به گزارش پایگاه خبری یاز اکو، سال نو، روز نو، حیات نو ( ارگنه گون )، سلطان نوروز و غیره نام های نوروز می باشد که در کل به معنای روز نو می باشد. نوروز در نیمکره شمالی جایگزینی بهار به جای زمستان است و شروع سال جدید که در این روزها طول روز و شب تقریبا مساوی می شود ، از ۲۱ مارس یا همان اول فروردین سردی زمستان سخت رو به افول نهاده و روزهای گرم و با برکت آغاز می گردد .در نیمکره شمالی ، از آسیای میانه تا اروپا و در پهنای میانی ، شرق به غرب که به شکل هلال کشیده شده است ، این تغییرات آب و هوایی به یک انقلاب مقدس و سمبولیک بنام بهار تعبیر شده است.
در این جغرافیای هلالی شکل آسیا و اروپا ، هرکس این عید را برای خود مقدس و کریم دانسته و هر ملتی بنا به اعتقادات شخصی و قومی داستانهایی ساخته و پرداخته اند که از جمله آفرینش نخستین انسان روی زمین ( حضرت آدم و هوا ) و یا تولد حضرت علی (ع ) در این ایام مبارک بوده است . در این میان ملت های غیر ترک بنابه دلایلی از جمله در زیر سلطه بودن ایشان، از فرهنگ و سنت های آنها استفاده نموده و بعد از چندین سال از تاثیرگذاری فرهنگ ها این عید را گرامی داشته اند.
در تاریخ دیرین ترکان جشن نوروز از داستانهای قدیمی و باستانی ترک¬های اوغوز سرچشمه گرفته و آغاز گردیده که به مرور زمان و تغییرات منطقه ای به این شکل و شمایل امروزی رسیده است . پدران ترکهای امروزی که اوغوز نامیده می شدند در شمال کشور چین و در کوههای تانقری ( تانری به معنای خداوند ) می زیسته اند و از کشور چین تا شرق اروپا ایشان نفوذ داشته اند که به دو قسمت اوغوز شرقی و غربی تقسیم می شدند . درفرهنگ اوغوز در روزها و هفته های آخر سال جشن ها و مناسبتها یی برگزار می شد که امروزه نیز برخی از آنها از جمله چهارشنبه سوری ، مهمانی ، جشن همگانی ، رقص های یاللی ، بازیهای گروهی ، مسابقه های ورزشی مانند بند بازی و غیره … در کشورهای ازبکستان ، قزاقستان ، آذربایجان ، ترکیه ، تاتارستان ، ترکمنستان ، شرق اروپا و شمالغرب ایران ( منطقه آذربایجان و دربین قشقایی ها و تورکمن های ساکن ایران ) رایج می باشد .در این ایام از نعمت های خداوند هفت شیئی با ارزش و بابرکت ( امروزه به هفت سین مشهور است ) را بر سر سفره گرد هم آورده و دست بر دعا برده و همدیگر ، کشور و خانواده خویش را دعا کرده و از خوبی و نیکی به یکدیگر دریغ نمی کردند.
در منطقه هایی از این قلمرو عظیم در آخرین روز سال قبل از طلوع خورشید از روی آبهای روان و پاک رد می شدند تا تمام بدیها ریخته شده و بجای آن خوبیها جایگزین شود و خود را در پاکیزه ترین حالت به سال جدید رسانده تا از شر خیانتها نجات یابند ، دهها برنامه و سنت های مختلف وجود دارد که نوشتن آنها در این مطلب نمی گنجد . اما نکته مهمی که در این میان وجود دارد فرهنگ دزدی برخی ملتها از این جشن هاست که بر اثر موقعیت های سیاسی سوء استفاده نموده و بنام خود ثبت و ضبط می کنند و قوم¬هائی، از این عید به نام عید سعید نوروز و یااسم نوروز باستانی نام می برند و سفره هفت سین را با آب و تاب برای خود پهن می کنند و از اختصاص این عید به نام خود ( لذت ) می برند ، همانطور که در این مقاله اشاره شد قوم ترک در عید از نعمت های بابرکت هفت عنصر حیاتی را بر سفره می چینند که در معنای ترکی (اوغوز تورک لری تانرینین بره کتلی نعمت لریندن یئددی سینی اوزه سفره لرینه قویالار ) و امروزه قوم فارس این جمله را به هفت سین معنا کرده و بر سفره هفت سین هر اشیایی که سین داشته باشد می گذارند . کشورهای ترک عید نوروز را با هزینه های ملی و با اعتقاد قلبی و همگانی جشن می گیرند و در استادیوم های ورزشی جمع شده و با اجرای نمایش و موسیقی به شادی و سرور می پردازند و چنان در جشن و سرور غرق می شوند که گویا هیچ غم و غصه ای ندارند ، واقعا جای تاسف است که در کشور عزیزمان این جشن¬ها برگزار نمی شود.
در ادبیات ترکی راجع به عید نوروز شعر و قصیده های بسیاری سروده و نوشته شده است ، نوروز کلمه ای است که بعد از تشکیل سلسله سامانیان به آغاز بهار گفته شد ، اما ترکها واژه های بسیاری مانند: ناوریس ، ناوروز ، اولوسون اولوگونو ( روز بزرگ دولت ) ، اولوگون ( روز بزرگ ) ، ایلک یازیرتوسو ، بابومارتا ، کورکلو مارتا ، یئنی گون ، نارتوقان ، آلتای کوردورگنی ، یوروک بایرامی ، موریس و … می نامند.
تعیین مبدا برای نوروز تقریبا اساس ندارد اما آنچه مهم است یک جشن بزرگ و مشترک بین ترک-هاست. در خصوص نوروز می توان دربسیاری از متون قدیمی چینی گرفته تا قوتادقوبیلیگ ، از محمود کاشغری گرفته تا ابوریحان بیرونی ، از سیاحتنامه نظام الملک گرفته تا تاریخ ملکشاه و قانون اوزون حسن آق قویونلوها مطالبی را در این خصوص مشاهده نمود و همچنین قاضی برهان الدین ( حاکم سیواس ) ، شاه اسماعیل صفوی ( بانی سلسله آذربایجانی صفوی ) و شاهان عثمانی مانند احمد اول ، مراد چهارم و مصطفی کمال ( آتا تورک ) تاکید بر گرفتن جشن در این ایام داشته اند و یا شاعرانی چون کول اوغلو ، نریم پیرسلطان ، قایغوسوز آبدال ، شوکروبابا ، فضولی و دهها شاعر دیگر نیز در مورد نوروز و بهار شعرهایی سروده اند .جشن نوروز یا ارگنه گون از مهم ترین جشنهای جهان ترک است و ریشه آن در سنت¬ها و فرهنگ ترکها دارای قدمت پنج هزار ساله دارد و این آتش هزاران سال است که افروخته شده و منبع حرارت فرهنگ مشترک قریب به پانصد میلیون ترک از شرق چین تا قلب اروپا و از سیبری تا خلیج می باشد.
اوغوز بایرامنیز موبارک اولسون
