفته تا ۱۰ روز صادر کننده آن رابفروشد. خواب سرمایه برای فرش زیاد است و ممکن است فرشی چندین دهه فروش نرود. »
فقط اتحادیه صادرکنندگان فرش این محصول را صادر کنند
هریسچیان می‌گوید:« بر اساس پیمان ارزی؛ به عنوان مثال وقتی قیمت ارز در بازار آزاد ۳۰ هزار تومان است، صادر کننده باید ارز را به قیمت ۲۶ هزارتومان و با نرخ نیمایی به بانک مرکزی بدهد. متاسفانه به دلیل نوسات ارز؛ سودی که فروش فرش دارد در شرایط تحریم، فاصله ارز نیمایی و ارز واقعی را برای صادرکننده پر نمی‌کند و بهتر است صادرکنندگان با یک ارز فعالیت کنند»
او می افزاید:« برای نظارت بر وارد شدن ارز دولت میتواند فقط به اعضای اتحادیه صادرکنندگان فرش مجوز صادرات بدهد و به این ترتیب از وارد شدن ارز به کشور مطمئن شوند.. اکنون همه شغل ها می‌توانندفرش صادر کنند در حالی که این صادرات باید ضابطه مند و زیر نظر اتحادیه صادرکنندگان فرش باشد مساله تهاتر کالا با کالا در زمینه صادرات هم یک مساله و مشکل است.»
قیمت اجاره غرفه‌ها در نمایشگاه فرش امسال شش برابر شده
هریسچیان از شش برابر شدن قیمت اجاره غرفه‌ها در نمایشگاه فرش امسال گلایه کرد و گفت:« متاسفانه امسال قیمت غرفه در نمایشگاه فرش ایران؛ متری ۶۰۰ هزار تومان بوده در حالی که پیش از کرونا این رقم متری ۱۲۰ هزار تومان بود. این افزایش قیمت واقعا سرسام آور است.»
او از کاهش تعداد شرکت کنندگان تولید کنندگان و صادرکنندگان فرش در نمایشگاه امسال می‌گوید و معتقد است: « دلیل کاهش مشارکت اهالی فرش در تمام استان‌ها از جمله تبریز، افزایش قیمت غرفه‌هاست. امسال هزینه یک غرفه ۵۰ متری در نمایشگاه فرش ایران برای یک تولید کننده، فروشنده و صادرکننده فرش حدود ۷۰ تا ۸۰ میلیون تومان می‌شود. من مطمئنم کلیه غرفه داران در این نمایشگاه ضرر خواهند کرد زیرا فروش فرش در این نمایشگاه، قطعا پاسخگوی هزینه‌های آن‌ها نخواهد بود. »
مساله نظارت بر تک بافت‌ها باید با جدیت دنبال شود
محسن اعلی بافت، سومین نسل اعلا بافان تبریزو از چهره‌های ماندگار فرش تبریز است. او از متفاوت بودن و اعلا بودن طرح‌های فرش اعلابافت زاده های تبریز می گوید؛ خانواده ای که ۱۵۰ سال است در حوزه فرش فعالیت می‌کنند.
او از رنگ‌هایی سخن می گوید که گیاهی، منحصر به فرد و تولیدی کارخانههای خودشان است. فرش هایی با طرح نقشه و پشم های تولیدی اعلا بافت، که منحصر به فرد است، فرش هایی که ثبات رنگشان تغییر نکرده است. او از عشق به فرش می‌گوید و این که فرش و هنر تبریزی را فدای سود تجارت نکرده است و همیشه کیفیت برایش حرف اول را می‌زند.
اعلا بافت می‌گوید:« اکنون کارخانههای بافندگی از بین رفته‌اند و تک بافی در کشور رونق گرفته است. تک باف‌ها، طرح رنگ و مواد اولیه فرش را نمی‌شناسند و تاجرمحصول نهایی این افراد را خریداری می‌کند، در حالی که هیچ اطلاعی از ثبات رنگ قالی خریداری شده ندارد. بنابراین جنس خوب از طریق تک بافی تولید نمی‌شود و به اصطلاح فرش رنگ پس می‌دهد. تک بافت‌ها باید از طریق تولید کنندگان و دولت مورد حمایت و البته نظارت قرار بگیرند. حل مساله بیمه تا حدودی میتواند مشکل نظارت بر تک بافت‌ها را حل کند. »
اعلا بافت‌ها در تولید فرش دستبافت از ترکیب طرح های قدیم و جدید به صورت همزمان استفاده می‌کنند او معتقد است باید طرح‌های قدیمی را حفظ کرد و طرح‌هایی مانند اسلیمی، شکارگاه و گلستانی نباید فراموش شوند. این طرح ها با ترکیب با طرح‌های مدرن؛ میتوانند در بازار داخلی و خارجی موفق شوند. »
کپی شدن طرح، آفت صنعت فرش دستبافت
اعللا باف از فاصله و شکاف میان طراحان فرش قدیم و جدید و شناخت نداشتن آن‌ها از یکدیگر گلایه می‌کند و می گوید:« امروز طراحان نسل جدید، قدیمی ها را نمی شناسند. از طرف دیگر ،طراحان جدید، شناخت خوبی از طراحی فرش در بازار داخلی و خارجی ندارند. کپی شدن طرح فرش؛ آفت بزرگ این صنعت شده است. برای جلوگیری از کپی شدن طرح فرش؛ بهتر است هر تولید کننده فقط یک طراح داشته باشد. اکنون تنها راه کپی نشدن طرح فرش، ثبت شدن آن است.»
از معرفی نشدن فرش در رسانه‌ها تا انحصار واردات مواد اولیه
این چهره ماندگار فرش تبریز می گوید:«واردات مواد اولیه فرش در ایران انحصاری است و باعث می‌شود به دلیل رقابتی نبودن؛ وارد کنندگان انحصاری، قیمت مواد اولیه را در بازارفرش تعیین کنند. این وضعیت باعث تقلب و افزایش قیمت مواد اولیه فرش در ایران می شود.»
او می‌آفزاید:« نظارت نداشتن بر روی تک بافت‌ها و بیمه نبودن آن‌ها باعث می‌شود، کیفیت فرش دستبافت در بازار داخلی و خارجی کاهش پیدا کند. مساله دیگر این است که فرش داخلی و صادراتی، در بازار فرش، باید ازیکدیگر تفکیک شوند. نداشتن تبلیغ و بازاریابی هم نکته مهم دیگری است که به صنعت فرش دستبافت آسیب وارد کرده است.»
تقویت پولی ملی و ارتباط با دنیا بر اساس مصالح ملی
یعقوب فرشکاران، تولید کننده فرش ریزبافت تبریزو معاون اول اتحادیه صادرکنندگان فرش تبریزنیز معتقد است:«برای حل مشکل صادرات فرش در ایران باید پول ملی تقویت شود. او می‌گوید:« این راهکار باعث اشتغال زایی و تولید ثروت در کشور می‌شود و همه این اتفاقات با ریل گذاری و سیاست‌های درست دولت و ارتباط خوب کشور با دنیا مهیا می‌شود.»
معاون اول اتحادیه صادرکنندگان فرش تبریزمی گوید:«تقویت دیپلماسی و ارتباط با دنیا با در نظر گرفتن منافع ملی ایران باعث می‌شود سرمایه گذار خارجی با وجود ثبات اقتصادی برای آوردن ارز و سرمایه به کشور ترغیب شود. اکنون و درشرایطی که ایرانیان کشورهای عربی و اروپایی را مناسب سرمایه گذاری می‌بینند، سرمایه گذار خارجی چطور در کشور ما راغب به سرمایه گذاری باشد؟
او می‌گوید:« فرش های دستبافت به دلیل گران بودن مواد اولیه در ایران قیمت بالایی دارد و این فرش با قیمت بالا در بازار جهانی خریداری ندارد.»
از اختصاص بودجه کلان به مرکز ملی فرش تا رایزنی فرهنگی
فرشکاران درباره راهکارهای احیای فرش ایرانی می‌گوید:« مرکز ملی فرش ایران باید اعتباری در حد وزارت نفت داشته باشد تا فرش ایرانی دوباره در بازارهای داخلی و خارجی حرفی برای گفتن داشته باشد. همچنین بهتر است مدیر مرکزملی فرش ایران یک فرد فرشی و متخصص باشد. فعالیت پررنگ رایزنان فرهنگی ایران در خارج از کشور هم میتواند صادرات فرش ایرانی را احیا کند.»
صنعت فرش یک متولی مشخص می‌خواهد
اسماعیل چمنی، رئیس اتحادیه تولید کنندگان و بافندگان فرش دستبافت شهر تبریز از برگزاری نمایشی بیست و نهمین نمایشگاه فرش دستبافت ایران گلایه کرد و تاکید کرد:« نمایشگاه فرش با این سیاست گذاری‌های غلط راه به جایی نمی‌برد و امسال به شدت ضعیف بود و حتی تاجران ایرانی مقیم خارج از کشور هم به نمایشگاه نیامدند.»
رئیس اتحادیه تولید کنندگان و بافندگان فرش دستبافت شهر تبریز با انتقاد ازاین‌که متاسفانه مصوبات حوزه فرش به درستی و کامل اجرایی نمی شود، عنوان کرد:« کم توجهی متولیان به حوزه فرش باعث شده قوانین مرتبط با تولید کنندگان فرش اجرایی نشود.به عنوان مثال قالی بافان اکنون از بیمه تامین اجتماعی بهره‌مند نیستند در حالی که طبق قانون ۲۰ درصد حق بیمه قالی بافان را دولت باید پرداخت کند.» چمنی می افزاید:« بهتر است ردیف بودجه مشخصی برای فرش دستبافت ایرانی تعیین شود.»
یی توجهی به بیمه قالی بافان صنعت فرش را تضعیف کرده است
چمنی با بیان این‌که ۳۰ درصد از سهم کل صادرات فرش دستبافت و تولید آن مربوط به آذربایجان شرقی است، می‌گوید: «بیشترین اشتغال زایی در سطح خصوصی اکنون در حوزه فرش دستبافت است. بر اساس آمار دو میلیون نفر و با احتساب خانواده های آنان؛ هشت میلیون نفر در بخش فرش و حرفه‌های مرتبط با آن در کشور مشغول به فعالیت و ارتزاق از این صنعت هستند.»
رئیس اتحادیه تولید کنندگان و بافندگان فرش دستبافت شهر تبریز می‌افزاید:« متاسفانه صنعت فرش کشور متولی خاصی ندارد و صنعت فرش میان وزارتخانه‌های مختلف کشور مانند تعاون، سمت، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و میراث فرهنگی سردگم است. در حالی که صنعت فرش کشور باید یک متولی مشخص در یک وزارتخانه واحد داشته باشد و تعدد تشکل ها و حضور آن‌ها در وزارتخانه‌های مختلف ساماندهی شود.»
چمنی تاکید می‌کند:« مرکز ملی فرش ایران بهتر است دروزارت سمت یک معاونت تشکیل بدهد و تشکل‌های مختلف حاضر در وزارتخانه‌های مختلف در آن‌جا ساماندهی شوند.»
تشکیل بانک فرش برای تولید کنندگان و قالی بافان
رئیس اتحادیه تولید کنندگان و بافندگان فرش دستبافت شهر تبریز می‌گوید:«تسهیلات بانکی برای تولید کنندگان فرش کشور یک نیاز ضروری است و بهتر است یک بانک فرش ایجاد شود تا بتوان تسهیلاتی را برای تولید کنندگان این صنعت فراهم کرد.»
تحریم‌های داخلی از تحریم‌های خارجی آزار دهنده تر است؟!
فرهاد شعار، صادرکننده فرش از تبریزاست. او ۳۲ سال است در حوزه صادرات فرش فعالیت می‌کند. او می‌گوید:« سال ۷۴، ۷۰ دار قالی مارال تبریز داشتم و ۲۱۰ نفر روی این دارها کار می‌کردند اکنون آخرین دستگاه تولیدی من دو سال پیش تعطیل شده و دو سال است که تولید فرش نداریم.»
شعار می‌افزاید:«مساله صادرات با سیاست ارتباط مستقیم دارد، زیرا ارتباط با کشورهای دیگر، حرف اول را در صادرات فرش می‌زند. تاجران ایرانی باید بتوانند آزادانه به کشورهای مختلف بروند، ویزا بگیرند و محصول خود را معرفی کنند و بازدید کنندگان خارجی نیز با تمهیدات ویژه بتوانند به دفعات به ایران سفر کنند تا محصول تاجران ایرانی را ببینند و بخرند.»
این صادرکننده از بسته بودن مسیر صادرات هم گلایه می‌کند و می‌گوید:« زیرساخت‌های تجارت فرش دستبافت ایران در طول این سال‌ها در کشورهای خارجی به مرور زمان از بین رفته است و در صورت رونق صادرات باید زیر ساخت‌‌‌ها را مجدد درجهان احیا کنیم، زیرا تاجران ایرانی با رکود بازار فرش دستبافت حیطه فعالیت خود را عوض کردند و وارد فضای فرش ماشینی یا فعالیت در زمینه‌های دیگر شدند.»
شعار معتقد است:« برای حمایت از صنعت فرش باید پیمان ارزی برداشته شود، عوارض گمرکی و ورود فرش به ایران کاهش و سوبسید حمایتی به تاجران اختصاص پیدا کند . همچنین از واردات پشم با تسهیل عوارض ورودی یا دادن وام های کم‌بهره، حمایت شود.»
این صادر کننده فرش می‌گوید:« اگر حمایت از صنعت فرش به اندازه صنعت خودرو شود این صنعت جان می‌گیرد. اکنون تحریم‌های داخلی، بیشتر از تحریم‌های بینالمللی صادرکنندگان را آزار می‌دهد. مالیات، بیمه نبودن جامعه قالی بافان، نبود تهسیلات برای بافندگان و تولید کنندگان فرش، نداشتن وام حمایتی برای تاجران ایرانی ازجمله دست آندازها و تحریم‌های داخلی است که صادرکنندگان را دچار مشکل کرده است.»
به گفته این صادرکننده فرش دستبافت؛ بیشتر از توجه به بحث مواد اولیه مانند پشم و رنگ و دیگر قضایا که البته باید به آن‌ها نیز پرداخت، باید مسیر برای توسعه صادرات فرش ایران هموار باشد و این مساله نیز نیازمند روابط خوب با کشورهای مختلف است. به گفته شعار؛ هر فرشی یک عیاری دارد. به عنوان مثال ؛مواد اولیه خوب، فرش خوب درجه یک را می سازد و این فرش به اسم فرش خوب با قیمت بالا در بازار جهانی صادر می‌شود و فرش با مواد اولیه بد؛ به اسم فرش تجاری و با قیمت پایین صادر می‌شود.
ارزیابان فرش گمرک باید متخصص فرش باشند
یعقوب کمالی ، صادرکننده فرش است. او عضو اتحادیه صادرکنندگان فرش استان آذربایجان شرقی است و ۵۰ سال است در حوزه صادرات فرش دستبافت تبریز فعالیت می کند، این صادر کننده فرش دستبافت می‌گوید:«چالش ارزیابی حوزه فرش این است که ارزیابان فرش که لیست قیمت فرش دستبافت را تعیین می‌کنند، قیمت نهایی این محصول را بالا برآورد می‌کنند و در نتیجه برای صادرکننده صرف ندارد که فرش با این قیمت گران در بازار خارجی به فروش برسد و خریداران خارجی نیز تمایلی به خرید فرش ایرانی هر چند نفیس با قیمت بالا ندارند.»
به گفته کمالی؛ اکنون هم ارزیاب‌های فرش در گمرک تخصص کاملی برای تشخیص فرش‌های نفیس، لوکس وتجاری ندارند. آن‌ها بر اساس لیستی که دارند و رج و عرف بازار، فرش دستبافت را قیمت گذاری می‌کنند. کارشناسان ارزیاب گمرک باید بداند فرش در کجا بافته شده پشم آن چیست وثبات رنگش چطور است و طرحش برای کجاست؟ تا وقتی این موارد را ندانند چطور میتوانند این محصول را قیمت گذاری کنند؟
کمالی می‌گوید:«مشکل دیگر صادرکنندگان این است که با توجه به تهعد پیمان ارزی ، اکنون بانک مرکزی برای یک فرش ۱۰۰ دلاری، ۲۰۰ دلار پیمان ارزی از تاجر ایرانی می‌گیرد. صادرکننده مابه تفاوت ارز نیمایی و ارز واقعی را چطور باید پر کند؟»
وقتی ترکیه به جای ایران فرش دستبافت تبریز را صادر می‌کند!
به گفته کمالی؛ تولید فرش دستبافت خوب در ایران به دلیل افزایش قیمت مواد اولیه گران تمام می‌شود. اکنون پشم فرش از نیوزیلند و استرالیا با دلار ۳۰ هزار تومانی وارد می‌شود. دستمزد سنگین بافنده‌ها، افزایش مواد اولیه و هزینه تمام شده تولید فرش دستبافت در ایران باعث شده قیمت نهایی فرش بالا برود.اکنون بسیاری از طراحان فرش و حتی بافندگان ایرانی، در ترکیه فرش دستبافت تولید می‌کنند و با یک سوم قیمت تولید شده فرش در ایران؛ آن را از این کشور به دنیا صادر می‌کنند.
اکسپوی دوبی محل نمایش فرش‌های برند و اصیل ایرانی است
کمالی از خاطره سفر امسال خود به دوبی می‌گوید:« در اکسپوی دوبی امسال غرفه ایران فرش های مشهد با نقشه و طرح تبریز را به نمایش گذاشته بود. مکان غرفه هم را در انتهای یک ساختمان دور افتاده بود. واقعا ظرفیت فرش ایرانی این است؟ شرکت ملی فرش ایران بدون ارزیابی کارشناسی فرش‌های بدون کیفیت و سطح پایین را در این جشنواره به نمایش گذاشته بود در حالی که برندهای بزرگ فرش ایرانی و تبریزی باید در نمایشگاههای بزرگ دنیا مانند اکسپوی دوبی شرکت کنند. البته بسیاری از برندهای بزرگ فرش کشور نیز به دلیل ناامید بودن از فروش دیگردر این نمایشگاه بزرگ دنیا حاضر نمی‌شوند.»
قصه پر غصه فرش‌های مستعمل تاجران ایرانی
علی میرزا زاده سال ۱۳۸۲ صادرکننده نمونه فرش در ایران شده است. او عضو اتحادیه صادرکنندگان فرش ایران است و ۱۰۰ سال است که به صورت خانوادگی در این حرفه مشغول به فعالیت هستند. او شرط موفقیت در صادرات را ارتباط خوب با دنیا معرفی می‌کند و معتقد است:«صادرات فرش دستبافت ایران با سه مشکل بزرگ مواجه است . نخست تعهد پیمان ارزی که مانع بزرگی برای صادرکنندگان فرش شده است، دوم برگشت فرش های مستعمل تاجران ایرانی که امکان بازگشت محصول آن‌ها به ایران به دلیل تحریم وجود ندارد. متاسفانه اکنون با صرف ملیون ها دلار فرش ایرانی در ترکیه ترمیم می‌شود و به کشور مقصد بازمی‌گردد در حالی که این درآمد می‌توانست وارد کشور شود. سومین مانع صادرات فرش در ایران؛ گرفتن کارت بازرگانی است که شرایط سختی دارد.»
